Catalog

SAYFA CUMHURİYET 25 AĞUSTOS 1999 ÇARŞAMBA DEPREM Hukukçular, tespit yapılmadan enkazın denize dökülmesine karşı çıktı 'DeKüer denize dökifldü9 LEVENTGENCELLİ YALÖVA - Türkiye'nin dört bir ya- nından yardım ve ekip desteği yağan Yalova'da yağmura ve kriz masasının eksiklerine karşın halk yaşama sanlraa- ya çahşıyor. Enkaz kaldırma çalışmala- n hızlanan Yalova'da hukukçular tespit yapılmadan denize dökûlen enkazın de- lil yok etme anlamına geldiğini, bu yan- lışın yargılama sırasında depremzede- lerin karşısına çıkacağını belki de so- • Halk Yalova'da yaşama sanlmaya çahşıyor. Hukukçular, enkaz kaldırma çalışmalan hızlanan kentte tespit yapılmadan denize enkaz değil delillerin döküldüğünü, yargı aşamasında hırsız müteahhitlerin kurtulacağını söylediler. rumlulann kurtulmasına yol açacağını den atamayan vatandaşlar, önceki gece yapı yapılmadan kurulması, bu alanla- öne sürüyorlar. Hukukçular "DeüDer yok edUmesin" diye feryat ederlerken, hasar belirleme çalışmalannın ancak bugûn başlayabileceği ve bu iş için Ba- yındırlık ve tskan Bakanlığı'ndan 200 eleman görevlendirdiği bildirildi. Yalova'da depremın şokunu üzerin- sağanak yağış yüzünden geceyi ayakta geçirdi. Yalova'da, okul ve kamu kamp- lartnda bannanlar yağmurdan fazla et- kilenmezken, çadırlarda kalanlar o ka- dar şanslı değildi. Dün sabaha kadar arahksız süren yağış yüzünden çadırla- nn çoğu su aldı. Çadırlann gerekli alt- nn çamur deryasına dönüşmesine yol açtı. Kentin birçok bölgesine henüz elekt- nk venlemedi. Akşam saatlerinde so- kak ve caddelerdeki sessizlik ve karan- lık, Yalova'yı adeta ölü kente dönüştür- dü. Depremin üzennden bir hafta geçer- IzLENİMLER/sEBDÂRKans. Kriz değil işmasası YALOVA - Alman- ya'da inşaat işçisi Fikret Çeliktaş Yüzünün bü- yük bölümünü örten toz maskesi, acısmı gizlemi- yor. Gözlerine kan otur- muş. Sürekli ellerini bir- birine sürtüyor. Derileri- ni sıyırmak istiyorsanki. Eşi ve ıki çocuğunu yi- tirdiği apartmanın yıkın- tılanna sürüklerken bizi, "Abi"diyor.''Ciııayet,is- te bu. Bak adam kolonla- nn bağlantısını yapma- mış, boşta duruvor de- mirier. Bunlar 12'lik de- mirier abL Olmaz bunlar. İnşaat işçisiyim ben, anla- run. Bu nasıl vicdansız- lıktır? Ben ne yapayım şimdi. Abi söyle ben ne yapavım? Sökeyim bu kolonu belediyenin önü- ne mi atayım? Bunu ya- panlan nerede bula- yım_" Körfez'deki binlerce yıkıntının birinde, artık yaşamının bundan sonra- sını nasıl sürdüreceğı be- lirsiz olan Fikret'i avuta- cak söz yok ki. Ama ya- pılacak şeyler var, en azından bundan sonrası için. Örneğın, TMMOB işe koyulmuş. Yaiova'da ha- lin karşısında makine mühendisi Hannan Ön- gü'nün evine kurulan ka- rargâhta mimarlar, mü- hendisler yapılacaklan planlıyor. Kriz değil, iş masası burası. Fakslar, bilgisayarlar kuruluyor. Yalova'dan Adapazan'na kadar uzanan deprem ku- şağı bölgelere aynlıyor. Yıkılan, oturulmaz hale gelen binalar tek tek in- celenecek. Hasar tespiti yapılacak. TMMOB Saymanı ts- mail Küçük, diğer iller- deki örgütlerini anyor. Yalova'dakı 813 71 41 nolu iletişim telefonunu bildiriyor. Bölgeye mü- hendis ve mimar desteği istiyor. Hükümet henüz hasar tespiti anlamında herhangi bir çalışmaya girişmezken. Küçük, bu aşamada hazırlayacakla- n raporun önemine deği- nıyor. Oysa hasar tespiti için Afet îşleri GeneJ Müdür- lüğü diye bir kurum var. Ne iş yapar acaba? Kü- çük, "Orada kaç mühen- dis mimar var ki?" diye soruyor. Bu arada, TM- MOB merkezinın kurul- duğunu öğrenen yurttaş- lar gelmeye başlıyor. Göl ve Galip Sağınç, Çiftlik- köy'de evleri yıkılan yurttaşlardan. Inşaatlan bıteli henüz 15 gün ol- muş, şimdi yerle bir. Mü- teahhitleri MehmetMeh- di Binatk, 5 katlı ruhsatı 7 kata çıkarmış. Ost kata kendisine kaçak bir daire yapmış. Bodrumu da yükselterek dükkânlar kazanmış. Yalova Valili- ği Kriz Masası'na giden Sağın çifti, "Biz burada ölenleıie uğraşryoruz. Şimdi hasar tespiti yapa- mayız" yanıtmı almışlar. Gül hanım soruyor: "Pe- ki üç gün sonra molozla- n kaldınrsa biz neyi na- sıl kamtlayacağH?" TMMÖB Ikmcı Baş- kanı Celal Beşiktepe yol gösteriyor "Biz zaten bölgesel an- lamda tek tek hasar tespi- ti yapacağız. Hazırlaya- cağımız raporu isterierse yetkililere veririz. Ekiple- rimiz bugünden başlaya- rak kendüerine aynİan bölgelere gidecek. Şu an- da tek tek başvurulan karşılayamryoruz. Ama hepsini saptiyacağız.*" Celal Beşiktepe, sav- cılığa suçduyurusunda bulunmalannı da öneri- yor Sağın çiftine. İnsaat Muhendisleri Odası 'Yalovalılar 2 yıl önce uyanldı' YALOVA (Cumhuri- yet) - Türkiye'nin sarsıl- dığı depremin yaralan sanlmaya çalışılırken, Kuzey Anadolu fay ku- şağmda yer alan Yalo- va'nın her an depremle karşılaişacağı yolunda çok sayıda uyan yapıldı- ğı, ama bu uyanlann dik- kate alınmadığı ortaya çıktı. Yalova'da TMMOB Makina Muhendisleri Odası tarafindan "Yalo- va'da sanayfleşme ve çağ- daş kentleşme konferan- a" düzenlendiği, bu kon- feransa İnşaat Muhen- disleri Odası Yalova tl Temsilcisi tarafindan su- nulan bir bildiride tehli- kenin dile getırildiği öğ- renildi. İnşaat Muhen- disleri Odası'mn 20 Ara- lıkl997'de"Depremsel- Hkveyapıkalitesi" başlı- ğı ile sunduğu bildiride, Yalovalılar olası depre- me karşı uyanldı. Bildi- ride şu uyanlarda bulu- nuldu: "1- Üimizdeki tüm ya- pılar deprem yönetmelt- ğine uygun yapılmalı. Deprem dayaniklılık ilke- lerine mutlaka uyulmah. Çfinkü deprem dayanı- ım, seçilen mimari ve ta- şıyıcı sistemle yakmdan ilgilidir. Birçok yapıda hasar oluşturduğu bildi- rilen, genellikle mimari- den kaynaklanan kısa kolon oİusturulmamalı- dır. 2- Çok katlı yapılann yıkılmalannın en önem- li nedeni sayılan yumu- şak katlı yapılar olayı önemle irdelenmeli; alt katlan ticari amaçlı açık çerçeve olarak bırakılan. üst katlan dolgu duvar- larla kapatılan binalann alt kat rijitlikleri üst kat- lara göre oldukça zayıf kalmakta, eğer bölgesel yumuşaklık taze duvar kullanımı ile giderilmez- se tüm yapı determasyo- nu alt katta oluşacak, ze- min kat kolonlannın kı- nhnaya başlamasıyla ya- pı aniden dengesini yiti- rerek yıkılacaktır." İnşaat Mühedisleri bil- dirisinde, hem kamu hem de özel yapılann de- netlenemediği, bu ne- denle de tehlikenin sü- rekli gündemde olduğu da aktanlıyor ve şöyle deniliyor: "Ciddi bir denetimle özel inşaat şirketierinin, yap-satçıların konut in- şaatlannda kamsamh bir kalite kontrolü sağlanır- sa rüketici de korunmuş oJacakör." 1ĞNELİFIRÇA ZAFER TEMOÇÎN Ecevit basındaki deprem haberierinin denetimi için hükümetin çalışmalara başladığuu söyiedi HUKUMETIHTZ PEPREMIN VHKAMKINI $ÜKflTtE SN0WA aoumm ken enkaz altından canlı çıkanlması umudu da iyice azaldı. Yalova'da yerli ve yabancı kurtanna ekiplerine gelen ihbarlar yok denecek kadar azaldı. Dep- remin ardından yağmura da teslim edi- len depremzedeler çadır kentlere sığın- mak için bürokratiği aşmak zorunda. Kriz masasında oluşturulan başvuru masalanna gelen depremzedeler "Muhtardan hasar belgesı gelmeden Çadırkent'e gidemezsiniz" uyansıyla karşılaşıyor. Yalova'daki muhtarlann önemli bölümü de deprem- zede oldugu için kriz masa- sının istekleri karşılanamı- yor ve depremzede gözü yaşlı olarak yağmur altında evinin enkazının başma dö- nüyor. Kriz masası ilgilileri ha- sar tespit çalışmalannın bu- gün başlayacağını bildiri- yor. Bayındırlık ve tskân Bakanhğı'dan 200 kişilik birekibin "ön hasar araştır- ması" yapacağı ekip so- rumlulannın teorik çalış- mayı sürdürdükleri bildiri- liyor. Deprem bölgesi genelin- de hukuki altyapının henüz oluşturulamaması hesap sorma peşindeki deprem- zedeleri engelliyor. Devlet dairelerinin de hasar gör- mesi Yalova'da memurlar arası sürtüşmeleri de bera- berinde getiriyor. Valiliğin talimatıyla u iş basj" yap- ması istenen devlet dairesi yöneticileri binalanyla ilgi- li hasar tespit raporu hazır- lanmadığı için iş başı yapa- mayacaklannı bildiriyor. Ancak talepleri muhatap bulamıyor. Yağmur altında yaşam savaşı veren, bulabildikleri çadırlara ya da bürokrasiyi aşabilirlerse Çadırkentlere sığınabilen depremzedeler hesap sormanın yollannm açılmasını bekliyor. Bu ne- denle hukuki destek masa- lannın oluşturulmasını is- tiyorlar. TMMOB'nin de ilgililerle ortaklaşa bu hiz- meti getirmek için çalıştığı da öğrenildi. Bîlimkurgu deprem öyküleri K3r3ITIÜrsellİ kadlli: Inanılacak gibi değil, ama deprem arunda deniz ikiye aynldı, ortasından bir volkan patlarmışçasına alevler yükseldi. Biliyorum, diğerleri gibi siz de gülmemek için kendinizi zor tutuyorsunuz. Ama söylediklerimin hepsi gerçek. Benden başka kimsenin inanmayacağını da biliyorum. Değirmendereli çay bahçesi sahlbi: Eve dönerken deprem oldu. Arkaya döndüm, belediyenin dört katlı otelinin dalgalar tarafindan yutulduğunu gördüm. Çay bahçem görünmüyordu. Gecenin karanhğında beyaz köpükler arasında tekneler gördüm. Kısa süre sonra dalgalar çekildi. CELAL YILMAZ DEĞİRMENDERE- Türkiye'nin 7 ilini içi- ne alan coğrafyasında ağır hasara neden olan depremin üzerinden bir hafta geçti. Ancak en- kaz altındaki cesetler hâlâ yerli yerinde duruyor. En ağır darbeyi alan Gölcük, Değirmendere, Halıdere bölgesinde insanlarağlamayı unutmuş, anlatmayı seçiyorlar. Bilimsel anlamda inanılması oldukça güç öy- küler dınliyorsunuz. Deprem anmı yaşayanlar sözünü ettiğimiz kıyı şeridinde değişik öyküler anlatmıyorlar. Söylenenlerortak paydada birle- şiyor. Birkaçını aktarmak gerekirse, Karamür- sel kıyısındaki bir kadından başlayalım. Otomobille yanına yanaştığımız çadırdan fır- layıp, adeta önümüzü kesti ve "Kimseyi inandı- ramıyorum" diyerek, şunlan anlattr "Biz Almanya'dan geldik.Tatilyapıyorduk. O gece balkondaydım. Çocuklar yeni uyumuştu. Birdenbire bü>ük bir uğultu,ardından kulakla- n sağır eden bir gök gürültüsü ve sarsınü gekH Donakalmıştım. gözlerim denize çivilendL Ina- nılacak gibi değil, ama deniz ikiye aynldı, orta- sından bir volkan patlarmışçasına alevler yük- seldi Biliyorum, diğerleri gibi siz de gülmemek için kendinizi zor turuvorsunuz. Ama söyledik- lerimin hepsi gerçek. Benden başka kimsenin inanmayacağını da biliyorum." Karamürseri gende bırakıyoruz. Yine herta- rafin yıkıldığı, fıziki olarak yüzde 80 yapılaş- manın yok olduğu Halıdere'ye geliyoruz. Kıyı- da TMMOB'nin çadır irribat merkezı var. Önünde mühendis ve mimarlarla konuşuyoruz. Depremin fîziki kayıplanna iliskin çalıştıkla- nnı söylüyorlar. Yalova'dan Adapazan'na ka- dar olan coğrafyada kent planlanna dayanarak ve her yerieşimde ayn ekiplerle hasar saptama Depremde Mannara'da yükseien dev dalgalar sahildeki yapüan ve canhlan yuttu. (Fotoğraf: CELAL YILMAZ) çalışmalan yürüttüklerini belirtiyorlar. Bu arada 60 yasjannda, saçı sakalı birbirine kanşmış, adını sonradan öğrendiğimiz AMKap- tan yanımıza yaklaşıyor. Deniz kıyısına doğru bizi adeta sürükleyerek anlatmaya başlıyor "O gece bauğa çıkacakük. Üç kisiydik.50 met- re tekneme yaklaşmıştık ki, bir patlama oldu. tnanamadık ama deniz geri çeldliyordu. Tek- nem karaya oturmuştu. Ve deniz girti gitti bir an durdu, sonra adeta yükselerek ve bir kepçe gibi geidi kıy ıya vurdu. Her şeve sanki dev dalgaiar halinde saklınyordu. Kryida ne varsa bir anda yok oldu. Yere düşmüştük. Binalar birbirine vu- ruyor, çatırdryor ve devriliyorda Böyie bir şeyi ne fUmlerde gördüm, ne duydum ne de anlata- büecek durumdayım. Teknemi hâlâ bulamıyo- rum." İnanılması güç deprem öyküleri kurgubili- min sınırlannı bile zorlayacak türden. Bir insa- nın üretemeyeceğine inandığımız bu dehşet hikâyelerini bilim adam- lan nasıl değerlendirir bilemiyoruz ama daha önce de söyiediğimiz, gi- bi her öykünün birleştiği, her insanın anlattığı bu deprem senaryolan bir- birleriyle çok örtüşüyor, benziyor. Değirmendere'de bir çay bahçesinin sahibi an- latıyor: "İşkrimi yeni bitinniş- tim, evime gidiyordum. 50-^0 metre uzaklaştun. Sanki bir cehenneminor- tasında kakhm. Arkaya döndüm, belediyenin dört katlı otelinin dalga- lar tarafindan yutuldu- ğunu gördüm. Çay bah- çem görünmüyordu. Ge- cenin karanhğında beyaz köpükler arasında tekne- ler gördüm. İnanılması çok güç ama bunlann hepsi doğru. Kısa süre sonra dalgalar çekildi, deniz normale döndü. Ancak dört katlı otel ye- rindeyoktu. Çay bahçele- rinin büyük kısmı orta- dan yok olmuştu. Deniz onlan yntmuştu. Bugün bile diğer yıkıntuar orta- da duruyor, ancak otel denizin altında bile bulu- namadı." İnanılması güç ama anlatılanlar böyle... Çınarcık'ta depremden 7 gün sonra enkaz abmdan sağ çıkanian İsmail Çimen. Fotoğraf Güneş gazetesnden alınnuştır. Mucize çocuğun annesi 'Veli Göçer'i bulursam öldüriirüm'Y\ırt HaberleriServisi-Yalova'nm Çmarcık bel- desinde, depremden 7 gün sonra enkaz altından sağ kurtanlan 7 yaşındaki tsmail ÇimeD'in anne- sı Şerife Çimen, tedavi gördüğü Bursa Tıp Fakül- tesi Hastanesi'nde, kocası ve 4 kızının da kurtul- ması için dua ediyor. Çimen,a \^fiGöçer'i bulsam, şu anda öktururüm" dedi. Türkiye'yi derinden yaralayan deprem felake- tinın ardından enkaz kaldıgna çalışmalan devam ederken. depremde yaralanan ve enkaz altından çı- kanlanlar. dehşet gecesinin izlerinı hafızalann- dan silmeye çalışıyor. Müteahhit \fefi Göçer'in Ya- lova'nın Çınarcık beldesinde yapügı konutlarda oturan ve deprem gecesi göçük altından kurtan- lan 36 yaşındaki Şerife Çimen, 7 yaşındaki oğlu- nun mucize eseri kurtulduğunu duyunca sevince boğuldu. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Has- tanesi'nde tedavi altında bulunan 5 çocuk annesi Şerife Çimen, 1996 yılında Kahramanmaraş'ın Elbistan ilçesinden Çınarcık"a geldiklerini, koca- sının Veli Göçer'ın yanında işçibaşı olarak çalış- tığını anlattı. Şerife Çimen, şöyle konuştu. "VeBGöçenkocamFatth'i inşaatlanmabak'di- yerekEJbistan'dangetirdLEşimlebir&ktEçalışıvor- duk Biriktirdigimiz 7 bin 200 mark ile VeB Gö- cer'den bir daire saün aldık. Boreumuz olan 4 bin 800 markı ödeyemediğimiz için, Göçer daireyi eti- mizdenaldı. Biz onun aparrmanlannın birin- de, birinci katta oturuvorduk. Sürekli olarak' Da- ireyi boşaltın satacağım" diyordu. Keşke çıksay- dık_ VA Göçerasdmaü, dfinyamıa başmııza yık- ö." Deprem gecesi kendisi ve kocasının pencereye yakın bir yerde yatnklannı, sarsmtı sırasında pen- cereden dışanya uçtuğunu ifade eden Şerife Çi- men, saatlerce enkaz altından çıkmak için müca- dele verdigini anlattı. 7 yaşındaki oğlu Ismaıl'in de 7 gün sonra enkaz altından çıkmasına çok se- vindiğini belirten Şerife Çimen, "inşaDab.kocam De4kmmdakurtulmuştur.Onlariçinsürekli d- ua ediyurum. Kızıının biri evfiydi, o da eşiyle bir- fflrteÇİfaıkkö)'deoftınıwrdu'' diye konuştu. Dep- remden 146 saat sonra enkaz altından çıkartılan İsmail Çimen'in tedavisi Cerahpaşa Tıp Fakülte- si Çocuk Acil Servisi'nde devam ediyor. SanJd yerin içi kaymyordu Bursa Devlet Hastanesi'ndeki yaralılar, deprem anını ve kurtanlmayı beklerken neler yaşadıkla- nnı anlattılar. Gölcük'teki evinin enkazından 6 sa- at sonrakurtanlan böbrek hastasi SevgiMnk (45), büyük birgürühüyle uyandığını, dışanya baktığın- da gökyüzünün alev rengi olduğunu belirterek "Hemen eşimi uyandırdım. 'Deprem oluyor' de- dinı... Ancak o anda oda top gibi donmeye başja- dL Sankiyerin içikaynıyordu.Daha sonra oda üze- rimize çöktü" dedi. Enkaz altında kaldığını fark ettikten sonra "Jrodat imdat" diye bağırdığını; yanına gelenlenn ise kendisine hava alabılecek bir delik açarak "dozer getecek" diye kendisini yatişürdığını anlatan Sevgi Mıcık. "Ancak o do- zer hiç getanedL Beni vatandaşlar kazma-kürekle kurtardı" dedı. Depremde yaşadıklannı anlatırken gözyaşlan- nı tutamayan ve hıçkınklara bogulan Mıcık, "ÖB- mü hssetmekzor" dedı. Eşı Fevzi Mıak'ı depre- me kurban veren Sevgi Hanım'ın en büyük tesel- lisi 18, 16 ve 6 yaşlanndaki 3 çocugunun. kendi çabalanyla balkondan atlayarak kurtulmalan. AMSerbestadlı depremzede de. Yalova'nın Ma- lazgirt Mahallesi'nde oturduğunu, 6 katlı evin bir anda çöktüğünü, oturduğu 5. katın giriş seviyesi- ne geldiğini anlattı. Serbest, kendi çabasıyla kur- tulup, yıkıntılar arasından bitişıkteki mobilya ma- ğazasına geçmiş. Mağazanın önünden geçenlerin kendisine baküğını ve canlı olduğuna inanmadık- lannı belirten Ali Serbest, kurtanhşı ve hastane- ye getiriliş sürecini anlatırken, kelimeler ve yaşa- dıkian anlan zoriukla dile getirdi. Bnrsa Tıp Fakültesi Hastanesi'nde tedavi gören isniaD'in annesi Serif Çimen'in hırsız müteahhitkre Öfkesi dinmiyor.