Catalog

16NİSAN1993CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMI Yanrkasa koüyfcğı • ANKARA (ANKA)- MaliyeveGûmrük Bakanlığı; nakliye >mis>onculan, plastik Uoğramacılar ve mobil>aalann yazarkasa kullanma zorunluluğunu kaldırdı. Yazarkasa kullanma zorunluluğu bulunmayan Katma Değer Vergisi mükellefleri Maliye ve Gümrûk Bakanbğ tarafından belirleniyor. Bakanlığın konuyla ilgili tebliği Resmi Gazete'de yayımlandı. Dışticarete yatana sermaye • ANKARA (ANKA)- Türkiye'de yaürun yapan yabana şirket ve girişimciler son zamanlarda dış ticaret alanınayönelmeye başladı. Rusya, Kazakistan ve Ukrayna'dan sonra Gûrcistan ve Suudi Arabistan'dan gelen girişimciler, iki dış ticaret şirketi kurdu. Suudi Arabistan uyruklu girişimci Lütfı Fdemban ile Türk ortağı Yümaz Alaeddm Burhan "Sunnse Internaüonal İthalat, İhracat ve Ticaret Limited Şirketi" adında bır şirket kurdu. Şirket, her türlü malın ithalatı, ihracatı ve iç piyasada toptan ticaretini yapacak. OrtaAsya'datafl iıııksnı • ANKARA (ANKA)- Türkiye. Kırgızistan, özbekistan, Türkmenistan e Kazakistan ile turizm Janında yoğun işbirliği yapacak. Tûrkiye ile Tûrki cumhuriyetlerarasında turist trafiğinin arttınlmasıru sağlamak için gümrük formalıtelen azaltılacak. Türkiye'nin Kırgızistan, özbekistan, Türkmenistan ve Kazakistan ile geçen yıl ayn ayn imzaladığı turizm işbirliği anlaşmalan Bakanlar Kurulu'nca onaylanarak Resmi Gazete'de yayımlandı. Demipyollan atakta • ANKARA (AA) -TCDD, bu yıl 25 milyon yolcu ile 17 milyon ton yük taşımayı planladı. TCDD yetkiliieri. ulaşım sektörûnde kurum payırun istenilen düzeyde olmadığını, demiryollannın haien sektördeki payırun yolcu taşımalannda yüzde4, yük taşımasında ise yüzde 9 oranında olduğunu açıkladılar. Yetkililer, ulaşım sektöründeki bu payın arttınlması için arayış ve yaünmlann sürdürüldüğünü, kalitenin artması içinde hizmet içi egitimleri yaygınlaşürdıkJanru, bir yandan da yol yenileme ve vagon üretilmesi çahşmalanna hız verdiklerini Mirtüler. dakanbkta operasyon • ANKARA (ANKA)- Tanm ve Köyişleri Bakanhgı'nda 8 bakanlık müşaviri başka göreve atanmak üzere görevlerinden alındı. Resmi Gazete'de yayımlanan karar ile Tanm ve Köyişleri Bakanhğı müşavirlerinden Şevki Bayhanoğlu, Dursun Özdol Orhan Fmrt, Yaşar Yıbnaz, BaharrinAyhan,Erol Haydaroğtu, tbrahiın Haba veTunceröver görevlerinden ahndılar. Tupizmdetüketici •ANTALYA (AA)- Antalya Rehberler Derneği (REHBERANT) Yönetim Kurulu Başkanı Giray Ercenk, Türk turizminin, 'talep analizf ile 'tüketici tipi' belirlenmeden, sektörün düzenli işleyişinin sağlanamayacağını söyledi. Ercenk, yaptığı açıklamada, turizm sektörünün, genel ekonomi içinde arük kurumlaştığını ve bunun olumlu bir gelışme olduğunu .aydetti. Köylere yatnm •ANKARA (ANKA)- Teşvik belgesine bağlanan kalkınmada öncelikh yöre (köy) yaünmlannda, yıhn ilk iki ayında gecen yıhn aynı dönemine göre büyük bir arüş meydana geldi. Geçen yıhn ocak-şubat döneminde kallunmada öncelikh yörelerde teşviğe bağlanan yaünmlannı 407. l milyarlira olan tutan, bu yıhn aynı döneminde bir trilyon 155.6 milyara ulaştı. Buna göre teşvikh köy yaünmlannda yüzde 183.9'luk bir arüş meydana geldi. Söz konusu projeler kapsarrunda 74 milyon 990 bin dolarhk döviz kullandınlacak. Olumsuz ekonomik göstergelere rağmen değer kazanması açıklanamıyor TLVe enflasyon makyajı MIKRO ANKARA (CumhurrJGt Bü- rosu) - Ekonomide göstergeler birbirini tutmuyor. Parasal ge- nişleme ayhk bazda yüzde 6, enflasyon yüzde 5 civannda seyrederken kur artışlan ise yüzde 3 düzeyinde kalıyor. Ekonomik çevreler, bu duru- mu,"Türk Lirası hiçbir gerekçe yokken değer kazaruyor. Hü- kümet enflasyonu düşük gös- termek için bu yolu seçmiş du- rumda" diye değerlendiriyor- lar. Aynı çevrelere göre KİT zamlannı son 4-5 aydır "*fren- leyen" hükümet, ekonomik tablolarda da "makyaj"a baş- vuruyor. İç borç faızlerinin, 1992 bütçe açığmı düşük gös- termek amacıyla tablolara alı- nmadığı. bu durumun daha sonra şubat bilançolanna yansıülması sonucunda yıhn ikinci ayında 17.5 trilyon Ura gibi rekor bir bütçe açığı ile karşılaşıldığı iddia ediliyor. Bu iddialan aktardığımız Maliye ve Gümrük Bakanhğı yetkilileri ise "Böyle şey olmaz. Bu bilançolan her yerde savun- mak durumunda olan bizleriz. Rekor açık. tümü ile geür-gider • Emisyonda yüzde 6, enflasyonda ise yüzde 5 civannda seyreden ayhk ortalama artışlara karşın döviz kurlanndaki artışm yüzde 3'te kalması "Enflasyonu düşük göstermek için TL'ye makyaj yapıldığı" şeklinde yorumlandı. Iddialara göre gerçek veriler bütçe açığını az göstermek için tablolara yansıtılmıyor. periyodlannın farkh olması- ndan kaynaklanıyor" görüşü- nü savundular. Ekonomik çevrelerde, gös- tergelerin birbirinden kopuk ve çelişkih olduğu görüşleri, şu an- laümla savunuluyor. "Ayhk bazda baküğınızda, parasal ge- nişlemenin yüzde 6, fıyat artı- şlannın yüzde 5. kur değişımi- nin ise yüzde 3 civannda seyret- tiğini göniyorsunuz. Bu, olduk- ça çelişkili bir durum. Hiçbır geçerli neden yokken TL değer kazaruyor. Merkez Bankası, elindekı rezervlerin rahathğı içinde süreklı piyasalara müda- hale ederek kuru baskı altında tutuyor. Bu yolla pahah ithalat- tan kaynaklanacak enflasyon etkılennin azalülması hedefle- niyor. Nasıl KtT'lerde hükü- met 4-5 aydır zam yaptırmaya- rak enflasyonu suni biçimde düşük göstermeye çalışıyorsa, burada da aynı mantık gerekçe oluyor. KİTlerde finansman dengeleri altüst durumdadır. özeî rafineriler, bas bas bağı- rma noktasına geldiler. Akar- yakıttan başlamak üzere, bir zam sağanağı kaçınılmazdır. Hükümet, cıddi tedbir getir- mediğı için dizginleyemediği enflasyonu, bütçe rakamlanna makyaj yaparak düşük göster- ıfrcye calışıyor^Jrneğin, 1992 yıhndaki iç borç'faizleri, bütçe tablolanna yansıtılmarruşür, bu rakamlar iki ay gecikmeli olarak şubat ayı bilançosunda yer almıştır, o yüzden de 17.5 trilyon hra gibi rekor düzeyde bir açık verilmiştir." Periyotlar farkh Maliye ve Gümrük Bakanhğı yetkilileri ise şunlan söylediler: "Bu rakamlan ve tablolan TBMM dahil, her yerde savun- mak durumunda olan bizleriz. Güneş balçıkla sıvanır mı? Bu- gün kapatmaya çahşüğınız ger- çek, yann ortaya çıkmayacak mı? Bunlar mesnetsiz iddialar. Şubat ayında bütçe açığının yüksek çıkması tümü ile devle- ün gelirler ile giderleri arasında- kı periyot farkından kaynak- lanmaktadır. İlk aylarda vergi lahsılatı ohnamasına karşıhk, harcamalar normal seynnde gitmektedir. Dolayısıyla 17.5 tnlyon üra gibi bir açık söz ko- nusu olmuştur. İlerleyen aylar- da bu durum gelirler lehine dö- necektir, çünkü vergi taksitleri gelecektir." TÜGIAD'ın raporuna göre maliyet GSMH'nın yüzde 6'sı kadar Çevreyi koıiuııak pahahEkonomi Servisi - Türkiye Genç İşa- damlan Derneği tarafından yayımlanan "Küreselleşme Sürecinde Çevre Sorunlan- na Stratejik Bir Yaklaşım" raporunda, sü- rekli ve dengeli bir kalkınmanın ancak et- kin bir çevre politikasıyla mümkün olduğu beiirtildi. Raporda, özellikle Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı'nın hazırlanması sürecin- de çevre faktörünün, tüm sektör ve alt sek- törlerdeki stratejilerinin behrlenmesin- de ayn ayn ele alınarak birbirleriyle eşgü- dümlü uygulama planlan gchştirihnesi is- tendi. Etkili bir çevre yönetim planının uygula- maya konması için GSMH'nin yüzde 6'sı bir kaynağın yeterh olacağı kaydedilen ra- porda, bu oranın gelişmekte olan ülkeler için oldukça yüksek olması nedeniyle ulus- lararası dayanışmanın gerekli olduğu vur- gulandı. Raporda, çevre kirhhğini önleme ve kontrolünde, tüm malıyetlerin kirliliğj ya- ratan tarafından karşılanmasını savunan "Kirleten öder" ılkesinin akılcı bir"*yâK'- laşım olduğu ve üretim aşamasında alına- cak önlemlerle tüketim aşamasındaki kırli- Yeşüiçin neyapümah? • Çevre konona politikaUn ivedilikte hazniansırak uyguhunaya konoulıdır. • Çevre koausanda ulusal potitikalar getirilmcsi, hökümetlerin değişmesiyk ortaya çıkabflecek farklı uygulamalann önlenmesi ve çevre konusunda sûrekliliğin sağlanması açısından kacııulmazdır. • Uluslararası bir eastitü tarafından yapıian bir çakşmaya göre TûrUerin çevre konanada toplumun önemli rol oyıudığını düşünenlerin oranı >üzde 51 iken, çevrenin korunmasmdaıı topİmuıı sonımlu olduğunu dûşÛDenierin oraıunm yüzde toptumda sosyal sorumluhık hiHnpinin geüştirilmesi gereğn ortaya koymaktadır. • Çe>Teyk dost sürdûrülebilir ekonomik modelkr gebştir- mek, ancak uluslararasa işbir- liğiyle mümkündür. Kiriilik standartlan uluslararası boyutta ele aunmabdır. • Çevre konusundaki yasa iyileştirilerek işierlik kazanmalıdır. • Devlet çevre konusunda bütün söktörleri teşAİk etmeli, denetiın ve fûıansman mekamzmalannı çalıştırarak yeni kaynaklara doğru bu sektörleri cesaretkndırmeiidir. liğjn de en alt düzeye inmesinin sağlana- ekonomik yararlan da bulunduğu belirti- cağı görüşüne yer verildi. Etkin çevre koruma dÛKnieraelerinin lerek "Çevreye yönehk kurallar üretimde verimüliğin artunlması ve yeni ürün-hiz- ınsan sağlığı ve doğalkaynaklann korun- metler için pazar yaraülınasında etkin rol ması üzerindeki olumlu etkileri yanında oynayabilecektir" denildi. Yİ1\E GÜÇLl: KÂR106MİLYARTL Artış orani: % 111 Özkaynaklar 93 MİLYAR TL YİNE BAŞARILI: ÜRETİM 634 MİLYAR TL Artış oranı: % 133 PAZAR PAYI yükselerek %7.57'ye ulaştı. YİNE G U R U R L l : HASAR ÖDEMESİ 237 MlLYAR TL Petkim'eödenen46MilyarTL'lik hasar Türk sigorta sektörünöe bir ' rekoröur. YİIVE ÖNCÜ: ORTAASYA'DAT.CZiraatBankası önderliğinde kurulan bankalara ortak olan ilk Sigorta Şirketi BAŞAK SİGORTA T C Z i R A A T B A N K A S I O R T A K L I G I D I R GÜCÜ GÜVENCENlZDlR AT tLE İLlSKlLER Gümrük bir masadaANKARA I(ANKA) Türkiye ile Av- rupa Topluluğu (AT) arasında 1995 yıh'tta ka- Idar tamamlan- ması öngörülen Gümrük Birliği'- ne ilişkin çalışmalar hızlandınldı Bugün Brûksel'de toplanacak olan Türkiye-AT Ortaklık Ko- mitesi, gümrük bırlıği ve diğer baa konularda 9 Kasım 1992 ta- rihli Ortakhk Konseyi Top- lantısfndan bu yana sağlanan ilerleme ve yapıian çahşmalan degeıiendirecek. Türkiye ile AT tarafından 18 martta Gümrük Birüğı Yönlen- dirme Komitesi'nin ilk top- lantısının mayıs sonunda İstan- bul'da yapdması bekleniyor. Türkiye'nin AT daimi temsila- si yardımcısı Nibat Akyolun baş- kanlığındakj Türk heyetiyle AT Komisyonu heyeti arasındabu- gün Bruksel'de yapılacak. Sebze meyye ucûzluyorAIVTALYA (AA) - Antalya yöresinde sera ürünü sebze fiyat- lan inişe geçti. Yörede 40 bin lira- ya saukn baa sera sebzelennın kilosu 20 bin liranın aluna düştü. Antalya, Manavgat, Kale, Kumluca ve Gazipaşa hal mü- dürlüklerinden ahnan bilgjye göre yörede nisan ayı başında ki- losu 8-40 bin lira arasında satılan biber. pathcan ve taze fasulye gibi sebzeler 4-16 bin liraya indi. Antalya ve çevre ilçelerdeki toptancı sebze hallerinde, kilosu 8-44 bin lira arasındaki fiyatlar- dan satılan biber 4-16 bin, 6-28 bin liradan satılan patlıcan 4-13 bin, 40-50 bin liradan satılan taze fasulye de 25 bin hra oldu. Top- tana sebze hallerinde, domates bin-7 bin, kabak bin-4 bin, araka 2-7 bin liradan işlem gördü. Bu arada Antalya yöresinde üretilen bakla, bezelye, marul, ıspanak ve pırasa gibi sebzelerde de ucuzluk görüldü. Hallerde bakla 1-3 bin liradan ahcı bekfcr- ken marul bin 500, ıspanak 2 bin ve pırasa da bin liradan alıcı bu- luyor. Hal müdürlükleri yetkilileri, sera sebzelerinde görülen ucuzlu- ğun, havalann ısınması ve tek ürün ekımı yapıian plastik sera- lardaki üriinlenn bol miktarda hallere gelmesinden kaynak- landığını söylediler. Petrol Ofısi zam istiyor ANKARA (ANKA) - Petrol Ofısi Genel Müdürü Mustafa Korel Aytaç, "akaryakıta zam yapdması gerektiğini" imaetti. Aytaç, bir basın toplantısı dü- zenleyerek Petrol Ofısi'nin 1992 faaliyetleriyle ilgili bilgj. verdi. Aytaç, Petrol Ofisi'nin özelükle personel girdilerinde yıl başında ücretlere yapıian yüzde 28'lik zamla birhkte önemli artışlar ol- duğunu bildirdi. Ofis'te çalışan işçilerle ilgih toplusözleşme gö- rüşmelerinin de başladığını ifade eden Aytaç, '"Akaryakıt fıyatlan- nda bir gelişme olmaması bizi kar açısından etkiler" dedi. Aytaç, ısrarla "Zam yapılması gerekıyor mu" sorusunun yönelüttnesi üze- rine de "Ben onu ima ettim. Per- sonele yıl başında cebimden zam verdim. Ancak akaryakıta zammı TÜPRAŞ yapıyor. Ben yapmıyorum. Yapılacak zam oranını da TÜPRAŞ belirler" yanıünı verdi. DtNÇTAYAlVÇ OyımunO) KurallanlO 'Beş asım var' diye el açan kumarbazı; önce katrana bularlar, üzerini tavuk tüyleriyle 'süslerler', sonra da bir demiryolu traversinin üzerine oturtup 'Kanyon Gluk Ka- sabası'ndan 'yofcu' ederler! 1980 sonrası Türkiyesi'nin 'liberal ekonomisi'ne büyük katkılarda bulunan Red Kit- te, 'oyunun kuralı'nı kendilerince yorumlayanlar'm 'sonu' böyle gelir... Başımı Red Kit'in 'gizemli sayfalarından kaldırıp dü- şünmeye duruyorum. Bir zamanların Amerika'sı'nda böyle başlamarrış mıydı 'büyük oyun?' Büyük oyunun kurallarını kim(ler) saptamıştı? 'Kovboylar çağı'nı bir çırpıda atlayıp, Çağ atlayan Türkiye'ye' dönüyorum. özelleştirme... özelleştirilen şirketlerin 'halka açıklığı...' Halka açık şirketlerin tekel- leşmesi!..' Kamunun elinde, zarar eden, zarar ettikleri ileri sürülen, zarar 'ettirilen' KlT'ler var. KfT'ler, Bütçe aracılığıyla, devletin başının derdi! KlT'lerden kurtulmak . gerektiğine'inandırılmış' bir liberal yapıyiayürüyor eko- nomimiz... Kamu Iktisadi Teşebbüsleri'nin kuruluş amaçlarına bakıyorum; kar etmek değil! Üretimi dürtülemek, özel sektörün giremeyeceği yatmm alanlarına girip 'yol aç- mak' ve istihdam yaratmak! Çağ atlayan Türkiye'de, KlT'lerin özelleştirilmesi 'gerçeği' yaşanıyor. SEK, Yem Sanayii, ORÜS, PTT'nin Tsi... Zincirin halkaları... Ya Çukurova Elektrik? Zincirin altın halkası' mı? özelleştirilmiş bir kuruluşun hisseleri dağılıyor. Kimi 'küçüktasarrufçu'nun elinde, kimi de 'küçükten büyüğe' söz konusu kuruluşu kontrolü' altna almayı aklına koy- muş, 'tekel özlemli' büyük kuruluşların kasasında... Oyun' buradan başlıyor. Büyük kuruluş önce, küçük his- seleri toplamaya koyuluyor. Hisseleri arrükça, bu hisse- lerin değerleri de yükseliyor. Değerler yükseldikçe de yeni tekel özlemli' büyük kuruluşlar piyasaya' çıkıyor! Başlayan oyun'un, kaçınılmaz kuralı' da böylece iş- lemeye koyuluyor. Hisseler el değiştirsin ki büyüklerden biri diğerine üstünlük kılsın! Üstünıük kılmanın yolları var; ya kendi aranda pazarlık edersin ya da karşındakini pazarlığa oturtursun!' Bir kere pazarhğa oturuldu mu, işin sonunda 'küçük hissedarlar'ın ne olacağının hic önemi kalmıyor. Pazarlık konusu olan kuruluştan 'ek- mek yiyorlar'MIŞ... Hisselerini değerlendirip, gelmez- lerine' gelir' katyorlarMIŞ... Ne önemi var? Peki; neden pazarlık edilir? Birinci olasılık; pazarlık konusu kuruluş çok büyük kar- lar getirebilecektir, ama getirememektedir. Taraflardan biri de bu 'karlılığı' kendisinin sağlayabileceği inancı- ndadır. İkinci olasılık; pazarlık konusu kuruluşun, öylesine yatırımları vardır ki devlet 'özelleştirmiş olsa bile' bu yatırım uğruna TL'nin sıhrlarınca büyük kredileri, do- ların sıfırlarınca düşük faizlerte akıtmaya amade'dir. Kredi gelsin, gerisi kolay! Bir soruşturma açılır nerede kullanılmadı' diye, olur biter! Üçüncü olasılık; pazarlık konusu kuruluşun taşınmaz malları (binaları, arsaları, orman içi alanları) öylesine degerlenmiştir ki... Pazarlığa 'oturtmanın' her yolu, yön- temi denenebilir! Dördüncü olasılık var mıdır?' deyi düşünüyorum Kim bilir? Peki, pazarlık nasıl sonuclanır? Biri alır, biri satar! Bu 'oyun'da, sadece iki oyuncu'nun 'kıymet-ı harbiyesi' vardır. Diğerleri 'figüran'dan öte gecemez! Çünkü beş as çıkartılmaması gerektiği oyunun kuralı' olarak çok önceden belirlenmiş, ama dördüncü asın 'kol yeninden' çıkartılması kurala bağlanmamıştır! Bunun kuralı, iki 'usta' oyuncunun birbirlerine karşılıkh' göz yummaları- ndan öte değildir. Ana fikir: Ne demeli, 'el ola, harman ola!' Ana fikrin ana fikri- Kurallannı(!) Red Kit Amerikası'- ndan alan oyun(!), Çağ Atlamış Türkiye'de oynanıyorsa, kimse için katran, tüy ve yolcu edilmek korkusu yokturi Yerlı uretım ıthal satış mukayese tablosu Yerii ûretm Ithal satış Toplam 1M2 İfe3ar 66.097 12511 78.608 Arh»(H) 84 16 100 1M3 hk 3i| 79.696 18.000 97.696 Arlbş(H( 82 18 100 Ithal otomobü yetüden hrfandıEkonomi Servisi - YerB oto- mobil satışj içinde yüzde lKük bir pay tutan itfaal otomobil satışı. geçen yıim aynı döoenü- ne oranla yüzde 2Tik bir ardş gösterdi. Ydda 76 bin 6% adet yerti otomobUin üretildiği ve tama- mmm iç piyasada satıldığı Türkiye'de, 1993 yilnun ilk üç aymda toplam 18 bin adet it- hal otomobil satüdı. İtfaal Otomobilleri Türkiye Mümessilleri Demeği'nden yapıian yazdı açı- klamaya göre 18 bin ithal otomobfl sattşmm 15 bin 857 adedi dist- ribütör fir- malar ta- rafindan, geriye ka- lan 2 bin 100 adedi ise korsan ve bedefcnz ithalat yapan fir- malar tarafından gerçekkş- tiriMi. Korsan ithalatçı firmalarla, 1992 >ilmda Türkiye ekono- nüsine yaklaşık 2.5 trilyon lira rivamda mah' değer üreten distribütör firmalann aynı ke- feye konmasının son derece üzucü olduğu belirtilen açık- lamada şöyle denildi: "Distribütör fınnalar 1992 yıunda 500 milyon dolarlık it- halat yaparak 56 bin civannda ithal otomobfl satmışlardır. Bütün ülke çapında toplam 10 bin kişinin istihdam edikliğı distribütör firmalann Türkiye ekooomiane katkılan oMuk- ça büyüktûr. 1992 yılında yak- laşık 2.5 trilyon lira oranında ekonomik değer üreten distri- bötör firmalarla birkaç kişilik kadrodan otuşan korsan itha- latçı firmalann aynı kefeye konması fevkalade ûzücüdür. Daha da ûzücüsü, bakanlık lardan alınması gereken bel- gder için distribütör firmala- nn yaptığı yatınm ve uğraşlar- dan sonra korsan fırmalardan bu belge Ue yatn-ımlar istenme- mesidir.v ART Yaymcılık tarafından otomotiv sektörün- desağlıklı bir fletişi- mi sağla- mak amacıyla otomo- bflden minibüse. kamyoo- dan' oto- büse ka- dar ürün gruplanyla Ogili bir katalog hazniandı. İngiİizce ve Türkçe olarak hanrlanan OtomotivTO Kataioğu bilgi, tanrtm, södük, rehber, oto aksesuarian ve oto yan sanayi bölümkri ile arşiv olmak üzere 6 bölünıden oluşuyor. Otomotiv Sanayii Derneği, İtfaal Otomobilleri Türkiye Mümessilleri Derneği ile Taşıt Araçlan Yan Sanayii Der- neği'nin değerlendinnelerinin yer aldığı kataloğun bilgi bö- İümünde, Türkiye'deki oto- motiv endfistrisi, oto sigor- tacılığı. leasing ve çevre konu- ları işietıiyor. Daha sonra ge- len taratm böiümünde ise yerli ve yabancı bütün markalarsn ürünleri tanıtılıyor.