Catalog

CUMHURİYET/12 PAZAR KONUĞU 7NÎSANI991 DOÇ DR MANSUR BEYAZYUREK Alkol,erkekliğiöldürüyorRamazan sonuna yaklaşıyor. Bahar geliyor. Bazıları için "alkol mevsimi" başlıyor. Alkol tüketiminin bahar ve yaz aylarıyla birlikte daha da arttığı biliniyor ülkemizde. Alkolün kişiler üzerindeki sonuçları ise en hafifi trafik kazasından başlayarak alkolizme uzanan tehlikeli bir tablo çiziyor. Alkolün insanlar üzerindeki etkisi üzerine Bilim ve Teknik ekimizin sorumlusu Orhan Bursalı, Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi'nde alkol ve uyuşturucu bağımlılarmın tedavi gördüğü AMATEM'de klinik şefı olarak görev yapan Doç. Dr. Mansur Beyazyürek ile konuştu. SÖYLEŞİ ORHAN BURSALI , ~ ~ ~ ~ ~ \Mansur Bey, alkolün insan üzerine et- kileri konusunda durmadan yeni araştırmalar ya- pılıyor; yeni bulgular elde ediliyor. Bunlardan bi- risi de örneğin alkolik bebek olayı. Alkolik an- nelerin bebeklerinin kanlannda yüksek oranda al- kol çıkıyor. önce alkolik bebek olayı nedir? Alkol öyle bir madde ki, alındıktan hemen beş dakika sonra kanda konsantrasyonu artmaya baş- lıyor ve yaklaşık bir saat içinde en yüksek seviye- sine ulaşabiliyor. Hamile anne alkol alırsa aşağı yukarı kandaki kan konsantrasyonuna yakın bir şekilde fetüs kanında da alkol görülebiliyor. Ha- mileliğinde de devamlı alkol kullanan bir alkol ba- ğımlısı düşünün, çocuğunun da alkollü doğma- sında tuhaf görülecek hiçbir şey yok. • I B ^ H Burada annenin alkolik olması mı söz konusu yoksa alkol alan her anne için mi geçerli söylediğiniz? Evet, hamileliği sırasında alkol alan her anne- nin çocuğu, en azından doğumsal birtakım ano- malilerle doğma riski taşır. Alkolik anne sürekli alkol kullandığı için bebeği etkileme riski daha fazla. Hiç alkol almayan bir erkek, alkollüyken cinsel ilişkide buJunduğunda, alkol spermde bir- takım değişikliklere neden olacağından bebeğin anormal doğma şansı da çok fazla. Çünkü çok çabuk geçiyor kana. Biliyorsunuz, gazino dönüş- lerinde koklatıyorlar, alkolün kana geçişi öyle hızlı ki hemen belli oluyor. •••^•70/a/ alkol sendromu saptanan bebek- lerde bunun etkileri nasıl geriliyor. Geri zekâhlık söz konusu oluyor mu? Bu konuda yeni çalışma- lar var mı? Geri zekâlılık söz konusu. Yüzde birtakım de- formitelerle doğmalan söz konusu. Biraz önce Eğer bir kişi çok az miktarda, örneğin bir duble alkol alıyorsa ve o aldığı bir duble alkol kendi hayatında birtakım olumsuz değişikliklere neden oluyorsa, o insanın alkolle problemi vardır. Ama kişi üç duble alkol alıyor ve buna rağmen normal hayatını devam ettirebiliyor ve fiziksel belirti ortaya çıkmıyorsa, o kişinin bize göre alkolle problemi yok demektir. söyledim, baba da anne de alkol kullanıyorsa be- beğin sağlıklı doğması çok zor. Geri zekâlıhğın sebeplerini sıraladığımızda birleşme sırasında al- kollü olma da bir sebep olarak gösteriüyor. Geri zekâlı, hatta ölü doğması şansı çok fazla böyle bir bebeğin. ••••//gMf bir diğer gelişme de alkolle kan- ser arasında kurulmaya çaltşılan ilişki. Bu alan- da ne gibi gelışmeler var? Şöyle, alkol tahriş edici bir maddedir. Kanse- rin meydana gelisindeki hipotezlerden biri de kro- nik tahriş hipotezıdır. SUrekli alkol kullanan bir kişinin gırtlağında, yemek borusunda kronik bir tahriş söz konusu olacağından bu tip insanlarda en azından yemek bonısu kanseri çok daha sık görülebilir. Alkol almayanlara kıyasla. M ^ H B Bir de alkolün hormon dengesini boza- rak kansere yol açabileceği konusunda yeni bir gelişme var. Bakın, hep aynı mekanizma. Alkol, biraz ön- ce söylediğim gibi tüm sistemlere etki ediyor. Do- layısıyla hormonal sistemi de bozacaktır. Kanse- re tam olarak neyin yol açtığı bilinmemekle bir- likte daha çok kadınlarda görülen meme kanseri ya da yumurtalık kanseri türlerinin hormonal bir- takım dengesizlikler sonucunda geliştiği şeklin- de bir görüş var. Alkol tüm sistemleri etkilediği gibi hormonal sistemi de etkileyecektir. Tkbii bu dolaylı bir etkidir, direkt olarak etkilediğini söy- lediğimizde çok iddiab bir söz söylemiş oluruz. ••••İJöy/e bir sonuç çıkarmak mümkün mü? Madem ki hormonal dengeyi bozuyor, kadmlık hormonu östrojeni arttınyor, o halde alkol erkek- lerde dişileşmeye yol açabilir mi? Tabii, erkeklerde çok az da olsa östrojen hor- monu vardır. Östrojen hormonu fazlalaştıkça ka- raciğer bunu normal sevi>esine indirir. Eğer kro- nik alkol kullanımı söz konusuysa karaciğer de fonksiyonunu gittikçe yitireceğinden göreceli ola- rak Östrojen seviyesi erkeklerde de yüksek olacak- tır, dolayısıyla biraz dişilere has hareketler, ko- nuşma tarzları söz konusu olacaktır. ••••i Rastladığınız bu tip olaylar var mı?.. Tabii var. Kronik alkoliklerde memelerin bü- yümesi dahi görüfebiliyor. Ancak bunlar da epey- dir bilinen şeyler ve yine endirekt bir etki söz ko- nusu. Çünkü direkt olarak östrojen seviyesini yük- seltmiyor, karaciğeri tahrip ediyor. ••^HiAlkolün cinsellik üzerine etkisi nedir? Uzun süre kullanıldığı durumlarda kadınlarda bir frijidite (soğukluk), erkeklerde de empotans (iktidarsızhk) söz konusu. Biraz önce de söyledim, hemen alınır alınmaz hücreleri etkileyebiliyor, bir- takım defektlere neden olabiliyor, dolayısıyla uzun süre kullanıldığında bir erkeklik gücü kaybı dahi söz konusu olabilecektir. lerdir? Alkolün, alkolikliğin kalıtsal etkileri ne- Yapılan son araştırmalara göre vücutta bir en- zim eksikliğine neden oluyor, doğan bebeklerde alkolik olma, alkol bağımlısı olma oranının çok daha fazla olduğu söyleniyor. Yine yapılan baş- ka bir araştırmaya göre alkolik anne - babadan doğan çocuklann alkolik olma şansı çok daha fazla. Ama bu kalıtımsal mı, yoksa bir görme şekli mi, yani anne - babanın hareketlerini, tavnnı be- nimseme şekli mi, sorusu da önemli. Bunun için şöyle bir çahşma yapılmış: Alkolik anne - baba- dan doğan tek yumurta ikizlerinden birisi anne -babanın yanında, diğeri alkolik olmayan bir or- tamda büyütülmüş. Obür çocukta da yine alkole eğUim görülmüş. Bu da genetik geçiş yaklaşımı- m kuvvetlendiriyor. ^ • ^ M Alkolizm olayını tanımlar mısınız, kim- lere alkolik diyorsunuz? Ben alkolik kelimesini sevmiyorum. Bunun kar- şımzdakini aşağılayıcı bir hali var. Biz ya alkol bağımlısı ya da alkolle problemi olan kişi diyo- ruz. Kişinin alkol kullanımı eğer onun sosyal ha- yatını, aile hayatını, işini ve sağhğını etkileyecek düzeydeyse o kişiye biz alkolle problemi olan ki- şi diyoruz. Eğer bu durum alkol kullanımını hiç- bir an dahi bırakmamaya gidiyor ve alkol kulla- nımına kısa bir süre için olsa bile ara verdiğinde birtakım fiziksel belirtiler ortaya çıkabiliyorsa o kişiye de aıkol bağımlısı diyoruz. ^^K^m Alkolün vücuttaki seriivenini çizebilir misiniz? Alındıktan beş dakika sonra alkolün kandaki düzeyi artmaya başlıyor. Ahnan rniktar ne olur- sa olsun 40-60 dakika sonra maksimum duzeye ulaşıyor. Çünkü mideden ve ince bağırsaklardan emiliyor ve çok süratli bir şekilde beyin bariyeri- PAZAR KONUĞU birimler var. örneğin Ankara Tip Fakültesi'nde başansızlığı olarak göstermek çok yanlış. Hemen A N Ş UR BEYAZYÜREKDoç. Dr. Mansur Beyazyürek 1950 Adana doğumlu. Orta eğitimini Saint Benoit Fransız Lisesi'nde tamamladı. Cerrahpaşa Tip Fakültesi'ni bitirdikten sonra, 1982'de ruh sağlığt ve hastalıkları uzmanı oldu. 1983"te Bakırköy Ruh ve Sinir Hastahklart Hastanesi'nde çahşmaya başladı. 1988 yılında üniversite doçentliğine yükseldi. 1989'da klinik şefı oldu... 1988 yılında Birleşmiş Milletler Uyuşturucuyla Mücadele Fonu'nun verdiği bir bursla bir süre Fransa'da Marmottan'da çalıştı, daha sonra Cenevre'de Dünya Sağlık Örgütü'nde alkol ve uyuşturucu maddelerle ilgili bölümde ve Lozan'da uyuşturucu madde ve alkolle ilgili kliniklerde incelemelerde bulundu. Halen Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi'nde alkol ve uyuşturucu bağımlılarmın tedavi gördûğü AMATEM'de klinik şefı olarak görevlL aynlmış birkaç yatak var, ama diğer hastanele- rin çoğunda alkol bağımlısı olan kişiler diğer psi- kiyatrik hastalarla birlikte tedavi ediliyorlar. Bu yanlış bir uygulamadır, çünkü bu hastalar akıl hastası değil. t^KK^MPeki bu hastanelerin dışında özel mer- kezler var mı? Hayır, alkol için bizim merkezinıiz dışında özel bir merkez yok. Alkol tedavisi aşama aşama git- mesi gereken bir tedavidir. Alkolle problemi olan ya da alkol bağımlısı olan kişilerin önce organik tetkikleri yapılmalıdır, organik açıdan tedavi edil- meleri gerekir. Şu ana dek hep yaptığı fiziksel tah- ripten söz ettik dikkat ettiyseniz. önce bunlann tedavisi gerekir, bu tedavi de 15-20 günden az sür- mez. Alkol dediğimiz gibi fızik bağımlıhk yapar, fizik'bağımlılık yapan bir maddeyi kestiğinizde yoksulluk belirtileri dediğimiz bir kriz ortaya çı- kar. Bu krizin tedavisi çok önemlidir, özellikle al- kol bağımlılarım ölüme götürebilir bu kriz. Aşa- ma aşama gitmek gerekir. Fizik bağımlıhk teda- vi dönemi bittikten sonra hastayla oturulup kar- şılıklı konuşulur, problemi anlatılır ve tedavi edil- mesi gereğine, tabii eğer hastanın kişiliği, duru- mu, isteği uygunsa ikna edilir, psikoterapiye alı- mr, biz burada hem bireysel hem grup terapi uy- guluyoruz. Hasta iki aylık bir dönem bizim mer- kezirnizde psikoterapik tedavi gördükten sonra ta- burcu edilir. Sonra belirli günlerde davet edilir ve grup terapilere böylece devam eder. Bu yaklaşık bir yıl kadar sürer. Kendi dışmdaki sorunlardan dolayı sü- rekli alkol alan ve alkol bağımlısı haline gelen kimseler sayıca çok mu? Oldukca. Grup tedavisinin de yaran var. Grup- taki herkes alkol bağımlısı, diğer alkol bağımlı- larım da görerek, bir çeşit aynada kendisini gör- me gibi kendinı dışarıdan gözleme imkânı bıdu- yor ki bu tedavide çok önemli. ••••>!/£<?/ bağımlılığımn nedenleri üzerine bir şeyler söyler misiniz. sizin tedavi ettiğiniz has- talar niçin alkolik olmuş? Sıkıntıdan kurtulmak için. Bu sosyal bir prob- lem olabilir, eşiyle bir scrunu olabilir, anne- babayla bir problemi vardır, bunun getirdiği bir- takım sıkıntılar olabilir, maddi sıkıntılar olabi- lir, bir rahatlama aracı olarak kullanıbyor alkol. Alkol bağımhlarımn yüzde 75'inde sekonder bir psikiyatrik sorun, yani başka bir psikiyatrik so- run yok. Hastaların yüzde 25'inde buna rastlanı- yor. Örneğin hastada primer depresyon var aslın- da ve çöküntüyü bastırmak için arkasından alkol ahyor ya da fobik bozukluğu, korkusu var, kor- kuyu bastırmak için alkol ahnaya başhyor. Fobik bozukluk psikolojik bir sorun, korkuyu yenmek Doç.Dr. Mansur Beyazyürek, arkadaşınuz Orhan ni geçerek beyinde de etkisini göstermeye başlı- yor. Zaten en belirgin etkisi merkezi sinif siste- mindedir. Biliyorsunuz, ilk alkol almaya başlayan kişi al- kolü aJdıktan biraz sonra kendihde bir hoşluk, bir rahatlama, gevşeme hissediyor. Bu his tamamen alkolün beyin korteksine yaptığı depresan, yani baskılayıa etkiden kaynaklanıyor. Yani aslında al- kol rahatlatmamaktadır, tam tersine baskı altına alıyor. Fakat baskı altına aldığı hücreler korteks hücreleri olduğu için, yani beyin kabuğu hücre- leri olduğu için bu sefer korteks altı dediğimiz bas- Alkol, hem fiziksel hem de psişik bağımlıhk yapan bir madde. Uzun süre kullanımında, kısa bir süre dahi alınmasa, titreme, terleme, çarpıntı gibi birtakım fiziksel belirtilerin ortaya çıkması söz konusudur. Psişik bağımlılık da huzursuzluk yaratır. kılanan davranışlar ortaya çıkıyor. Korteks bas- kı altına alındığında kişi kendini rahatlamış his- sediyor, halbuki yaşanşn olay rahatlama değil, beynin tamamen baskı altında olması. ^ • • H Alkolün keyif vericiyönüyle, hareketle- rimizi engelleyici yönünün, beynin farkîı bölge- lerince düzenlendiğini söyleyen görüşler var. Bu durum da tamamen alkolün kandaki yoğun- luğuyla ilgili. Diyefim ki bir duble rakı bir saat içinde 40 mg'ye kadar kandaki düzeyi yükseltir ve korteksteki depresan, inhibitör etkisi ortaya çı- kar, ahnan miktar arttıkça düze> r 100 - 200 mg'ye çıkar, zaten 100 mg'den sonra hareketlerde bozuk- luklar başlar. Genellikle kanda 100 mg'ye kadar olan konsantrasyon legal hudutlar içinde kabul edilir, örneğin ABD'de böyledir. 100 mg'ye kadar olan yoğunluğa pek bir ceza verilmiyor. 100 mg'yi geçtikten sonra hareketlerde bozukluklar başlıyor. Konsantrasyon 200 - 300 mg olduktan sonra ko- maya doğru bir gidiş söz konusu, artık anestezjk etkisi başlıyor, insan hiçbir şey duyamaz oluyor. 400 mg'den sonra da koma söz konusu. Artık tamamen şuurun yitimi söz konusu. Ta- bii bunun acil tedavisi gerekiyor. Acil olarak te- davi edilmezse kişi ölebilir. Tedavi edildiği takdir- de kurtanlabilir. ^•^••4/Aro/ bağımlılığımn kökenleri üzerinde durmak istiyorum, Bu fiziksel mi, yoksa psişik bir olay mıdır? Alkol hem fiziksel hem de psişik bağımlılık ya- pan bir madde. Uzun süre kullanımında kısa bir süre dahi alınmasa birtakım fiziksel belirtiler or- taya çıkması halinde,titreme,terleme, çarpıntı gibi fiziksel belirtiler söz konusudur. Kişi bir süre al- kol kullanmadığı zaman huzursuzluk hissi duya- binr, ama hiçbir zaman fiziksel belirti ortaya çık- mazsa, buna da psişik bağımlıhk deriz. Ama al- kol aynı anda hem psişik hem de fiziksel bağım- lılık yapan bir maddedir. • • ^ H Türkiye'de bu sorunun boyutları nedir? Alkol bağımhlığı bir ülkede yüzde 1 ile 10 ora- nında değişiyor, yani bir toplumda yüzde 1-10 ara- sında görülebiliyor. Örneğin ABD'de ve Kanada1 da yüzde 7 ile yüzde 10 oranında. Ülkemizde bu oranın en düşük olduğunu varsaysak, 60 milyon- luk bir ülkede yüzde 1 olduğunu varsaysak 600 bin gibi bir rakam ortaya çıkar ki bu az değil. Yüz- de 2 olduğunu düşünsek 1 milyon 200 bin kişi de- mektir. ^ • ^ • B Bu insanlar ülkem>zde nerelerde tedavi ediliyor? Türkiye'de alkol bağımlısı olanlar hastanelerin psikiyatri kliniklerinde veya devletin psikiyatri hastanelerinde tedavi ediliyor. 1983'e kadar alkol bağımlısı kişiler diğer psikiyatrik problemi olan kişilerle birlikte tedavi ediliyordu. Hemen her yer- de bu böyleydi. Halen ülkemizde çok yerde aynı şekilde tedavi edih'yor. 83 yılında biliyorsunuz bi- zim AMATEM servisimiz açıldı, ilk kez alkol ba- ğımlısı kişiler yalnızca alkol bağımlılannın teda- vi gördüğü bir yerde tedavi edilmeye başladılar. Bir iki üniversite hastanesinde de ayrılmış küçük için alkol alıyor, alkol aldıkça rahathyor, korku- yu yendiğini samyor. Halbuki alkol korkunun te- davisi değil, bu sefer bir kısır döngü içinde alkol bağımlısı olup çıkıyor. • • • i Depresifbir durumdayken, alkol almak iki kat arttınyor o zaman? Olayı daha çok arttınyor, daha çok depresif ha- le getiriyor ve alkole bağımlı depresyon gelişiyor. Depresyonu yenmek ya da sıkıntıyı atmak, rahat- lamak için alkol almak kişiyi ruhsal çöküntüye sürüklüyor. Sürekli alkol kullanımının kişiyi depresyona itmesi yüzde 80 rastlanan bir olay. Bu oranı tedavi için gelenlerde saptadık. Burada fiziksel bir bağımhlığı tedavi ettikten sonra depresyonu tedaviye başlıyoruz. Intihar olaylarının yüzde 25'ini alkolikler oluşturur. Bu tip insanlar hastaların ne kadarım oluşturuyor? Sürekli alkol kullanımının kişiyi depresyona it- mesi yüzde 80 rastlanan bir olay. Bu oranı tedavi için gelenlerde saptadık. Burada fiziksel bir ba- ğımlılığı tedavi ettikten hemen sonra depresyonu tedavi etmeye başhyoruz. Intihar olaylarının yüz- de 25'ini alkolikler, yüzde 80'ini alkolik ve dep- resifler oluşturur. ^K^t^L4lkolizmın tedavi şansı nedir, tedavi ol- muş hastaların çoğu yeniden başlıyor mu? Evet, bu yalnız bizde değil, bütün dünyada böy- le. Ama konuşmanın içinde geçti alkol vücutta çok büyük bir tahribat yapıyor, biz yeniden baş- layacağım bilsek de o insana yardımcı olmak du- rumundayız. Bir daha başlasa yine yardımcı ol- mak durumundayız. Tekrar başlamayı tedavinin ekleyeyim, bizim başanmız yüzde 20. Yani bizde yatan 100 hastadan yirmisi bir daha içmiyor, 80"i yeniden başlıyor. • ^ • M Bunun bir süresi var mı? Mesela altı ay dayanmış bir alkol bağımlısı artık kurtulmuş di- yebilirmiyiz? Biz hastalarımıza şunu söyleriz, deriz ki, siz al- kol bağımlısısınız, ölünceye kadar alkol bağımlı- sı kalacaksınız, ama ayık olmanız gerekir. Nasıl bir penisüin alerjisi var bir insanın, nasıl bir do- matese, polene alerjisi var, tıpkı bunun gibi sizin de alkole alerjiniz var. Siz ömür boyu alkole aler- jisi olan bir kişisiniz. Alkol aldığınız takdirde beş ya da on yıl sonra, tekrar bağımlı olma durumun- dasınız. Bunun için ölünceye kadar alkol alamaz- sıruz, bağımhsınız, ama ayık kalacaksınız. Onun için böyle bir süre koymak doğru değil. M H H O halde alkol alımıyla alkole bağımlılık arasında fazla bir mesafe yok diyorsunuz. Tabii sürekli alkol alımıyla alkole bağımlılık arasında fazla bir mesafe yok. En azından psiko- lojik bağımlıhk seviyesinde sürdürüyor insanlar alkol kullanmayı. İki gün içmesem bırakınm, ra- mazanda bir ay içmedim, on gün içmedim gibi şeyler hep insanın kendini rahatlatması. • • • L 4 U bağımlıların tedavisinde ilaç kul- lanıyor musunuz? özellikle ilk yoksunluk döneminde yani ilk yat-' tıkları zaman tabii. Zaten kullanmasak ölümcül bir durumla karşılaşabiliriz. ••••İ/Ve tür ilaçlar bunlar? Bizim kullandığımız blenzodiyamitin, ilk gelen- ler için söylüyorum bunu ve antidepresanlar. İlk yoksunluk döneminde serum takıyoruz, bol vita- min veriyoruz. i H I ^ H / 4 rtemus diye bir ilaç var, o bizde pek kullanılmıyor galiba. Şöyle, artemusun kullamlmasını şahsi olarak etik bulmuyorum. Artemus, alkolün yıkımını ase- taldehid dediğimiz bir maddenin seviyesinde kı- nyor. Asetaldahid vücutta artmaya başhyor ve bu sefer kişide bulantı, kusma, kızartı gibi belirtiler ortaya çıkıyor. Amaç hastamn alkolden tiksinme- si. Oysa bağımlıhk o kadar farklı bir olay ki tik- sinmeyle bir ilgisi yok. Beyin hücreleriyle ilgili bir olay. Hasta eğer iyi bir bağımhysa, artemus kul- lanmasına rağmen alkol alacaktır ve bu sefer ase- taldehıdin fazla miktarda yükselmesiyle ölüm söz Bursalı'TB rahatlamak için aiınan alkolün asbnda beyni baskı altına aldığını anlatıyor. Hiç alkol almayan bir erkek, alkollüyken cinsel ilişkide bulunursa, alkol spermde birtakım değişikliklere neden '- olacağından, bebeğin anormal doğma şansı da çok fazla. Çünkü çok çabuk geçiyor kana. Baba da anne de alkol kullanıyorsa, bebeğin sağlıklı doğması zor. Geri zekâlılık, yüzde birtakım deformasyonlar sözkonusu. konusu olabilecektir. Ben onu etik bulmuyorum, zaten kullanmıyoruz biz. 'on zamanlarda alkolizmi kesin tedavi edecek birtakım ilaçlar, maddeler üzerinde haber- ler okuyoruz. Bu mümkün müdür? Bağımlılığın mekanizmasını açıklarken kloni- din diye bir maddeden bahsettim. Dünya Sağlık Örgutü'nün bir yetkilisi geçen yıl hastanemize gel- diğinde bu konuyu tartıştık. Hemen her bağım- lılık tipinde, alkol, esrar, hatta sigara, klonidin kullanıhyor. Ama bunlann hepsi araştırma aşa- masında. Mutlaka birtakım yararlan olacaktır. Ne tip bir ilaç bulunursa bulunsun kişiye mutlaka psi- kolojik, destekleyici bir yaklaşım gerekecektir. \Hep alkolün zararları üzerine konuştuk. Peki hiç yaran yok mu? Alkol alındığında yararh olan bir madde de- ğil. Bunu kesinlikle vurguluyorum. AJkolün tek bir yaran var, o da antiseptik özelliği. • ^ ^ ^ B Damarlan genişletici özelliği üzerinde duruldu bir ara. Damarlan genişletici özelliği var ama damar- lan genişletmek için alırsak başka şeyleri tahrip edeceğiz. Damar genişletici başka bir şey alma şansımız da var. Antiseptik dezenfektan olarak kullanılmasının dışında hiçbir yaran yok. ^••^•5/z alıyor musunuz? Ahyorum ama benim alkol almam bunun za- rarh olmadığını göstermez. ^^M^M Alkolün sosyal bir özelliği, bir iliteşim aracı olma özelliği yok mu? Çok yaygın kullanılıyor, özellikle devletin sat-. tığı bir madde. Ancak şu var, alkol sosyal ileti- şim aracı tabii, ama kendimi, sizi, hepimizi, yani alkolü bir sosyal iletişim aracı olarak gören her- kesi katarak söylüyorum; ben alkol alarak arka- daşlanmla daha rahat bir iletişim kurabiliyorsam, daha rahat sohbet edebiliyorsam, benim başka bir problemim var demektir. ^KKK^tProblemsiz hayat var mı? Hayat yok. Onun için alkol kullanılacak de- mektir. Ama yine de bunlan her zaman tartışmak, konuşmak laam. öyle bir şey ki insan giderek öz- gürleşiyor, evrensel boyutta düşünelim, bundan 50 - 100 yıl öncesine göre insan daha özgür. öz- gür insan özgürlüğünü pahalı ödüyor, yalnız in- san oluyor. fiısan sosyal bir varhktır, ancak yal- nızlık topluluk içinde olmakla kaybolan bir şey değil. Toplum içinde de yalnız olabilir insan. öz- gürlüğünü yalnızlıkla ödüyor. Bu nedenle bağım- lılık yapıcı, rahatlatıcı maddelerin kullanımı son yıllarda arttı. Mesela ataerkil ailede, geniş aile- lerde bu tip bağımlıhk yapıcı maddelere fazla ih- tiyaç yok.