Katalog

20 KÜLTÜR Karadeniz’in Karun Hazinesi Yrd. Doç. Dr. Fotoğraflar Haldun Şengül Aydıngün Aydıngün ntik çağlardaki adı Amissos olan A Samsun’un Cedit mahallesinde 1995 yılının Kasım ayının son günlerinde yol genişletme çalışmaları sırasında görev yapan işçiler kayaların arkasında normal olmayan bir boşluk olduğunu fark ettiler. Durumu hemen haber alan o zamanki Müze Müdürü Mustafa Akaya ve müze uzmanları çalışmaya başladıklarında Karadeniz’in ‘‘Karun Hazinesi’’ni bulacaklarını bilmiyorlardı. Konglamera tipi kaya kitlesinin oyulması ile yapılmış beş metrelik kare mezar odasına ulaştıklarında beş kişilik aile için hazırlanmış odada üç kişinin yattığını tespit ettiler. Bunlardan birisi erkek, ikisi bayan iskeletiydi. Mezardaki iskeletlerin son derece varlıklı ve soylu kişiler olduklarını üzerlerinde yer alan som altından mükemmel işçilikli süs ve ziynet eşyalarından anlamak zor olmuyordu. Ölü hediyeleri arasında kadın başlı, aslan ve yılan başlı bilezikler ile bir çift Nike (zafer tanrıçası) ve Eros şeklinde küpeler, saç tokaları, on adet hippokampos, yarı balık yarı at biçimli mitolojik yaratık üzerinde lir çalan Nereidler yani deniz perileri tasvir edilmiş aplik, bir kısmı sedef ve yakut kakmalı on üç altın düğme, defne yapraklarından oluşan altın taç, kolyeler, saç bağları ile camdan yapılmış tabak, mermer alabastron, pudriyer, pişmiş topraktan kandiller, testicik ve koku kaplarından oluşan toplam altmış dört adet parçadan oluşan müthiş etkileyici bir hazine yer almıştı. Müze Müdürlüğü’nün hızlı davranması sonucu antik Amissos’da bu kadar değerli bir hazine devlet eliyle ortaya çı karılmış ve devletin müzesinde korunmaya alınarak halka sunulmuştu. Antik Amissos (Samsun) en parlak dönemini Pontus Kralı 6. Midridates zamanında yaşamış ve imparatorluk merkezi olmuş. Kültür ve sanat bu dönemde gelişip yaygınlaşmış. Mustafa Akkaya’ya göre, ölü hediyelerinin kalitesi, ince işçiliği ve kullanılan semboller 6. Mithridates döneminde basılan Amissos şehir paraları üzerindeki şekil ve sembollerle benzerlik gösterdiğinden altın ve süs eşyaların milattan önce 1. yüzyıla ait olması gerekiyor. Samsun Müzesi’ni ziyaretiniz sırasında aslında bölgenin tarihinin binlerce yıl daha gerilere gittiğine tanık olacaksınız.Bölgede yapılan bilimsel kazılar ve araştırmalar son otuz yılda müzeye oldukça fazla eser sağladı. Bunlardan en önemlisi Prof. Dr. Önder Bilgi başkanlığında yapılan İkiztepe kazıları. Doç. Dr. Sümer Atasoy ile Yrd. Doç. Dr. Şevket Dönmez’in yaptığı yüzey araştırmaları da bölge eserlerinin zenginliğine katkıda bulunuyor. Vitrinlerde İkiztepe’de ele geçen kap kaçak, maden alet ve silahlar, kadın figürinleri, süs eşyaları ve beş bin yıl önce yaşamış insanlara ait iskeletleri gördüğünüzde Amissos hazinesini yaratan orta Karadeniz kültürünün atalarıyla tanışacaksınız. sengulaydingun@kou.edu.tr