Catalog

SAYFA CUMHURİYET 24 KASIM 2002 PAZAR 14 KULTUR kultur@cumhuriyet.com.tr 'Sanatta Yeni UfuklarFestivalVnin buyılki hedefî Doğu ile Batı, geleneksel ile modernite arasındayolculuktuHong Kong kültürel kimliğini anyorZEYNEPORAL Hong Kong beş bin yıllık Çin ge- leneğiyle, 150 yıllık sömürgeci et- kiler arasına sıkışmış acayip bir di- yar. En 'arkaik' olanla en 'modern' olanın, en yoksulla en varlıklının, en üreticiyle en tüketicinin yan ya- na, iç içe, bir arada yaşadığı bir kent. 1997'de Ingiliz hegemonyası so- na erip Çin'le bütünleştiğinden, Çin Halk Cumhuriyeti'ne bağlı 'Özel Yönetim Bölgesi' olduğundan beri gitmemiştim Hong Kong'a. Daha önceki gidişlerimde ise doğası. çok- renkliliği, insan, koku, tat ve gö- rüntü çeşitliliği ve zenginliği, yaşam karmaşası, hele hele festivalleriyle büyülemişti beni. Acaba on yıl önce izlediğim ve o gün bugün unutamadığım 'Asya Sa- natlan Festivab*' hâlâ devam ediyor muydu? Işte bu soruyu soran bir mektup attım Hong Kong'a ve hayatım de- ğilse de kasım ayı programım de- ğişiverdi. Yanıt hem Hong Kong'dan hem de Hong Kong Turizm Birliği Türkiye Temsilcisi Naz Külhan- cı'dan geldi. Asya Sanatlan Festi- vali değil, artık her yıl farklı birte- mayı ele alan bir festivalleri vardı. Bu yılın teması ve başlığı 'Sanatta Yeni Ufuklar'dı. Veee, eğer ilgile- niyorsam, birkaç günlüğüne davet ediyorlardı! Doflu-Batı keslsmesl Hong Kong'dayım. Sanatta Yeni Ufuklar FestivaH'nde. Yenisiyle es- kisiyle, habire yükselen ufuk çizgi- si ve derinlere dalmış kökleriyle, kent zaten başlı başına bir festival. (Bu da bir başka yazı konusu). Ama ben dikkatimi Hong Kong Kültür Merkezi'ndeki festivale yoğunlaş- tınyorum. Boy boy konser ve tiyatro salon- lannı, galerileri ve çok zengin bir güzel sanatlar müzesini içeren, Hong Kong adasını çevreleyen tüm sula- n, tüm ışıklan, camlannda çoğal- tan, çok işlevli bir kültür merkezin- de yer alıyor festival. Bu yıl üçüncüsü yaçılıyor. Ilkin- de, tema 'Yeni Binyüa Övgü' (2000) diye; ikincisinde 'Çin'den Efsane- ler' (2001) diye belirlenmiş. Bu kez 'yeni ufuklar' ya da 'Yeni Eğilimler' teması bence daha çok Doğu-Batı ekseni üzerinde, gelenekselle yeni açılımlar arasuıda bir yolculuktu. Hayır. amaçlanan o dılden düşme- yen Doğu-Batı sentezi değildi. 'Sen- tez' diye diye ikisinin de özellikle- rinin yok edildiği öyle çok karma- şaya tanık olmuştum ki, artık bu sözcüğün kullanılmaması beni çok rahatlattı. Burada söz konusu olan ikisinin kesişme noktalanndan, fark- lılıklanndan yararlanıp yaratıcı gü- ce olanak sağlamaktı. Zengin programda (festivalin tü- mü bir ay sürüyor ve 15 kadar tem- sil/konser yer alıyordu) 'tanıdık' tek topluluk ve eser geçen yıl Ulus- lararası tstanbul Tiyatro FestivaK'n- de izlediğimiz HeinerGoebbels'in îsviçre"den gelen topluluğu ve 'Has- hirigaki' adh eseriyle. Amerlka-Asya ekseni Festivalde dört olay izledim. Bun- lardan biri ABD'den gelmiş Geor- ge Brook's Summit topluluğu ile Hintli müzisyen Zakir Hussein'in cazdan Hint müziğine uzanan kon- seriydi. Etnik müzikle, evrensel ez- giler arasında gidip gelen, 'Hintca- a'ndan, 'Amerikanraga'sına sıçra- yan, doğaçlamaya ve sürprizli ses- lere yer veren konseri, caz donanı- mı benimkinden daha çok olanlar herhalde daha çok tat alarak izledi... AB-Asya işbirliğinin bir başka örneğini 'Guanyin - Evren'in Çığ- Bır ay suren ve 15 kadar temsil/konserin yer aldığı festivalde Hong Kong Dans Topluluğu'nun sunduğu Mahler'in Toprağın Türküsü', uyumun, mükemmelliğin, duyarlılığm egemen olduğu bir şölen, eşsiz bir dans tiyatrosuydu. Koreograf ve yönetmen Chiang Chin yapıtı sahnelerken yaşamdan ölüme uzanan çizgiyi doruk noktalannı vurgulayarak ele alıyordu. Music Theatre Guanyin: Evrenin hğını Duyan / Gören Kadın' adlı sahne olayında yaşadık. Brenda Wong-Aoki, San Fransis- co'da yaşayan, Çin, Japon ve Ispan- yol kökenli bir aileden gelen bir sa- natçı. Yazar, oyuncu, şarkıcı, dans- çı. Belki de günümüz meddahı de- mem daha doğru olur. Kendi yaz- dığı öyküyü, Mark lzu'nun beste- lediği, Hong Konglu bir müzik top- luluğunun yorumladığı müzik eşli- ğinde anlatıyor, oynuyor sahnede. Japon geleneksel gagaku müzik us- tası Suenobu Togi, geleneksel çal- gılarla öyküye kanşıyor. Bunca yabancı isim sizi şaşırt- masuı. Sonuçta yeryüzünün her ye- rinde geçerli, bildiğiniz evrensel bir öyküyü, çok farklı sesler ve görün- tülerle izlemiş oluyorsunuz. Öykü, çocukluktan yaşlılığa kadın olma- nın binbir hali... Taoizmden Japon imparatorunun sarayına, San Fran- sisco'nun sokaklarından Hong Kong'un adacıklanna, öykü değiş- miyor. Değişen, anlatım biçimleri. Geldik en yaratıcı çalışmalara.... En yaratıcı çalışma, hiç kuşkusuz Tan Dun'un 'Eşik' adlı operasıydı. (Kutuya bakınız.) Toprağın Türküsü Hong Kong Dans Topluluğu'nun sunduğu Mahler'in 'Toprağın Tür- küsü' adıl yapıtı ise uyumun, mükem- melliğin, duyarlılığın egemen oldu- ğu bir şölen, eşsiz bir dans tiyatro- suydu. Mahler bu eseri ortacağda yaşamış Çinli şairlerin şiirleri üzerine yaz- mıştı. Eser daha önce de dansa, ba- leye uygulanmıştı 1968'de "Stutt- gard BalesT taranndan... Ancak şim- di ilk kez bir Çinli koreograf tarafın- dan ele ahnıyor, bir Çinli ressamın bu eser için hazırladığı resimlerle bütünleniyor; şiirler asıllanna uygun olarak yeniden ele alınıyordu ve bir Çin prodüksiyonu ortaya çıkıyordu. Bir bakıma Çin'den Batıya giden, şimdi Bah'dan Çin'e geliyordu. Ko- reograf ve yönetmen Chiang Chin, Mahler'in bu belki de en otobiyog- rafik diyebileceğimiz, en duygusal ve karamsar esenni sahnelerken ya- şamdan ölüme uzanan çizgiyi doruk noktalannı vurgulayarak ele alıyor- du. Altı bölümde dünya nimetlerin- den alınan tadı ama aynı zamanda ka- çınılmaz olarak bu nimetlerden uzak- laşmalı, bunlann yitip gitmesınden duyulan acıyı danslar kadar, bomboş sahnede eşsiz bir güzelliği yansıtan Chuang Cne'nin resimleriyle de des- tekliyordu. Yalınlık, görüntü ve de- vinim ekonomisi, folklor tuzağına düşmeyen tepeden tımağa Çin'e öz- gü çizgiler, ezgiler... Bütün bunlar dansı şiire, resmi müziğe, müzıği ve sesi uçucu hüzünlü bir dansa çeviri- yordu. Kerstin Nerbe'nin yönettiği or- kestra. anlatıcı lisa Lu, tenor VVar- ren Mok, mezzo soprano llrika Tens- tam ve Hong Kong Dans Topluluğu elemanlan. 'gençliğe dair', 'doğaya dair', 'güzeUiğe dair', 'bahara dair' ve 'ölüme dair' eşsiz bir şölen yaşat- tılar bize. Evet Hong Kong kültürel kimliği- ni anyordu. Ancak gerek bu eser, gerek 'Eşik' adlı opera o kimliği ya- kalayabildiğini ve yaratıcı güce çe- virebildiğini gözler önüne seriyordu. Aşka övgü...'Eşik', günümüzün ünlü Çinli besteci- si Tan Dun'un bir operası. (Onu 'Kaplan ve Ejderha' filminin Oscar ve Grammy ödüllü müziğinden tanıyabilirsiniz). Tan Dun'un müzik üzerine geliştirdiği sayısız kuramı var. Özetlemem gerekirse, büyük orkestra müziğini görselleştirmeye, or- kestrayı tiyatroya katmaya, hpkı dans ti- yatrosu gibi müzik tiyatrosunu da geliş- tirmeye çahşıyor. 'Eşik' adlı eserinde üç kadın kahrama- nı bir araya getirerek yola çıkrruş. 19. yüz- yıl Pekin Operası 'Hoşçakal Se\gUim' den YiıJibirincisi. 16. yüzyıl tngiltere'sinden Shakespeare'in Romeo JuByet'inin "Ju- Kyefı ikincisi... 18. yüzyıl Japonya'sın- dan.Chikamaysu'nun 'Aşk Intiharlan' eserinden "Koharu" üçüncüsü... Bu üç kadın da aşk yüzünden intihar et- miş. 'Eşik'te üç kadın, ölümden sonra, ruh- lannın özgür kalıp kalmamasını belirle- yecek 'Hâkbn'in önündedir ve neden in- tihan seçtiklerini anlatırlar. Operada 'Hâ- kbn' rolünü üstlenen ise besteci ve a>Tiı zamanda Guangzu. (Canton Senfoni Or- kestrasmı yöneten Tan Dun'dan başkası değil.) Uç ayn kültürün üç ayn kadmı, elbet te ki üç ayn teknikle ölümlerini anlatıyor: Bi- rincisi geleneksel Pekin Operası"nın ün- lü oyuncusu Şi Min tarafmdan. groteske varan oyunculuk ve 'minik meiodilerle' Çince... Ücincisi Amerikah soprano Nancy Alkn Lundy tarafmdan Batı geleneğinde- ki görkemli opera aryalanyla Ingilizce... Üçüncüsü Japonlann geleneksel kukla oynatıcısı Zhang Hua Hua tarafmdan kuk- la eşliğinde... Sahnede hem bu üç oyuncuyu, hem 'Hâkim' orkestra şefini önceden kayde- dilmiş değil, anında yakalayan bir kame- ra, arkasmdaki dev ekranda kâh oynata- rak kâh dondurarak görünmeyeni görür kı- lıyordu. Farklı kültürleri, farklı tiyatro ve müzik yöntemlerini, farklı sanat araçlannı ve alanlannı böylesi yetkin ve şaşırtıcı biçim- de bir araya getiren bir başka eser izleme- dim bu güne dek. Festrvaldeki en yaratıcı çalışma hiç kuşkusuz Çinli besteci Tan Dun'un 'Eşik' adh operasıydı. DVD / VCD Aslı SELÇUK } From Hell (Cehennemden Celen) / Yön: Albert ve Allen Hughes / Oyn: Johnny Depp, Heather Graham, lan Holm, Robbie Coltrans / 2001. Renkli, 126dakika, çiftDVD/20th Century Fox-Tiglon. Tarihin en eski, en ünlü seri katili Kanndeşen Jack 1888'lenn Londrası'nda işlediği sıra cinayetlerle çevreye dehşet salmaktadır. Özel Bölümler'deki Kurban-Zanh Dos\alan'nda Kanndeşen Jack'in özyaşamöyküsünün belgelere dayanan anlatımı var. Yapun Tasarunı'nda yapım tasanmcısı M. Childe filmin armosferine en uygun mekânlann bulunduğu etkileyicı Prag kentindeki kurduğu setleri aynntılanyla açıklıyor. Çizgi Roman'da yönetmen Hughes, A. Moore'un yazdığı, E. Campbell'in de resimlediği "From HeD w den nasıl esinlendiğini anlahyor. 'PeBn Otu Kalbi Yumuşaür'da bu otu içenler olağanüstü deneyimlerini vurguluyorlar. Cinayet Mahaüeri Tunı'yla ilginç çekim mekânlarmı Hughes kardeşlerle birlikte dolaşıyorsunuz. Cehennemden Gelen'e Bir Bakış'ta H. Graham ın sunduğu belgeselde yaratıcı ekip ve uzmanlar, Kanndeşen Jack'i ve öteki karakterleri yorumluyorlar. Geniş ekran, Dolby Digital sesli bu soluk soluğa izlenen yoğun gerilimı yönetmen. senarist. R. Yglesias, görüntü yönetmeni P. Deming, oyuncu R. Coltrane'in saptamalanyla da baştan sona, aynca Çıkanhtuş Sahneler'ı de yönehnenin yorumuyla izleyebiliyorsunuz... Memet Baydur anılıyop • Kültür Servisi - îstanbul Devlet Tiyatrosu geçen yıl yitirdiğimiz Türk tiyatrosunun usta yazan ve gazetemiz yazarlanndan Memet Baydur'un anısma bir etkinlik düzenleniyor. Bugün Memet Baydur'un anısına saat 15.00'te ,\zız Nesin Sahnesi'nde 'Güne Bakan Cam Kınklan' ovımunu temsilinde bir anma töreni düzenlenecek. Cevat Çapan'm konuşmasıyla açılacak olan törene seyircilerin yam sıra yazann yakmlan da katılacak. (0 212 293 61 61) Alkan'ın şiiri şarkı oldu • Kültür Servisi - Modern şiirin yanı sıra halk şiiri de yazan Erdoğan Alkanm 'Kerem Gibi' kitabında yayımlanan 'Aynlık' adlı koşma>ı Kıvırcık Ali besteledi ve Arzu Iber Müzik Yapım'm çıkardığı kaset ve CD'ye okudu. Bir halk ozanının dizelerini eski bir Şarkışla türküsüne uyarlayarak 'Deniz Gezmiş Ağıtı'nı düzenleyen Erdoğan Alkan'dır. Erdoğan Alkan daha önce başka şiirlerde bestelemiştir.'Fakir Bir Şairim Ama' şiirini çeşitli şarkıcı ve türkücü ses sanatçılan; 'Gitti' adh koşmasını Necla Erol ve TRT'dekı programlaıyla tanınan Atilla Içli seslendirmişti. 'Dalımıza Bülbül Konmaz Kuş Ötmez' ve 'Oğul Uşak Almanya'ya Yazıldı" koşmalannı da anonim ezgilerle Feyzullah Çınar plağa okumuştu. 12. Fotomaraton tamamlandı • Kültür Servisi - İFSAK 18. îstanbul Fotoğraf Günleri kapsamında bu yıl 12.'si düzenlenen Fotomaraton sonuçlandı. Fotoğrafseverlere tstanbul ile ilgili üç konu, 48 saat ve bir adet film verilerek gerçekleştirilen yanşmanın bu yılki konulan: Istanbul'un gece yaşamı, istanbul'da afişler, pankartlar, bilbordlar ve tstanbul'da bir semt: Osküdar'dı. Yalçınlar AŞ'nin sponsorluğunda gerçekleşen yanşmanın birincisi Azra Vardar, ikincisi Sunar Eskiçırak, üçüncüsü Sabahattin Özveren, dördüncüsü H. Çağlayan Sankuş, beşincisi ise Yasemin Suner. Ödül kazanan fotoğraflar 13 Aralık'a dek ÎFSAK'ta sergilenecek. (0 212 292 42 01) Alexander Markov Boğaziçrnde • Kültür Servisi - Geçen günlerde Kadıköy Halk Eğirim Merkezi ve Cemal Reşit Rey'de Akbank Oda Orkestrası eşliğinde çalan Alexander Markov, çarşamba akşamı Boğaziçi Üniversitesi Albert Long Hall'de saat 19.30'da bir resital verecek. Sanatçı, solo keman ıçin yazılmış yapıtlardan oluşan bir seçki ile klasik muzikseverlerin karşısına çıkacak. (0 212 358 15 40) İDOB'da gala konserleri • Kültür Senisi - îstanbul Devlet Opera ve Balesi (IDOB), 2002-2003 sezonu etkinliklerinde, dünyanm en tanınmış bestecilerinin solo-koro ve orkestra için yazılmış yapıtlannı, 3 Gala Konser başlığı altında sanatseverlerle buluşturacak. Konserlerin ilki 28 Kasım Perşembe günü saat 20.00'de Atatürk Kültür Merkezi Büyük Salon'da orkestra şefı Antonio Pirolli ve koro şefı Gökçen Koray yönetiminde yapılacak. Konserde, V Bellini, G.Verdi. J. Massanet, P.I.Çaykovski, B. Smetana, G.Puccini. P. Sarazate, G.Donizetti, R. Leoncavallo ve G.Rossi'nin en tanınmış operalanndan aryalar IDOB solist sanatçılan, orkestra ve korosu tarafmdan yorumlanacak. (0 212 251 56 00) Itâzım Hikmerie Koi Kola' • Kültür Senisi - Doğu îsviçre Alevi Kültür Merkezi, îsviçre'de bulunan Arbon Gemeindesaal Steinach'ta 7 Aralık'ta Nâzım Hikmet'i konu alan bir etkinlik düzenleyecek. Bu kapsamda tiyatro, belgesel fikn gösterimi, halkoyunlan ve müzik resitalleri yer alacak. tstanbul'dan İzler Sahnesi'nin davet edildiği şenlikte topluluk Mehmet Esatoğlu'nun yazıp yönettiği 'Nâzım Ormanında Gündüz Gece' oyununu sergileyecek. Şair Nâzım Hikmet'in yaşamınm değişik e\Telerini ve yapıtlannı anlatan oyunda Gülay Deniz Yılmaz, Beyhan Arbay ve Erbu Aktel rol alıyor. Mehmet Eryılmaz'm hazırladığı "Nâzrm Hikmet Şarkılan' belgeselinin gösteriminden sonra, 4 yıl önce Isviçre'de kurulan Canlar Sahnesi "Nâzım'm Sesine Sesimizi Verdik' adlı oyunlannı sergileyecekler. Geceye halk müziği sanatçısı Necla Saygılı da tünaileriyle katılacak.