Catalog

8ICAC2002CUMA CUMHURİYET EKONOMİ / SAYFA ekonomi@ cumhuriyet.com.tr sraldekriz İPrteşiyop • TLAVTV (AA) • .srüdeki ekonomik oidernkşırken lülimete yönelik îlethln de giderek Baoıkın Anel Şaron, jıkrgıuplannı ka\nrtk sade vatndaşı yoksulluk ve işscl.ğt mahkûm etrrekk suçlanıyor. Deiet Istatistik Bürosu tanfmtan dün yaynlınan rakamlar, lcasrn îyında işsiz saysuvn25l bine yülseldiğini ortaya ko\du. Bu, îsrail'de çalşabtlir nüfusun yüîde iO'unun işsiz oldığu anlamına gelyoı. YapKrett Sjjortaya devam • ANKARA (ANKA) - Yıpı ve Kredi Baakası, iştiraklerinden Yapı Kredi Sigorta'run hısselerinin bir böJümünün yabancı bir sigorta şirketine satışının söz konusu olmadığını bildirdi. Yapı ve Kredi Bankası ve Yapı Kredi Sigorta'dan yapılan açıklamalarda, basında Yapı Kredi Sigorta'nın yüzde 43'ünün yabancı bir sigorta şirketine satılacağı yönünde haberler yer aldığı belirtildi. Özelleştipmeye yol haritası • ANKARA(ANKA) -Ulaştırma Bakanı Oktay Vural, niyet mektubunda verilen taahhüt kapsamında nisan ayında Telekom özelleştirmesiyle ilgili "yol haritası" nın ortaya konulacağuu bildirdi. Telekom'un değer tespiti için oluşturulacak komisyonla ilgili olarak Bakanlar Kurulu'nabilgi verilmesi gerektiğini kaydeden Vural, "O prosedürü de başlatacağız" diye konuştu. Sanayiciye CE' zorunluluğu • ANKARA (ANKA) - Belirli ürünlerin AB ülkelerine ihracında aranan ve üye ülkelerde serbest dolaşıma çıkabilmesi için bir çeşit pasaport işlevi gören "CE" işareti taşıma koşulu, AB mevzuatı ile uyumlulaştırma kapsamında Türkiye'de iç pazar için de zorunlu hale geliyor. CE işareti taşıması gereken ürünlerle ilgili teknik mevzuatın hazırlanması ve uygulanmasına ilişkin 11 Temmuz 2001 'de yayımlanan yasa. 110cak2002 itibanyla yürürlüğe girdi. Yasayla, AB direktifleri iç mevzuat haline gelecek ve Türkiye'de iç pazara arz edılecek ürünlerin de CE işareti taşıması zorunlu olacak. En fazla batık tekstilde • ANKARA (ANKA) - Bankalar, kredi geri dönüşleri konusunda en fazla sorunu tekstil sektöründeki şırketlerle yaşıyor. Bu sektördeki batık kredilerin tutan 1.2 katrilyon lira düzeyinde gerçekleşti. Bankalar ve ÖFK'ler tarafından şirketlere kullandınlan kredilerin 5 katrilyonu batık durumda bulunuyor. Çalışanlann brüt ücretlerinden kesilen prim ve vergilerin dışında, dolaylı olarak ödedikleriyle birlikte maaşı yanya iniyor EmeğinyansıvergiyegidiyorFATMAKOŞAR Üretime destek olu- nacağı gerekçesiyle bankalara kaynak akta- nlırken yasal yüküm- lülüklerini yerine geti- ren işveren de, çalışan da ağır vergi yükü al- tında eziliyor. Yürür- lükte olan vergi yasa- lan ve prim tutarlan üzerinden yapılan he- saplamalara göre, net maaşı 500 milyon lira olan bir çalışan, temel harcamalar üzerinden alınanla birlikte yakla- şık 250 milyon lira ver- gi ödüyor. Aynı çalışarun işve- rene maliyeti de 840 milyon 240 bın lira olarak hesaplanı- yor. Brütücreti 691 milyon 556 bin 176, net ücreti ise 500 lira olan bir çalışarun maaşı üze- rinden yapılan toplam vergi kesintisi 191 milyon 556 bin 176 lirayı buluyor. Aynı çalışan eline geçen 500 milyon lirayı en temel gereksinimleri için harcarken de başta Katma De- ğer Vergisi (KDV) olmak üze- re dolaylı kesintilerle devlete katkı sağlıyor. Su, elektrik fa- turası gibi kamusal mal ve hiz- metleri satın alırken sabit gi- derler ödemek zorunda kalan • Net maaşı 500 milyon lira olanbir çalışan, temel harcamalar üzerinden alınanla birlikte yaklaşık 250 milyon lira vergi ödüyor. Aynı çalışanın işverene maliyeti de 840 milyon 240 bin lira olarak hesaplanıyor. 500 miryonluk maaş nasıl eriyor? (TL.) Brütücret Sigorta kesınttsi (işçi) l^izlik sıgprtaşıi%1l Vergi matrahı Vergi kesintisi Damga Vergisi Maaş uzennden toplam kesınti Netücret İşverene maliyeti 691.556.176 96.817.865 6.915.562 557.822.750 83.673.412 4.149.337 1915561 76 500.000 000 840.250.754 Harcamalardan alınan vergiler Kira Ulaşım Giyecek Etyrtim Elektnk-su-ısınma Gıda ürunlerı Toplam Vergi Yükü 85.000.000 67.500.000 65.000.000 45.000.000 67.500.000 170.000.000 Vergi matrahı - 57.203.390 55.084.746 41.666.667 54.000.000 Vergi Yükü 10.296.610 9 915.254 3 333333 13500.000 15.000.000 (Ort) 51.991.839 yurttaş, bunun dışında da har- cama grubuna göre değişen matrahlarüzerindenvergi ödü- yor. tstanbul Serbest Mali Mü- şavirler ve Muhasebeciler Odasfnca (İSMMMO) yapı- lan hesaplamaya göre, çalışan, mütevazı bir planlamayla ya- pılan ve sadece temel gereksi- nimleri karşılamaya dönük harcamalarda toplam 51 mil- yon 991 bin 839 lira daha ver- gi ödüyor. Yani devlet maaş üzerinden hem işveren, hem işçiden yaptığı kesintilerle ye- tinmeyerek harcama sırasında da vergi alvyor. Harcamalar sı- rasuıda ödenen vergiler şöyle: Kira: Çalışarun 85 milyon lirahk kira gideri üzerinden vergi alınmıyor. Ulaşım: Söz konusu kişinin günde 3 otobüs bileti alarak 2 milyon 250 bin liradan ayda 67 milyon 500 bin lira harca- dığı düşünüldüğünde bu arada toplam 10 milyon 296 bin 610 lira vergi ödediği görülüyor. Giyecek: Çalışan 65 milyon liralık giyecek harcaması ya- parken toplam 9 milyon 915 bın lira vergi ödüyor. Eğitim: 45 milyon liralık bu gruptaki harcama için 3 mil- yon 333 bin lira vergi kesinti- si yapılıyor. Ekktrik-Su-Ianma:Bu gru- ba en az 67 milyon 500 bin li- ra harcamak zorunda kalacağı hesaplanan çalışan, aldığı mal ve hizmete ödediği tutann dı- şuıda yıne en az 13 milyon 500 bin lira vergi veriyor. Gıda: Çahşanm sebze-mey- veye 45 milyon lira, süt ürün- lerine 45 milyon, et ürünleri- ne 50 milyon, içecek grubuna da 30 milyon lira aytrdığuıda yaklaşık 15 milyon lira vergi ödemesi yapıyor. Aylık mutfakharcaması 344 milyon liraANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Hak-lş, dört kişüik bir ailenin yeterli beslenebilmesi için gerekli harcama- nın 15 Aralık-14 Ocak döneminde yüz- de 2.6 oranında artarak 344 milyon 343 bin 990 liraya ulaştığını açıkladı. Dört kişilik bir ailenin aylık asgari mutfak harcaması 15 Arahk-14 Ocak döneminde önceki bir aylık döneme göre 8 milyon 726 bin lira artış göster- di. Dört kişilik ailenin günlük enerji, besin öğeleri ve tüketim standartlan esas alınarak yapılan çalışmada, yetiş- kin bir erkek için günlük besin tutan- nın 4 milyon 79 bin lira, aylık tutann da 122 milyon 374 bin lira olduğu kay- dedildi. Yetişkin bir kadın için ise bu tutann günlük 2 milyon 584 bin. aylık 77 milyon 510 bin lira olduğu belirtil- di. 13-15 yaş grubundaki çocuk için besin tutan günlük 2 milyon 658 bin; aylık 79 milyon 745 bin. 04-06 yaş grubundaki çocuk için de günlük 2 milyon 157 bin lira olarak hesaplandı. Dış ilişkiler için kolları sıvayan TOBB, Halk Bankasına karşı da savaş açtı TOBB, AB üyeliği için devrede Nahum,(ortadakı)geçenydşjrkeuncirosunun 1.1katrüyonliraolduğunu açıkladı. 2001 yılı ihracatı 684 milyon dolara ulaştı Tofaş'nı lokoıııotüi ihracat oldu Ekonomi Senisi - Tofaş Murahhas Azası ve CEO'su Jan Nahum, Türki- ye'ninkrizden çıkmayabaşladığını be- lirterek geçen yılki ekonomik daral- manın yarattığı açmazdan, şirketlerin ihracat sayesinde kurtulabildiğini söy- ledi. Şirketin 2001 yıu faaliyetlerini de- ğerlendiren Nahum, Fiat Doblo üreti- miyle krize rağmen 2001 yıhn» çıkış- la kapatan Tofaş'ın ihracat, üretim, is- tihdam ve borsada kendi kategorisin- de "yıhn şampiyonu" olduğunu kay- detti. Nahum, Tofaş'ın yühk rakamlannı şöyle özeüedi: 2001 yüında toplam 684 miryon do- lar ihracat gerçekleştirildi, ihracat ge- çen yıla göre yüzde 281 arta. Bir yıl- da 63 binöOO'üotomobü, 51 bin600'ü hafıf ticari vasıta olmak üzere 117 bin 300 araç üretildi. 3 bin 702'si mavi ya- kah 4bin 589 kişi istihdamedildi. Şir- ketin 1.1 katrilyon liraük toplam ciro- sunun 300 milyon dolannı iç pazar ge- liri ohışturdu. Yatınmlann durma noktasına geldi- ği kriz döneminde Tofaş, 60 milyon dolarhk yatınm gerçekleşnrdi. To- faş' ın ihracatınınbüyük bir bölümünü Fiat Doblo'nun oluşturduğunu belir- ten Nahum. "thracatiçinürününgün- celolmasılazım,kalitetiverekabetçioV- maa lazun. En büyük ihracatı Avrupa Krfiğ^iteyapıyoruz,ürününABaorm- lanna uygun olması lazun. Tofaş, bu özeüikkriyakalamıştır* dedi. Son 30 yıhn en kötûsû 2001'in, otomobilüretimiaçısından 30 yıhn en kötüsü olduğunu ifade eden ANKARA (ANKA) - Türkı- ye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Türkiye'nin Avrupa Birliği (AB) üyeliği konusun- da devreye girmeye hazırlanı- yor. Başkan Rifat Hisarcıkhoğ- lu, Ispanya'nın AB üyeliğinde en ciddi rolü lspanya Odalar Birliği'nin üstlendiğine dikkat çekerek "Üyefik sürecinin hız- landırüması için TOBB'nin devTCve girmesi gerekn-" dedı. Hisarcıklıoğlu, TOBB'nin ay- lık yayın organı Ekonomik Fo- rum'da yer alan açıklamasın- da, 2002 yüında en önemli he- deflerindenbirinin, TOBB'nin ve Türkiye'nin bakış açısıru dünyaya anlatmak olduğunu belirtti. AB ülkeleri, ABD, Orta As- ya ülkeleri ve komşu ülkelerle TOBB'nin temaslannın arttı- • Orta Asya ve komşu ülkelerle TOBB'nin temaslannı arttıracaklannı söyleyen Hisarcıklıoğlu, Türkiye'nin bakış açısını dünyaya anlatmaya kararlı olduklannı vurguladı. nhnasının öngörüldüğünü kaydeden Hisarcıkhoğlu, bu temaslar sayesinde çeşitli iş- birliği olanaklanrun yaratıla- bileceğini söyledi. Halkbank'a suçlama Hisarcıklıoğlu, ekonominin önünü açabibnek için KO- Bl'lerin güçlü ohnası gerekti- ğini belirterek sanayi içindeki payı yüzde 94'e kadar ulaşan KOBÎlerin, toplam krediler içinde ise yahuzca yüzde 4.5 oranında pay aldığını söyledi. KOBlTere verilen kredilerde yüzde 2.5 civannda bir batık kredi bulunduğuna dikkat çe- ken Hisarcıklıoğlu, "Yani as- bnda KOBt'lerde pek bir so- run yok.Bankalara hiçbir zor- luk çıkarmadan borçlannı ödüyorlar" dedi. Daha önceki yıllarda bu alanda önemli bir işlev yükle- nen HalkBankası'nnı, kriz dö- neminde "sınıftakaküğını'" sa- vunan Hisarcıklıoğlu, "KO- Bİ'kri neredevse batmna nok- tasına getirdL Bu durumdan ders atuup bundan sonra ban- karun yeniden esas işkvine dönmesigerekir.Banka,bugün siyasetten, kayırmacıtaktan ay- rdnuş durumda. Böyle devam etmeli ve bunun arkası geüne- B" diye konuştu. Hisarcıklıoğlu, Halk Banka- sı'nın KOBt'lere verdiği kre- dinin reel olarak arttırüması- nın öngörüldüğünü hatırlata- rak, kabul edilebilir faiz oran- lan ile kredi verilmesi gerekti- ğini söyledi. Hisarcıklıoğlu, "Yüzde 95'ler duzeyhıdeki krediyi hangi KOBİ kuDamr? Böyle rakamlarta kimsenin ayâkta durması mûmkün de- §1" görüşünü savundu. SÖZCÜSÜNUN BAŞÎ DERTTE Halkbank'a soruşturma Nahum, bu yıl için "Biz önûmüzü his- setmeyebaşlrvoruz,bizceTûrkH« kriz- den çıkmay a başhyor, Türkiye'de eko- nomiiyiye gidh'or. Bizce enflasyon dü- şüyor. Türk lîrası değer kazanma>-a başladı.Bizce otomoth pi>usası büyii- yecek,Türkiy erekabetgücünü sürdu- recek ve ihracaümız artacak" dedi. Istihdamda araştırma-geliştirmeye çokciddiyatınmlaryaptüdannıvurgu- layan Jan Nahum, önümüzdeki 10 yü- da ciddibir teknoloji atılımı yapma ih- tiyaçlannın ve isteklerinin olduğunu söyledi. Gekcekplanlan Jan Nahum, Tofaş'ın, gerçekleştir- me süratine göre, 2002'de 60-100 mil- yon dolar arasmda yatınm yapmayı planladığını açıkladı. Nahum, cirolan- nı bu yıl yüzde 10-15 orarunda arttır- mayıplanladıklannıkaydetti. 2002 yı- unda piyasanın büyümesini bekledüc- lerini de ifade eden Nahum, "tç ı»ya- saşıbiz şu anda 175 bin civannda gör- mekteyiz" diye konuştu.Nahum, ihra- cat beklentilerinin ise 850 milyon do- lar olduğunu söyledi. Vergiindirimininaralık ayında satış- lan oldukça arrtırdığmı belirten Na- hum, "Vergjterin Avrupa Birl® düzse- yine indiribnesini KÜyoruz" dedi. Jan Nahum, Doblo'nun yeni versiyonlan- mn da piyasayaçıkmasıyla Avrupa'da- ki pazar beklentilerinin artacağmı an- lam. Tofaş'ınKuş serisinindetalep ol- duğu sürece üretileceğıni belirten Na- hum, "Kuş serisini tam olarak kaldır- mayacağız. Mısır'da piyasa lideri. Kuş serisine şaşdacak kadar değ^ikyerler- den takp gelmekte" dedi. tZJVÜR (Cumhuriyet Ege Bürosu) - TOBB Sözcüsü ve eski EBSO Başkanı Atü Ak- kan hakkında, Halk Banka- sı'ndan aldığı kredi borçlan- nı ödemediği gerekçesiyle suç duyurusunda bulunuldu. Banka müfettişlerince hazır- lanan raporda aynca 30 tril- yonu bulan alacak- lar için eski Halk Bankası Genel Mü- dürü Yenel Ansen, bankanın Pasaport Şubesi yöneticileri ile banka kaynakla- nnı kendibünyeleri- ne aktaran firmalar hakkında soruştur- ma başlatıhnası istendi. Suç duyurusunda, banka yönetiminin, 1998 yılında Kayserüi Alemdar Holding'e bağlı fırmalan de\Teye soka- rak Akkan'ın firmasını ve ödenmeyen kredi borçlannı de\Tetme yönünde uygula- maya girdiği vurgulandı. Alemdar Holding'e bağlı Unipak şirketi, Akkan'uı sa- hibi olduğu Demok Kim- ya' nın Halk Bankası kredile- riyle alınan makınelerini ve bankaya olan borçlannı 1999 yılında imzalanan bir proto- kolle de\Taldı. Protokolgeçersiz Ancak, borçlar ödenmediğinden protokol geçersiz sa- yıldı ve bankanın yeni yönetimi De- mok Kimya için 2001 Ekim'de icra takibi başlattı. înce- lemede, Demok'un borçlannı devralan Uni- pak'ın de\Tr işlemleri smısuı- da borçlara karşılık ödemesi gereken 2.5 milyon dolarlık peşinat tutannı, Halk Banka- sı Adana Şubesi'nden yine Alemdar Holding'e bağlı Meyna adlı firmaya aldığı krediyle ödediği ortaya çıktı. O KİŞİYE HAYALİÎHRACATTAN GÖZALTI UludağAŞ y ye operasyon LEVENTGENCELLt BURSA - Bursa Emniyet Müdürlüğü, Kaçakçılıkve Or- ganize Suçlar Şube Müdürlü- ğü'nün dün sabah başlattığı ha- yali ihracat operasyonu, Türki- ye'nin en ünlü gazoz üreticisi Erbak Uludağ AŞ'ye uzandı. Operasyon kapsamında Meh- met Erbak, ablası ve eski Ulu- dağ Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ayhan Kızü'm eşi Nuran Kaü, küçük oğlu Ömer Kızd, şirket çahşanlanndan SanhDa- ğaMı, Remzi So>1u ve Sabri Er- dem gözaltma aluıdı. Operas- yon kapsamında Nuran Kı- zıl'ın oğlu, Türkiye Futbol Fe- derasyonu Yönetim Kurulu üyesi LeventKml'ın da arandı- ğı. ancak yurtdışmda olduğu öğrenildi. Gazetecilerin tele- fonla ulaştığı Kızıl, fabrika yö- neticilerinin gözaltma alınma- dığını, sadece bir konu hakkın- da ifadelerine başvuruknak üzere emniyet müdürlüğüne götürüldüklerini savundu. Kı- zıl, "Şu anda yurtdışındayım. Onun için konu hakkında de- tayh bfl^ye sahip değüun" de- di. Ashturkten nayton fatura Uludağ AŞ'ye yönelik ope- rasyonun Orhan Ashtürk'ün sahibi olduğu Barbaros Hol- ding soruşturması su"asında, Erbaklar'm Ashtürk'ten nay- lon fatura aldıklannın belirlen- mesi üzerine başladığı belirtil- di. Son yıllarda gazoz üretimi- nin yanı sıra "KDalbronz" adı- nı verdikleri şirketleriyle katı atık toplamave hurda işi de ya- pan ailenin, MaM cinayeti te- tikçüerinden Burhanettin Tür- keş ile işbirliği yapüğı öne sü- rübnüştü. Levent Kızd'ın Futbol Fede- rasyonu Yönetim Kurulu se- çimleri sırasında AlaattinÇala- cı tarafından sık sık arandığı belirtilmişti. Prof. Dr. Naci Görür, uygun koruma ve taşıma yapılmadığını söyledi Meyve ve sebzelerin yansı çöpe tstanbulHaber Servisi- Akdeniz ülkele- ri, Gebze'deki Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştmna Kurumu Marmara Araştırma Merkezi'nde (TÜBrTAK- MAM) düzenle- nen programla meyve ve sebze sanayileri- ni tartışmaya başladı. Meyve ve sebze ihracatında sorun yaşa- yan Türkiye, lspanya, Italya, Yunanıstan, îsrail, Ürdün, Fas, Tunus, Füistin, "Avru- pa Akdeniz Bölgesi'nde Meyve ve Sebze Pro jeleri Endüstrisi'nde GetişmişKafite tş- ktmeciBğj'' programında bir araya geldi. Türkiye'yi temsü eden TÜBÎTAK-MAM Gıda Bilimi ve Teknolojisi Araştırma Ens- titüsü, programa ev sahipliği yapıyor. 20 Ocak 2002 tarihine kadar sürecek olan programda katılımcılar ülkelerindeki seb- ze ve meyve sanayisinin durumu, sorunla- n ve çözüm önerilerini dile getirecek. Top- lantıda yeni teknolojilerle ulusal ve ulusla- rarası yasal düzenlemeler görüşülecek, Ak- deniz meyve ve sebzelerinin ekonomik de- ğerini artnrma yollan tartışılacak. TÜBÎTAK-MAMMerkez Başkanı Prof. Naci Görür, Türkiye'de yaş meyve ve seb- ze üretiminin fazla olmasına karşın ihraca- tın çok az olduğunubelirtti. Meyve ve seb- ze çeşitlerinin uluslararası piyasalarda talep edilen kriterlere uygun obnadığını belirten Görür, "Hasat sonrası uygun ko- ruma ve taşıma yapümaması nedeniyle meyve ve sebzelerin yüzde 40"ı değerkn- dirikmiyor. Bu nedenlerle ihracat az" dedi.