Catalog

24 ŞLJBAT 2000 PERŞEMBE • • • • CUMHURİYET SAYFA HABERLERİN DEVAMI TURKIYE Istantsul Edime Kocaeli ÇanaKkaJe lzrrwr Manisa Avciın. Denizli Zonguldak PB PB PB PB B B B B PB 4 3 3 4 8 5 7 4 4 Sinop PB 6 Samsun Trabzon Gıresun Ankara Eskişehır Konya Sıvas K K K PB PB PB K 4 5 4 -1 -1 -2 -3 Antalya PB 12 Kars Adana Mersin Diyarbakır Şanhurfa Mardin Siirt Hakkâri Van PB PB PB PB PB PB PB PB 10 13 9 10 8 7 -1 0 K -3 Orta ve doğu Karade- niz, IçAnadolu'nunku- zeydoğusu bulutlu 06- çecek Yağışlaryuraun kuzeydoğu kesımlenn- de etkılı olurken, so- ğuk hava önümuzdekı hafta baştna kadar et- kısını surdurecek Ha- va sıcaklığı azalmaya devam edecek. Rüz- gâr kuzey ve batı yön- lerden hafif, ara sıra or- ta kuvvette esecek. DIS MERKEZLER Oslo Helsinki Stockholm Londra Amsterdam Brüksel Paris Bonn K K K Y Y Y Y Y -4 -5 0 3 7 7 10 3 Münih Beriin Budapeşte Madrıd Vıyana Betgrad Sofya Roma Atina Y PB PB PB PB K PB Y 5 4 19 4 2 0 10 8 4 Zürih PB 6 Şam Moskova Aşkabat Astana Taşkent Bakû Bişkek Trflis Kahire K B B B Y B K PB -2 18 2 12 8 6 4 17 Y 14 Seüı k Çok bulutlu . Yağmuriu Kariı k Gök gürultülü GrCJNCELcÜNEYT ARCAYÜREK • Baştarafı l. Sayfada daJga dalga yayıldı. Vedi sözcükten oluşan gerçek o denli çarpıcıy- dı ki; Demırel'siz birTürkiye düşünemeyen gözler iri iri açıldı ve yüzler şaşkınlıkla gerildi. E3u cümlenin anımsattığı "doğrulan" kanrtlaya- cak veriler dünden bugüne izlediğimiz gelişmele- rin içeriğinde yatıyor. örneğin, basit bir mantık şunu gösteriyor Bu Meclis, Demirel'in görev süresini uzatmaya gönükJen hevesli olsa, 5+5 diye namlanan liderler formülünün şurasından burasından didiklenmesi- ne izin vermez, önüne sürülen anayasa değişikli- ğini bir hamlede, üstelik tartışmasız kabul ederdi. Uzatma formülünü dayatarak TBMM'den geçi- reoekJerine inananlara, gerçeöj görebilmeleri için dernokratik iki önerimiz var. Ustelik sorunu krize götürmeden çözüm yollannı açacak iki öneri. Öneri 1: Şayet TBMM üyelerinin eğilimini ger- çekten saptamayı istıyorsa lıderierimiz... Ecevit, Yılrnaz, BahceJi, Kutan ve Çiller... Miltetvekillerine dağıtacaklan anket kâğıdına De- mirerin süresinin uzatılmasını isteyip istemedikle- rini, tek sözcükle evet veya hayır diye yazarak ifa- de etmelerini önersinler. Kuşkunuz olmasın; isimlerin yazılmadığı anket kâğıtlannın büyük çoğunluğundan kocaman bir "HAYIR" çıktığını göreceklerdir. Tabii bu ankete başvururken; "Benim karanm Meclis'ten de, partimin milletvekillerinden de, hat- ta ulusun genel eğiliminden de önemlidir" demi- yor ve düşünmüyorlarsa... Anketten aldıklan sonuçla zorlama yöntemler- den ve Demirel'den vazgeçerek "olağan kurallara dönecekler"\ Dört parti liderinin (DSR MHP, ANAR DYP) mil- letle ters düştüğünü son günlerde yayımlanan iki kamuoyu araştırması gösteriyor. Milletvekili seçimlerinde adından hayli söz etti- ren Polar Araştırma Şirketi'nin 19 ilde yapttğı ka- muoyu araştırmasına göre; deneklerin yüzde 49.8'i Demirel'in süresinin uzatılmasını istemiyor. Olum- lu yanıt yüzde 45. Yüzde 33.6'ya karşı deneklerin yüzde 61.3'ü, cumhurbaşkanını halkın seçmesini istiyor. Yürekleri varsa... IBS Pazar Araştırma Hizmetleri'nin Türkiye'nin yedi bölgesindeki 14 ilde yaptığı kamuoyu araştır- masına katılanlann yüzde 64'ü Demirel'in görev süresinin uzatılmasına karşı çıkıyor. Ancak yüzde 36'sı "ö/7cez daha" diyor. Araştır- maya göre, yüzde 88'i, cumhurbaşkanını halktn secmşşini istiyor. 1 Araştırma sonuçlan; siyasetçileri halklâ karşı kar- şıya getiriyor. Toplum eğilimi; cumhurbaşkanını halkın seçme- sine karşı çıkan ve Demirel'in görev süresini uzat- maya çalışan liderlere ters düşen sonuçlar veriyor. Oneri 2: Dört parti lideri; Ecevit, Bahçeli, Yılmaz ve Çilter, milletvekillerinin 5+5 formülüne gönül n- zasıyla katıldıklanna inanıyorsa, parti gruplannı giz- li oylamada özgür bıraksınlar. Çıkacak sonuç şaşırtıcı oimayacak, 5+5'i yad- sıyacak ve bugün milletvekilini lidere emanete zor- lanan özgür asıl iradesini yansıtacaktır. Bugüne kadar olagelen nedir? Anayasadaki giz- |j oy ve grup karan alınamayacağı bir yana attlıyor. Parti liderleri bir araya gelerek kendi değer hüküm- leriyle bir formülde "mutabakata" vanyor ve bu mutabakatı milletvekillerine dayatıyorlar. Liderlerde bilinen anlamda yürek varsa bu iki öneriden birini yaşama geçirirler. Oysa bugünkü siyasal uygulamalaria oyunun adı demokratik düzende cumhurbaşkanı seçimi olu- yor. Bu durum, anayasanın kimi maddetenne ve kuş- kusuz ruhuna aykın hareket etmekmiş... Aman efendim; "Demokrasi Mücahidi" Demi- rel'imize, Ecevit'imize, Bahçeli'mize vesaireye ne gam! Ya gerçekler ya söylenenler, yazılanlar... Yalakalann davul sesleri arasında yitiyor. EVET/HAYIR OKTAY AKBAL • Baştarafi 2. Sayfada anayasa tarihimizin üstündeki örtü kaldınl- maktadır." Perinçek önsözde şöyle yazıyor r i " "Milli Mücadele'nin Kürt sorununa ilişkin anayasai çözümleri ve polrtikalan bütün kanıt- lanyla ortaya konmakta vetahlil edilmektedir... Bu kitapta araşttrmacılann bugüne kadar eti- ni dokundurmadığı bir malzeme değerlendiril- miştir." Osmanlı'nın son döneminden, Milli Kurtuluş Sa- vaşı'na, ordan cumhuriyetin ilkyıllanna kadar Kürt sorununa nasıl bakıldığı, nasıl çözümler arandığı ki- tabın sonuna eklenen belgelerie anlatılıyor. Milli Mücadele gerçek anlamda bir Türk - Kürt birlikte- liğiyle sürdürülmüş ve kazanılmıştır. Kitapta yer alan ilginç bir belge de Mustafa Ke- mal Paşa'nın bu konudaki sözleridir. Kurtuluş Sa- vaşı kazanıldıktan sonra Izmit'te Istanbul gazete- cileriyle yaptığı toplantıda, Ahmet Emin'in bir so- rusu üzerine, Paşa, Kürtlerle Türkler arasındaki ya- kjn ilışkiyi şu sözlerle aydınlığa çıkarmıştır: "Kürt meselesi, bizim, yani TürkJerin merrfa- ati olarak da kesinlikle söz konusu olamaz. Çünkü bildiğiniz gibi bizim milli sıntrlanmız jçinde bulunan Kürt unsurlar öyiesine yerleş- mişterdir ki, pek sınııiı yerlerde yoğun durum- dadırlar. Yoğunluklannı kaybede ede ve Türk unsuıiann içine gire gire öyie bir sınır oluşmuş- tur ki.. Kürtlük adına bir sınır çizmek istesek Türkleri ve Türkîye'yi mahvetmek gerekir. Söz gelişi, Erzurum'a kadar giden, Erzincan'a, Sı- vas'a kadar giden, Harput'a kadar giden bir sı- nır aramak gerekir. Ve hatta Konya çöllerinde- Id Kürt aşiretJere kadar." Durum 1920'de böyleydi. 2000 yılında da öyle... Perinçek'in "Kurtuluş Savaşı'nda Kürt Politika- sı" (Kaynak Yayını) güncelliğini yitirmemiş bir kitap, bu günlerin kitabı... 6 Yılmaz liderlik yapaımyor 9 GUNDEM MUSTAFA BALBAY • Baştarafi 1. Sayfada deme getirdim ve neden Demi- rel'in bir süre daha cumhur- başkanhğında kalmasını öner- dim ve öneriyorum" sorusuy- la başladı. Ecevit, bu soruya yanıt verirken uzun yıllardır ülkede süren siyasal ve ekono- mik istikrarsızlığın 57. hükü- metle aşılabilmesi umudunun belirdiğinı vurguladı. Ecevit, buna Cumhurbaşkanı Süley- man Demird'in büyük katkısı olduğunu belirterek şunlan söyledi: "Ancak bu umut duyarh dengetere dayanıyor. Dengete- rin bozuhnaması, sarsıhnama- a gerekiyor. Cnmhurbaşkanı seçnnieri hep 9onmhı otmuş- tur ve>a sonmlara neden ol- muştur. OVM şu sn-ada, Türki- ye'nin gerflim yaraüo, istikra- n sarsıcı yeni sorunlara'tahanı- mülü yok. Kuşkusuz. cumhur- başkanlığına layık değeıü dev- let adamlarunız vardır. Ama Sa>ın Demirerin deneyimi ve partiler üstii konumu da çok önemlidir. Sayın Demirel ol- mazsa, büyük olasıhkla cum- hurbaşkanlıgma bir partiB ge- lecektir. Saym Demirel ise de- neyimli bir politikacıdır ama, bir paıüyle bağı yoktar. Bu MHP anayasa değişiklik taslağı hazırladı 'Cumhurbaşkanuunyetküeri stnuianmak' EMtNEKAPLAN ANKARA-Siyasi partiler arasındaki uzlaş- ma komisyonu, anayasa değışikliklen üzerin- deki çalışmalannı sürdürürken hûkümetin MHP kanadı kendı tasiağını hazırladı. MHP, cumhurbaşkanının yetkilerinın sınırlandınl- ması, cumhurbaşkanı, Yüksek Asken Şûra ıle Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun ka- rarlannın yargı denetimıne açılması, anayasa- da 'TürkmBByetçliii' vurgusunun yapılması- nı istiyor. Hûkümetin MHP kanadı yeni anayasa tas- iağını hazırladı. Anayasada aynntılara giril- memesini, mevcut anayasada duzenlenen pek çok hükmün yasalarla düzenlenmesini ısteyen MHP'nin öngördüğü düzenlemeler şöyle: • Anayasanın değiştirilmesi önerilemeye- cek maddeler arasında yer alan ve "Cıanhuri- yetin atoikJeri" başhğıyla duzenlenen 2. mad- dede "Tûrkmffiyetçfliği" vurgusu yapılması. • Seçme yaşı, 1924 AnayaSasf nda 18 ola- rak belırlenırken 1934 yılında yapılan değı- şiklıkle 31 'e yükschildı. 1961 Anayasası'nda seçme yaşına yer veril- mezken 1982 Anayasası'nda 21 olarak belir- lendi, 1987 yılında 20'ye, 1995 yılında yapı- lan değışıklikle de 18'e indirildi. Bu değişik- lıkler sık sık gündeme geliyor. Bu tip düzen- lemeler yasalarla yapılmah. • Anayasanın 94,98,99 ve 100. maddele- rinde duzenlenen TBMM Başkanhk Diva- ra'nın olusumu, toplantı ve karar yetersa^sı, gensonı ve araşnrma önergesi verihnesine iliş- kin hükümler aynntı olarak kalıyor. Bunlar da yasalarla düzenlenmelidir. Anayasadaki mad- deler, eskımesi zor olan maddeler haline dö- nüştürühneli. • Anayasada temel hak ve hürriyetlerin dü- zenlendigi 13,14 ve 24. maddeler korunmalı. Petrol Ofîsi çahşanı huzursuz HAZALATEŞÇAKER Türkiye'de petrol sektörünün en büyük kuruluşu olan PO- AŞ'ın özelleşnrilmesine ilişkin nihai çalışmaların yann tamam- lanması beklenirken, kurumda çalışan 3335 işçi ve 2781 söz- leşmeli personel işten atılma, çalışma koşullaruun ağıriaşma- sı, ücretlerin düşmesi ve sendi- kasızlaştumayla karşı karşıya. Özelleştırme tdaresi Başkanh- gı'nın(ÖlB) özelleştirilen ku- rumlardaki çalışanlann mağdur edılmeyeceğini açıklamasına karşın, POAŞ satış sözleşmesuı- de de ış güvencesine iUşkin hiç- bir hüküm yer almıyor. Son yıl- larda özelleştirilen kurumlarda işten atılma oranı yüzde 70'e ulaşırken, ücretlerde yüzde 60 ve sendikalaşma oranında da yüzde 30'lara varan düşüşler görülüyor. POAŞ'uı yüzde 51 kamu his- sesinin sanş yöntemiyle özelleş- tirilmesine yönelik ihale kapsa- mında nihai pazaruk görüşmele- ri yann yapılacak. Dış Ticaret Müsteşarlığı Uğur Ercan Salo- nu'nda noter huzurunda kamu- oyuna açık olarak gerçekleştiri- lecek pazariık görüşmeienne daha önce teklif veren 4 ortak gınsım grubu katılacak. Bugüne kadar yapılan özelleştinnelerde çalışanlara iş güvencesı verü- mezken POAŞ'ta da 6 bini asan çahşanın durumunun ne olacağı kaygıyla bekleniyor. Kurumda uzun yıllar çalışan sözleşmeli personelin iş sonu tazminat hak- lanna ilişkin POAŞ Sözleşmeli Personel YönetmehğYnin 116. maddesınin satış sözleşmesine koyuhnadığı belirtiliyor. TaTmhmt hakkı Özeüeştinnenin tamamlan- masuun ardından sözleşmelen- nin sona ereceğini beürten çah- şanlar, bu durumda tazminat hakJannın da ortadan kalktığını söylüyorlar. Çalışanlar, "Bu du- rumda kurumda 24 yıkkr çah- şan personel, işten aolması du- rumunda tazminat alamayacak. Sanşnı gerçekleşnrümesi baMn- de ne emekfilik süresi dolmak özere ofauıbnn ne de çahşanla- rm hiçbir hakkı kalmıyor'' dı- yorlar. Kurum çalışanlan, POAŞ Sözleşmeli Personel Yönetme- liği'nin 116'ncı maddesinin sa- üş sözleşmesinde yer ahnadığı- nı belirtırken "İş sonu tazmina- ünın yargı \olu ile değfl mağdu- riyemnizin önfenmesini teminen berkese verümesi gerekiyor. Ozelkştirnıe\k büüüe sözles- mesinin sona erdirümesi bük- müne istinaden sözleşmelerin sonaerdirileceği gözönünde bu- hındurularak iş sonu tazminab- nın ödenmesi gerekiyor" değer- lendirmesini yapıyorlar. aşamada başka herhangi bir seçeneğin ister istemez partiler arasuıdaki ilişküerde sarsmn- lara, gerflimlere yol açabflece- ği kaygısını duyuyorum. Sayın Demirel'in cumhurfoaşkanhğı süresinin uzanlmasmı içinesin- diremeyenler olabüir. Fakat,bu aşamada, Demirel'in süresi uzanlmazsa ne gibi durumiar- b veya sorunlarla karşdasdabi- leceğini de düşünmek gerekhV Ecevit, son günlerde anaya- sa değişikliği veya Demirel'in cumhurbaşkanlığı için yeterli oy sağlanamayacağı kıışkusu- nu yayguılaştırma eğilimi be- ltrdığıni, bu tür kuşkulan Mec- lis'teki partilerin liderlerine "haksızuk" saydığmı bildirdi. Liderlenn tamamının Demi- rerin süresini uzatmayı uygun bulduklannı açıkladığma dik- kat çeken Ecevit, sözlerini şöy- le sürdürdü: "Gerçi anayasa- mıza göre, anayasa değisiknlde- ri de cumhurbaşkanı seçimi de gizti oyia yapıor. Bu konularda bağlavKi parti kararlan ahna- maz. Eğer bir genel başkan, cumhurbaşkanhğı gibi devietin bütünlüğünü, uhısun bûüğini, rejimin esenUğini flgflendiren yasamsal bir konu söz konusu okluğu zaman kendi partismde uyum sağlayamazsa Bderligin gereğini yerine getiremiyor de- mektir. Oysa ben, Mecüsteki tüm genel başkanlann liderlik konumlannuı da buhmduğuna inanıyorum. O nedenledir ki, ben cumhurbaşkanhğı seçimi konusunda oyiama giziide oba, grup karanna bağfauıamasa da,Bderiertaranndanbehrtflen tercihin partilerince de destek- leneceğini düsünüyorum." Ecevit, tran seçımlennın so- nuçlannı da değerlendınrken şunlan söyledi: "Devtet yapısı temetinden değişmedikçe, Aye- tullahlann kurumlaşmış gücû sona ermedikçe, o arada Şurayı Nigebhanın siyasal etkinligi or- tadan kalkmadıkça, Iran'm kt- Idiği resmcn benimsemesi bek- lenemez. Ama, yenükçilerin se- çimierdekazanchidan oiağanüs- tü büyük başan üzerinebu kom- şu ülkede berhaktedaha ıhmbve çağcd bir Islam anlayışı yerieş- meyebaşlayacaknr. Böylebir dö- nüşüm Türldye-lran Dişkilerini de ohımhı yönde etkfleyecekbr. O arada 22 yüdu- lran devrimi- ne özenen çevreier umarun ki asıl özenilmesi gerekenin Ata- türk devrimi olduğunu düşün- meye başlarlar. lran devrimi 22 yudacöktü.AtatürkdevTİmiise 77 yüdu- günden güne geKşerek sürüyor" • Baştarafi 1. Sayfada reci kadar önemli bir aşamadır. lran yönetimi, Islamı tümüyle si- yasallaştırdı, daha ötesi Islam devriminin ihracını anayasası- na koydu. Türkiye, Iran'ın duru- munu çoğunlukla, satt kendisi- ne olan etkileri açısından de- ğerlendiriyor. Oysa Iran'ın Islam coğrafyasında önemli bir etkin- liği var. Suudi Arabistan, Kuveyt gibi ülkelerde din, öncelikle ai- le yönetimlerinin devamını sağ- lıyor. Arap yanmadasının kıyı ül- keteri, yıllardırlranyönetim mo- delinin tehdidi altında. Iran'ın, yeni dönemde devrim ihracı polrtikasından vazgeçmesi, adım adım demokratikleşmesi, öteki ülkeleri de etkileyecek. 2- Iran'ın Orta Asya ve Kaf- kaslar'daki ağıriığını da aynca ele almak gerekiyor. Türkme- nistan Devlet Başkanı Sapar- murat Türkmenbaşı, bağım- sızlığın ilk yıllannda üç devlet başkanına pasaport verme ge- reği duymuştu: DemireJ, Yettsin, Rafsanca- ni... Orta Asya'daki radikal Islam gruplan iki kaynaktan besleni- yor Suudi Arabistan ve lran... 3- Azerbaycan'ın konumu Iran'ın hem iç hem dış işi. Iran'da Iranlılar, yani Farsiler nü- fusun yüzde 46'sını oluşturuyor. Ikinci büyük grup, yüzde 20 ile Azeriler. Bunu yüzde 9'la Kürt- ler izliyor. 60 milyon nüfuslu Iran'ın Şiraz kentinde bir milyon Kaşka Türk'ü var. Horasan'da da 2 milyonu aşkın Türkmen yaşıyor. Iran'ın, Ermenistan'la ikili ilişkileri güçlendinmesinin altında, Azert)aycan'ın yönü- nün hep Ermentstan'la sorunla- ra dönük olmasını sağlamak yatıyor. Azerilerin "bütöv", yani bütün Azerbaycan dedikleri ha- ritada ikinci büyük Azeri kenti Tebriz! 4- Yeniden Türkiye pencere- sine dönersek, şu gözlemin al- tını çizmek gerekiyor: Islam ülkeleri demokrasiyle az çok tanışmadan, Türkiye ra- hat edemez! Neden? Çünkü, bu coğrafya- daki ülkeler, iktidarlannı tehdit eden başlıca unsurun, halkın la- iklik özlemi olduğunu biliyorlar. Nüfusunun büyük çoğunluğu Müslüman olan bir ülkenin bu- nu denemeye girişmesini, içle- rine sindirmeferı olanaksız. Sokrates, Galileo, Luther... 5- Iran'ın içindeki gelişmete- re gelirsek... Ecevit'in ve Cem'in degertendirmeleri Iran'daki muhafazakârlan sinir- lendirdi. Bu kesimin yayın or- ganlan, dünyanın dört bir ya- nında lran seçimleriyle ilgili de- ğişik yorumlar yapıldığı haJde, onlara yanıt vermediler. Ecevit ve Cem'in reformculan kutla- masını başyazılaria eleştirdiler, "içişlerine mûdahale" olarak değerlendirdiler. lran, Türki- ye'de kendine yakın yönetim oluşması için çok çaba harca- dı, bu olmayınca iş tersine dönmüş görünüyor! Ancak, ile- riye yönelik değeriendimne yapmak için çok erken. 6- Iran'da seçim öncesi baş- layan tartışma ortamı, iyiye gi- dişin habercisiydi. lran çokde- rin bir küttürel mirasın üzerine oturuyor. lran aydınlannın ön- de gelenlerinden Muhsin Ke- diver'e "Islamcı Galileo", Ab- dullah Nuri'ye "Iran'ın Sokra- tes'/", Abdulkerim Suruş'a "Martin Luther" denilmesi, bu ülke insanlannın getecek arayı- şını da gösteriyor. Rafsancani'nin seçimin he- men öncesinde reformcular için, "Sazv arkadaşlanmız Ke- malist oldu" yorumunu yap- masını da yorumsuz aktaralım. 7- lran yüzyıllardır sınır soru- numuzun olmadtğı tek ülke. İki ülke sının 1639'da imzalanan Kasnşirin Antlaşması'yia belir- lendi, o günden bu yana deği- şiklik yok. İki ülke arasında sı- nıriarda sorun yok, ama sinir- lerde var! 20 yıldır, Humeyni rejimini benimsemeyen Iranlı- lann Türkiye'ye kaçmasından tutun da, rejim ihracına kadar birdizi sorunla uğraştık. Bir ara Türkiye'deki Iranlı sayısı iki mil- yonayaklaşmıştı. Refonmcula- nn ne kadar reformcu olduğu- nu gördükten sonra, Iran'la ye- ni bir dönem başlamasını dile- yelim. 8- Son şıkkı Ankara kulisle- rindeki esprilere ayıralım. Iran'daki refoımcuların ba- şanya ulaşmasını dileyenler, araya şu tümceyi sıkıştınyor- lar: İster misiniz Iran, Türki- ye'den önce değişsin! Hizbullah operasyonuna, şeriatçı akımlann hâlâ devletin içindeki ağıriığına dikkat çe- kenler de, "Tahran sokaktann- da şu slogan atıltyormuş" de- yip devam ediyoriar Mollalar Türkiye'ye!.. Kim olursan ol, Radyo Kent dinle. Sen lconuşursan, susmaz hıc lcimse! Ali Sirmen Altan Aşar Arif Kızılyalın ArzU Haksun Asuman Ayciın Aytıan Akcan Ayiin şengün Banu zorlutuna / 1 Cemil Özyıldırıtn Deniz Som Erdener Koyutürk Erhan Tıraşın Ekrem Ataer Engin Evin Periclurı Kandemir Halcan Kara Hepgül Özdetniroğlu Hiktnet çetinkaya fbrahim Yıldız lclal Aydın ğur Dincer it Zileli Mehmet Paraç Meral Babacan Murat Özlcaya Mustafa Balbay Nebil Özgentürlc Nevin Sungurlu Refıa Altıntaş Türkel Minibaş