Catalog

CUMHURÎYET/12 EKONOMİ 18 HAZİRAN1990 Ferdi kaza sigortası tarifeleri • ANKARA (UBA) — Karayollan zonınlu koltuk ferdi kaza sigortası tarife ve tazminat tutarları belirlendi. Otobüs, minibüs, taksi ve kamyon işleticileri, ölüm halinde 10 milyon lira tazminat ödeyecekler. Minibüslerde ölünüü kaza başına 50 milyon lira, 35 kişiye kadar koltuk kapasiteli olan otobûslere de kaza başına 70 milyon liralık tazminat zonınluluğu getirildi. Bu tutar, tedavi gjderleri dışındaki diğer tazminat talepleri ve ölüm halindeki tazminat! karşılayacak. ' Başbakanük Hazine ve Dış Ticaret MüsteşarlığYnın Resmi Gazete'de yayımlanan tebliğine göre motosiklet, iş makineleri, traktör, binek otomobil, taksi, kamyonet, : kamyon ve 14 kişiye kadar oturacak koltuğa sahip ' minibüslerle 35 koltuğa kadar otobüslerde 5 milyon ' liraya kadar maddi tazminat sigortası, 10 milyon liraya kadar da kişi başına tedavi sigortası zorunluluğu getiriliyor. Tedavi masraflan kaza başına 30 milyon lirayla 260 milyon lira arasında değişiyor. Meslek örgütlerinden açıklama • ANKARA (AA) — Ankara'da 16 oda, birlik ve < demek, en düşük memur maasının net 1 milyon 600 bin lira olması, asgari ücretten hiçbir vergi, fon kesintisi yapılmamasını istediler. 16 oda, birlik ve dernek başkammn isminin yer aldığı açıklama, dün düzenlenen basın toplantısında Türkiye Ziraatçılar Derneği Başkanı tbrahim Yetkin tarafından okundu. "Fiyatlann asansör, ücretlerin merdivenle çıktığı bir ekonomik model - uygulandığı" ileri sürülen açıklamada, "Memurlann ekonomik dunımu, ciddi tavır konulmasım gerektirecek " haldedir" denildi. Çeşitli derecelerde ve eğitim seviyelerinde bulunan memurlann bir günlük ücretleri ile almabilecek gıda maddelerinden örnekler verilen açıklamada, 4 kişilik bir ailenin aylık giderleri için 1 milyon 600 bin lira gerektiği kaydedildi. Arap-Türk Bankası zarar etti • tSTANBUL (ANKA) — Türkiye-Libya ilişkilerine katkıda bulunmak amacıyla 13 yıl önce kurulan Arap- <• Türk Bankası geçen yıl 21 milyar liranın üzerinde zarar . etti. Iki yıl üst üste zarar eden banka bu yıl da zarar ( etmesi halinde Hazine'nin yakm takibine almabilecek. ; Ekonomik Panorama Dergisi'nde yer alan habere göre 1988 yılında 20.9 milyar lira zarar eden, Arap-Türk Bankası, 1989'u da 21 milyar 768 milyon lira zararla 5 kapattı. 1989 bilanço verilerine göre yıl sonu itibanyla . bankanm 18 milyar 147 milyon lira tahsili gecikmiş alacağı bulunuyor. Arap-Türk Bankası'mn sorunlu ; kredileri, Türkiye'deki 20 yabancı bankanuı tahsili gecikmiş alacakları toplamımn 4.5 katına ulaşıyor. . 100 milyon çocuk üretiınde " • ANKARA (ANKA) — Tüm dünyada 100 milyon . çocuğun çoğunluğu sigortasız ve sosyal güvenceden ' yoksun olarak üretimde kullamldığı belirtildi. Milli ' Prodüktüvite Merkezi'nce özellikle az gelişmiş ülkelerde yoğun olarak kullanılan çocuk işgücüne karşı "kampanya" başlatılması istendi. Uzmanlar Peru, Hindistan, Brezilya, Filipinler ve Kolombiya gibi ülkeler başta olmak üzere çocuk işçilerin çoğunluğunun uzun saatler boyunca, güvencesiz ve sağlıksız şartlarda çahştığını belirttiler. Tüm dünyada 100 milyon kız ve erkek çocuk işçinin bulunduğu ifade edilirken cocuklann daha çok yoksulluk ve kırsal kesimlerden kentlere göç nedeniyle çalıştınldığı kaydedildi. , Fıskobirlik genel kurulu • GtRESUN (Cumhnriyet) — Fiskobirlik Genel Kurulu'nda Genel Müdür Muhittin Soyer, Kuran'ı Kerim'den ayetler okudu, namazın yararlarından söz etti. Soyer, "Çalışma, denetleme, kâr ve zarar raporlarını sizlere 15 gün önce posta ile gönderdik. Bu nedenle burada okunmasına gerek yok. Çünkü bizlerin zamanı önemli" dedi ve genel kurulun onayına sundu. 55 kooperatiften 187 delegenin katıldığı genel kurulda fındık bedellerinin peşin ödendiği açıklandı. Delegelere posta ile gönderilen raporlardan da 1989 ürünü fındık için bankalardan 798 milyar liralık kredi alındığı, bunun 740 milyar lirasının borç olarak durduğu öğrenildi. Fiskobirlik'in genel kurulunda, yönetim kuruluna Salim Tekiroğlu, Mahsur Mutlu, Mete Berk, Muhsin Özyılmaz seçildiler. Sağlığa zararlı hıırmalar • GAZİANTEP (Cunümriyet) — Irak'tan hayvan yemi olarak ithal edilen hurmalar, "sağlığa zararlı" olduğu yolundaki raporlara karşın Gaziantep'te meyve olarak satılıyor. Gaziantep Tabipler Odası Başkanı Dr. Enver Taner, hurmalann yenmesinin insanda bağırsak enfeksiyonuna yol açtığım bildirdi. Irak'a deri, ayakkabı, pirinç, şeker, yağ ve canlı hayvan gönderen tüccarlarm, bu mallar karşılığında Türkiye'ye getirttikleri 100 bin ton hurmanın sağlığa zararlı olduğu öne sürüldü. Tarım ll Müdürlüğü'nden bir yetkili, geçen yıhn ağustos ayından beri Gaziantep'e getirtilen hunnalann insan gıdası olarak piyasaya sürüldüğünü belirterek, "Irak'tan alacağımıza karşıhk aldığnmz hurmalar tronaslıydı. Çok kötü olan ve bu yüzden geri gonderdiğimiz hurmaları Irak kabul etmedi. Hurmanın bir kısmı işlendi geri kalam da piyasaya sürüldü" dedi. Orman köyltistine kredi • ANKARA (ANKA) — Orman Köyluleri Kalkınma Fopu'ndan kullandırılan bireysel kredilere, Ziraat Bankası'mn hayvancüık kredileri için öngörükn faizin üçte biri, fon kapsamında kooperatiflere verilen kredilere de bu oranın yansı uygulanacak. Bakanlar Kurulu'nun Resmi Gazete'de yayımlanan karanna göre Ziraat Bankası'mn yıl içinde hayvancüık kredisi faizlerinde yapacağı değişiklikler, bu tarihten önce alınan kredilere uygulanmayacak. Söz konusu krediler, bankanın o tarihte yürürlükte bulunan hayvancılık kredi faizleri üzerinden belirtilen oranlara göre hesaplanacak, küsurat bütüne tamamlanacak. Bakanlar Kurulu kararı, 1 Ocak 1991 yılından itibaren yürürlüğe girecek. Altındağ Belediyesi'nin önerisi • ANKARA (AA) — Altındağ Belediye Başkanı Ali Rıza Koç, belediyede çalışan işçilerine ikramiye ve mesai haricinde net 822 bin lira ücret önerdi. Koç, dün yaptığı yazılı açıklamada önerdiği ücretin en düşük ücret olduğunu belirterek, bu rakanun ikramiye ile birlikte 1 milyon 34 bin liraya yükseleceğini kaydetti. Son toplantıda sendika temsilcilerine kendilerinin fedakârlık yapüğmı, biraz da sendikalann fedakârlık yapması gerektiğirii söylediğini belirten Koç, açıklamasını şöyle sürdürdü: "Geçmişte yüzde 40 ücret artışına imza atanlar, bugün yüzde 250 artışa imza atmıyor. Gelin Türkiye'de işçiler üzerine oynanan oyunlan birlikte bozalım. Sendikanın istediği 1 milyon 274 bin liraya imza atmak zorunda kahrsak, bu ücreti ödeyemeyiz. Bu ise sadece kendi belediyemizde 300-400 kişinin işten çıkanlması demektir." Ktiçtik işletmeye ktiçtik kredi • ANKARA (ANKA) — Sanayi ve Ticaret Bakanhğı bünyesinde kurulan Küçük ve Orta ölçekli Sanayii Geliştirme ve Destekleme ldaresi Başkanlıfı'nm (KORGED) yaptığı araştırmaya göre Türkiye'deki bütün işletmelerin yüzde 98.8'ini oluşturan küçük işletmeler . toplam kredilerin ancak yüzde 3'ünü kullanabildiler. Türkiye'nin toplam üretiminin yaklaşık yüzde 37.7'sini yaptıklan halde, ihracattan ancak yüzde 8 oranında pay alabilen bu işletmeler, toplam krediler ve toplam ihracat içinden aldıklan küçük paya rağmen sanayi kesimindeki istihdamın yüzde 45'ini sağlıyorlar. KORGED'in verilerine göre sanayileşmiş birçok ülkenin Türkiye'nin aksine ekonomilerinın büyük bölümünü küçük işletmelerin üzerine kurduğu ve bu kuruluşlara geniş bir devlet destegı sağladıklannı gösteriyor. '89, grevde rekor ydı oldu/Serbest toplu pazarhk dönemine girilen 1963 ^ /yılından bu yana, grevde en fazla işgünü kaybedilen ^^yü 1989 yılı oldu. Geçen yıl grevlerde yitirilmiş işgünü •sayısı 2 milyon 911 bin 407 olarak belirlendi. Verilere göre son üç ydda grevlerde yitirilen işgünü sayısı, 12 Eylül görev yaptığı çahşmalarda 668 uyuşmazhk anlaşmayla öncesi yapılan grevlerde kaybedilen işgünü sayısını aştı. • sonuçlandı, 976'sında ise anlaşma sağlanamadı. 1989'da en çok işgünü, metal işkolunda uygulanan grevlerde yitirildi. Metal işkolunu, petrol, kimya ve lastik işkolu izledi. Resmi arabuluculuk kurumu 1989 yılında da işlevsiz kaldı. Resmi arabulucularm ANKARA (Cumhuriyet Büro- su) — Grevlerde yitirilen işgünü sayısı, 1989'da rekor düzeye ulaş- tı. Grevli serbest toplu pazarhk dönemine girilen 1963'ten bu ya- na en fazla iş günü kaybı, 1989 yı- lında gerçekleşti. Geçen yü, grev- lerde yitirilen işgünü sayısı 2 mil- yon 911 bin 407 olarak belirlendi. Çahşma ve Sosyal Güvenlik Ba- kanhğı istatiklerine göre geçen yıl kamu sektöründe 7, özel sektör- de de 164 olmak üzere toplam 171 grev gerçekleştirildi. 39 bin 435 bin işçinin katıldığı grevlerin sü- resi toplam 10 bin 62 gün olarak saptandı. Bu grevlerde 2 milyon 911 bin 407 işgünü yitirildi. tsta- tistiklere göre ANAP iktidarının son 3 yılında grevlerde yitirilen iş- günü sayılan, 12 Eylül 1980 öncesi yapılan grevlerde yitirilen işgünü sayılanru aştı. 12 Eylül öncesinde, grevlerde en çok işgünü yitirilen yıl 1977 oldu. 1977'de de grey ne- deniyle yitirilen işgünü 1 milyon 397 bin düzeyine ulaştı. Bu rakam, 1980^ 1 milyon 303 bin 253'tü. Oysa grevlerde yitirilen işgünü sa- yılan, 1987'de 1 milyon 961 bin 940,1988'de 1 milyon 892 bin 655 ve 1989'da da 2 müyon 911 bin 407 olarak belirlendi. 1989'da en çok işgünü yitirilen İşkolları itibanyla grev dagılımı (1988) I Yıllara göre grevler ! mm Mnkı Sapı Madencilik Petrol, Kimya ve Lastik Gıda Sanayii Dokuma Ağaç Kâğıt Basın ve Yayın Çimento. Toprak ve Cam Metal Ticaret, Bûro, Eğ. ve Gûzel Sanatlar Kara Tasımaalığı Konaklama ve Eğlence Yerlerı Milli Savunma TOPLAM 2 8 6 2 3 8 1 9 9 2 104 1 1 156 tarari Say« 3 9 11 2 3 20 2 9 78 23 104 1 1 256 . S a y * 590 6.322 2.395 545 231 10.968 340 3.734 3.046 1.109 719 24 14 30.057 KayMan tşfüMi Sayısı 46.540 360.597 50.811 4.550 27.903 960.373 32.300 115.985 188.812 28.404 72.694 2.616 70 1892.655 ı ıııaı a y •an 1999 1999 1979 1971 1172 1fl73 1974 1875 197i 1977 1978 1979 1999 1994 1995 1999 1997 1999 1999 III G Ul IV S»JISI 101 54 77 72 78 48 55 110 116 58 59 87 126 220 4 21 21 307 156 171 * 12 Eylüt 1980'de getiriien grev uyflulamas! 2.10.1984 5 Vlbl Sire 4.121 1.714 1354 1.649 2.131 2.297 1.209 4.104 5.601 3.691 3.622 4.457 10.529 24.474 89 2.004 1.605 24.253 14.242 10.062 Kattatfçi Say» 9.499 5.289 12.601 21.156 10.916 14.879 12.286 25.546 13.708 7.240 15 682 9 743 21.011 84 832 561 2.410 7.926 ?9.734 30.057 39.435 KayMaa IştMSafM 350.037 174 905 235.134 220.189 476.116 659.362 671.135 1.109.401 668.797 325.830 1.397.124 426.127 1 147.721 1.303.253 4.947 194.296 234.940 1.961.940 1882.655 2.911.407 grev ve tokavt yasağı 1984 yıitnda kaidınklı. ftc tanhimle başladı grevler metal işkolunda uygulan- dı. 88 işyerini kapsayan ve 20 bin 496 işçinin katıldığı 18 grevin ya- pıldığı metal işkolunda, 2 milyon 207 bin 195 işgünü yitirildi. Me- tal işkolunu, 282 bin 187 yitik iş- günü ile petrol, kimya ve lastik iş- kolu izledi. 1989'da 19 işyeri ve 10 bin 770 işçiyi kapsayan 7 lokavt sonucu 190 bin 755 işgünü yitirildi. Çahşma Bakanlığı'nın istatis- tikleri, resmi arabuluculuk kuru- munun 1989 yılında da işlevsiz kaldığını bir kez daha kanıtladı. Resmi arabulucularm görev yap- tığı çalışmalarda, 668 uyuşmazlık anlaşmayla, 976 uyuşmazlık da anlaşmaya vanlamayarak sonuç- landınldı. Yüksek Hafam Kıtnıhı da 1989 yılında 677 işyeri ve 18 bin 391 iş- çiyi kapsayan 47 toplusözleşmeyi yineledi. YHK'nın önüne, 16 bin 372 işçiyi kapsayan 18 sözleşme grev yasağı, 1451 işçiyi kapsayan 23 sözleşme grey oylamasmda gre- vin reddi nedeniyle, 568 işçiyi kap- sayan 6 sözleşme ise özel hakem olarak geldi. Üç büyükşirketin 'centilmenlik anlaşması' mühendislerin korkulu rüyast Petrol mühendisleri işsizALİDOĞAN ANKARA — Istihdam politikası yüzün- den üniversitderin petrol mühendisliği bö- lümünden her yıl mezun olan 60-70 kişi, nitelikli işsizla ordusuna katdıyor. Her yıl iş bulabilen petrol mühendisi sayısı 2 ya da 3'ü geçmi>or. Petrol Mühendisleri Oda- sı'na (PMO) kayıtlı 581 üyeden sadece 200'ü mesleğiyle ilgili alanlarda calışabı- liyor. İş alanı az olduğu gibi bir de 3 bu- yük petrol şirketi arasında yapılan "cen- tilmenlik anlaşması" mühendislerin kor- kulu rüyası ohnaya devam ediyor. Anlaş- ma gereği mühendisler, şirket değiştiremi yor, evlilik yapamıyorlar. PMO, petrolden sorumlu Devlet Baka- nı Mehmet Keçeciler'e verilmek üzere pet- rol mühendislerinin istihdamıyla ilgili bir rapor hazırladı. PMO, petrol sektörü ile petrol mühendislerinin işsizlikten dolayı bağlannı kopardıklannı belirterek "planlı bir ekonominin olmadığı tüm ülkelerde olacagı gibi kaçınılmaz biçimde petrolcü- lük sektörunde de sürekli uyanlara karşın nitelikli bir işsiz ordusu giderek sayısını artrarmaktadır" deniyor. Hazırlanan ra- porda, İTÜ ve ODTÜ'nün petrol mühen- disliği bölümlerine her yıl artan sayıyla bu yıl kontenjanın 80 öğrenciye ulaştığı, bu- na karşın her yıl iş bulabilen petrol mü- hendisleri sayısının ise 2 veya 3'ü geçme- sayısını arttınyor. PMO ise bakan Keçe- ciler'den, "acUen her üniversite için 40'ar olan koatenjanın 20 ile sınırlandınl- masiBi" istiyor. Raporda, liselere petrol mühendisliği ve istihdamı ile ilgili bılgi ve- rilmesi istenerek öğrencilerin bölüm seçi- Yılda ortalama 2 veya 3 petrol mühendisi iş bulabilirken, YÖK, her yıl almacak öğrenci sayısını arttınyor. Petrol Mühendisleri Odası'na kayıtlı 581 mühendisin 93'ü işsizken, 63 mühendis de meslek dışı işlerde çalışıyor. 106 mühendisin adresi bilinmiyor. TPAO, Shell ve Mobil arasındaki "centilmenlik anlaşması"na göre mühendisler işyeri değiştiremiyor. Ayn şirketlerde çalışan çiftler, sanayi casusluğu olmasın diye evlenemiyor. diği kaydedildi. Üniversite yöneümlerı kontenjanların arttırılması yerine azaltıl- ması için YOK'e baskı yaparken, YÖK de "serbest pazar ekonomisi" ilkeleri doğrul- tusunda "iş bulabilen ayakta kalır" man- tığı ile hareket ederek her yıl alınan öğrenci minde dikkatli olabümesimn sağlanması ıs- teniyor. Petrol mühendislerinin calışabileceği iş- yeri sayısı oldukça kısıtlı. En büyük istih- dam TPAO tarafından yapılmakta. Oysa BOTAŞ başta olmak üzere petrol işleri ge- nel müdürlüğü, TÜPRAŞ, belediyeleT (gaz dağıtım) ya hiç ya da çok yetersiz sayıda petrol mühendisi çalışıırmakta. Bunun ya- m sıra PMO'ya göre DPT'de veya danış- man teknik eleman kadrolan arasında pet- ' rol mühendisi yok. PMO'ya kayıtlı olan 581 üyenin 93'ü resmen işsizken, 106 mühendisin adresi bi- le bilinmiyor. Irili ufaklı 5 şirkette toplam 200 petrol mühendisi görev yapıyor. Mes- lekleri dışında iş bulabilen diğer petrol mü- hendisleri ise bankacıhk, bilgisayar ve ben- zeri alanlarda çalışıyor. Centilmenlik anlaşması Işsizliğin yanı sıra 3 şirket arasında ya- pılan "centilmenlik anlaşması" ise petrol mühendisleriıtin korkulu rüyası olmaya de- vam ediyor. Endüstri casusluğunu önle- mek gerekçesiyle TPAO, Shell ve Mobil arasında yapılan anlaşma gereği mühen- disler şirket değiştiremiyor. Aynca yine ay- m gerekçeyle, ayrı şirketlerde çalışan çift- ler, birbirleriyle evlilik yapamıyorlar. Ya- zılı olmayan bu anlaşmaya ise şirketler ti- tizlikle uyuyorlar. Türkiye, ATde yeniden gündemde BRÜKSEL (AA) — Türkiye, AT ile ilişkilerinin geliştirilmesin- de bir kez daha Yunan engeline çarptı. Delors Komisyonu'nun, Türki- ye ile Avrupa Topluluğu arasında- ki ekonomik işbirliğini geliştirme- yi öneren raporu, bugün Lüksem- burg'da toplanacak AT Dışişleri Bakanları Konseyi'nin önüne ge- lecek. Ancak Atina'nın 600 mil- yon ECU'luk (720 milyon dolar) 4. mali protokolün serbest bırabl- masını, Kıbns sorununun çözü- müne bağlayan tutumunu değiş- tirmemesi nedeniyle bu toplantı- dan herhangi bir sonuç alınması beklenmiyor. Bu nedenle dışişleri bakanlan- nın rapor üzerinde bu kez aynn- tıya girmeyecekleri ve sadece not almakla yetinecekleri bildiriliyor. Bazı diplomatik çevreler, bakan- lann dosyayı 12 AT ülkesi büyü- kelçilerinden oluşan Daimi Tem- silciler Komitesi'ne (COREPER) göndereceklerini, buradaki mıtea- kerelerin tamamlanmasından son- ra büyük olasılıkla eylül ve ekinı ayında işbirliği paketinin onay için yeniden dışişleri bakanlanna IU- nulacağını ifade ediyorlar. Yunanistan'm raporun 4 mad- desinden birini oluşturan 600 mil- yon ECU'luk (720 milyon dolar) 4. mali protokolün serbest bırakl- ması konusundaki rezervini k»l- dırmak niyetinde olmadığı, üst düzeyli bir Yunanh diplomat ta- rafından AA muhabirine açık;a ifade edildi. Bu durumda konse- yin LUksemburg toplantısında $u veya bu yönde bir karar almasına olanak bulunmuyor. Gümrük birliğinin gerçekleşj- rilrnesi, 4. mali protokolün serbest bıraküması, siyasi diyaloğun geLş- tirilmesi ve Türkiye'ye daha faia parasal destek sağlanması biçi- minde özetlenebilecek dört kanit- tan oluşan işbirliği programunn sadece 4. mali protokolle ilgili bö- lümü üzerinde Yunanistan ve Av-. rupa Parlamentosu söz sahibi fcu- lunuyor. Atina'nın da elindekr bu koza güvenerek işi biraz daha yokışa sürtne taktiğine başvurduğu Kıb- rıs'ta taviz koparma peşinde oldu- ğu kaydediliyor. Avrupa Paıla- mentosu'ndaki Türkiye aleyhmn unsurlann da yine aynı madde üzerinde oynayarak progranın tam anlamıyla gercekleştirilrncsi- ne karşı çıkacaklan iddia ediüyor. Türkiye'nin, 5 yıllık süreye ya- yılarak verilecek 720 milyon 4o- larlık desteğe ihtiyacı bulunna- makla birlikte, 4. mali protokol bundan sonraki protokollerin tıü- zakeresi ve uygulamaya konafcil- meleri açısmdan kiüt rolü oyıu- yor. AIOiFBANKMBJK Türldyecten hisseTürkiye'de yeni bir yatırım fırsatıl Üstelik Yapı Kredi Yatınm'dan... YAPI VE KREDİ BANKASI A.Ş. 8. MENKUL KIYMETLER YATIRIM FONU K A P İ T A L F O N Bu kez fırsatı kaçırmayıni Hemen Yapı Kredi'ye gelin, Kapital Forîdan pay alınl YAPI^KREDi YATIRIM Yapı Kredi Menkul Değerter Merkezleri: İstanbul: (1) 132 62 00 (15 hat) Ankara: (4) 131 98 16-133 89 18-132 07 70-133 18 27 İzmir: (51) 19 63 43-19 63 44-19 92 05-12 01 21 Adana: (71) 18 20 02 (3 hat) Özel Bankacılık: (1) 141 50 60 YKB Kaprtal Fon Türkiye'nin başanlı kuruluşlannın borsada işlem gören hisse senetlerinden, özel sektör ve devlet tahvillennden, hazine bonolanndan oluşacaktır. YKB Kapital Fon istikrarlı ve yüksek kazançlı bir yatınm aracıdır. İstendiğinde o günkü değeri üzerinden paraya çevrilebilir. YKB Kapital Fon katılma belgeleri türn Yapı Kredi Menkul Değerler Merkezlerinde ve Yapı Kredi şubelerinde satılmaktadır.