Katalog

üç ana güç şu şekilde Berdimuhammedov, Nazarbayev, Medvedev ve Saakaşvili... sıralanıyor: aşiretler (makalenin orijinal dili olan İngilizceden "boy" diye çevrilebilecek güçlü yerel büyük aileler), bölgesel elitler, finansal baronlar (3). Bu üç tabaka özellikle Stalin'in ölümünden sonraki dönemde milli liderler oluşturup halkı Moskova’ya karşı korurken bir yandan da sosyal kontrolü ve üretimi denetim altında tutarak Komünist yönetime hizmet etmiş oluyorlardı. Gorbaçev döneminde izlenen politikayla güçlerini yitirme noktasına geldilerse de bağımsızlıkla beraber yeniden bir toparlanma sürecine girerek bugünün Orta Asya liderlerini ortaya çıkardılar. Bu yüzden bugün dahi Orta Asya devletlerinin arka plandaki görünmez güçleri olarak varlıklarını sürdürüyorlar. Bu güçler sayesinde liderlik kazanan başkanlarsa egemenlik ve meşrutiyet yönünden hala büyük ölçüde bu güçlerle sınırlandırılmış haldeler; bu arka plan güçleri tasviye etmenin yoluysa halkın desteğini almaktan geçiyor. Dolayısıyla Orta Asya'daki göreyse bölge liderleri Çin ve Rusya öncülüğünde güç savaşı Batı'nın algıladığı gibi otoriteyle meclis yani sürdürülen Şangay İşbirliği’nin aktif bir üyesi olan halk arasında değil, bölgeselboysalfinansal güçler ile Kazakistan'ı hassas olduğu konularda fazla başkanlık arasında gelişiyor. Dolayısıyla bugün zorlamayarak denge politikası çağrılarına cevap Batı'nın, sivil toplum örgütleri aracılığıyla tüm devlet vermeyi tercih ediyor(45). Bilinen gerçek o ki stratejik karşıtı radikal örgütlenmeleri finanse edip kendisine kaygılar Batı'nın her zaman öncelikli dış politika bağlı kuruluşlarca eğitmesi ve yönlendirmesi yöntemi belirleyicisi olmuştur ve Kazakistan da bir istisna istenilen sonuçları vermiyor. Yürütülen bu çalışmalar değildir. Fakat tüm bunların ötesinde Kazakistan hızla politika dışı sayılıyor ve yabancı destekli olarak görülüp gelişen ekonomisi, bağımsız politikası ve "halk için halkça ve hükümetçe dışlanıyorlar. Zira ortada bir halkla beraber"lik ilkesine sahip çıkması ile zamanın otoritehalk savaşı yok. Aksine başkanlar seçimlere ve nispeten gerisinde kalmış çoğunluğu oluşturan kitleler meclise kendilerine kaynak, güç ve meşrutiyet için Orta Asya'dan yayılan güçlü bir ışık. "Otoriter" diye sağlayabileceği için çok olumlu yaklaşıyorlar. Bu anılan ülkede bugün çoğulculuk esas alınıyor, 12 parti noktada demokrasiyle otoriter kabul edilen liderlerin son seçimlere katıldı. Tüm haklı tehdit algılamalarına çıkarları örtüşüyor. Ve bu örtüşme demokrasinin karşın 4500’den fazla sivil toplum örgütü ülkede bölgesel evrimi için de esasında çok önemli bir avantaj faaliyet sürdürüyor. İnternet ulaşımı bölge içinde en sağlıyor. İşte Starr da bu noktada AB ve ABD'yi hem yaygın olanı. Liberal anlayış ve illa ki demokrasi en bölgenin istikrarı hem de kendi çıkarları için başından beri değişmez stratejik amaç. Mahkemelerde demokrasiye katkıda bulunmaya çağırıyor. Bu katkıyı açıklığın geliştirilmesi, devletin merkezi gücünün sağlayabilmenin yolu ise ekonomiyi geniş çaplı azaltılıp halka yerel kurum ve örgütler aracılığıyla güç yatırımlarla desteklemekten ve bölge liderlerinin renkli aktarımı sağlanması, insan haklarının korunması devrimlerle şekillenen güvenlik kaygılarına destek yönünde uluslararası örgütlenme ve ölüm cezasının olmaktan geçiyor. kaldırılması Kazak otoritelerince açıklanan temel Starr'ın altını çizdiği bir diğer konu ise Kazakistan'ın amaçlardan yalnızca bazıları(6). tüm bu genellemelerin bir adım ötesinde olduğu. Bugün Kazakistan yönetiminin demokrasi adına Kazakistan, öngörüldüğü üzere demokrasisine yatırım yüzleşmesi gereken birçok sorunu olduğunun başta yapıp bunu ekonomik büyüme ve istikrarla taçlandırdı Nazabayev olmak üzere tüm yönetim kademesindeki ve güçlü bir pozisyona ulaştı. Nazarbayev gücünü sorumlular farkında görünüyor. halktan alan bir başkan olarak yerel ve bölgesel güç Sorunlar çok, sorunlar ciddi, ve çeşitli: tüm etnik gruplarının içinden gelip, onlardan bağımsız bir politika çeşitliliğe ve ağır basan Rus azınlığa rağmen bir geliştirmeyi başardı. 2005 seçimlerinde liderliğini 2012 "Kazak" kimliği çevresinde bir ortak millet oluşturmak, yılına taşıyan 5. seçimi de kazandı, son seçimde oyların ekonomide ve istikrarda büyük ölçüde enerji yüzde 95’inin üzerinde bir başarı göstererek istikrarlı kaynaklarına bağımlılık, demokraside hala otoriter ilerleyişin devam edeceği onayını verdi. AGİT (Avrupa öğelerin ağır basıyor olması Nazarbayev sonrası dönem ve Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı) bugüne kadar, diğer için tüm çabalara rağmen hala oturmuş bir sistem bağımsız gözlemci kuruluşlarla beraber, hiç bir seçimin oluşturulamamış olması bu sorunlardan en önde kurallara tam uygunluğuna onay vermedi. Fakat bir gelenleri. Fakat açıklamalar ve geleceğe dönük planlar yandan da Kazakistan’ın AGİT 2010 dönem incelendiğinde Kazakistan’ın şikayetinin suçlanmaktan başkanlığının onaylanmış olması ve görüşmelerin ziyade anlaşılamamak olduğu anlaşılıyor. sürmesi bu duruma tolerans gösterildiğine işaret ediyor Demokrasinin Amerika'da yerleşip içselleştirilmesi 200 olabilir(9). Bu doğrultuda hem AB hem de ABD yılı buldu, Avrupa'da ise bu süreç çoğu kanla yazılan dünyanın en önemli petrol ve doğalgaz rezervlerinden yüzyıllara tekabül ediyor. Yıllarca otoriter rejimle olan bu bölgede istikrar örneği oluşturan yegâne ülkeyle yönetilen bir uzak coğrafyanın ülkelerinin 10–15 yıllık aleni bir rekabet yürütmektense ondan stratejik anlamda bir sürede Batı'nın bulunduğu noktaya gelmesi faydalanmayı tercih de ediyor olabilir. Bir başka görüşe C S TRATEJİ 9 bekleniyor ve sorun burada başlıyor. "Demokrasi buyrulmaz", diyor Nazarbayev, "demokrasi ancak iş ve tutkuyla elde edilir" (6). Kazakistan tutkuyla çalışıyor. Kazakistan artık buyruk değil destek görmek istiyor. Çok zahmetlerle kazanılan egemenliği herhangi bir amaç uğruna feda etmek niyetinde ise değil, aynen Asar Partisi lideri Darigha Nazarbayev'in dediği gibi: "Biz Avrupa'ya yakın olmak istedik fakat egemenliğimizi devretmeyi hiç düşünmedik. Fakat Batı bugün her bulduğu fırsatta halkımıza ait olmayan bir geleneği takip etmediğimizden ötürü bizi azarlamayı kendine hak sayıyor... Biz bir yöntem izlerken egemenliğimizi baz alırız. Bunun ötesinde bırakın birileri bize otoriter diğerleri diktatör desinler. Bizim için önemli olan neyin "Kazakça" olup olmadığıdır, bu bizim tercihimizdir."(7) Enerji kaynaklarını akılcı yaklaşımla yönlendiren Nazarbayev yönetimi, dünyanın belli başlı güçleriyle dengeyi yakalamış görünüyor. Batı’nın dayattığı ‘tek tip’in yerine özgün koşullarını ön plana çıkaran Kazakistan, olumlu örnek kabul edilebilir… OLUMLU ÖRNEK Evet, dünya öğreniyor. Kazakistan umutlu bir örnek. Bu yüzden Türkiye gibi yabancı güçlerce yozlaştırılmaya çalışılan, umut vermeyen, halkının ardında durmayan, çocuklarına gelecek vaat etmeyen siyaseti kader bellemiş ülke halklarının kardeş ülkede olup bitenleri yakından incelemesi durumunda alınacak dersler oldukça fazla. Belki de öncelikli olarak öğrenilmesi gereken kaynakların halk adına ve halk için doğru kullanımı esas alındığında başarının hiç de uzak olmadığı gerçeği. Bir de Batı'nın öğrenecekleri var elbette: demokrasi, insan hakları, özgürlükler ve liberal ekonomi gibi konularda baskı ve dayatmaların çözüm olmadığı, bu kurumların uygulanabilirliği konusunda bölgenin gerçek sahibi olan halkların sosyolojik ve kültürel geçmişlerinden yola çıkılması gerektiği, ülkelerin tehdit algılamalarına ve tüm diğer hassasiyetlerine saygı duyulmasının zorunluluğu ve özgürlük adıyla tek tipliği dayatmaktan vazgeçme zamanının geldiği gerçeği gibi… Dipnotlar: 1Embassy of Kazakhstan, special advertising supplement to the Washington Post. Washington D.C.: 2005. www.diplomatictraffic.com/KazakhstanMay4.pdf 2. Daly, C.K. John. "Kazakhistan’s Emerging Middle Class", Central Asia Caucasus Institute& Silk Road Studies Program .Washington D.C.: March 2008. 3. Starr, S. Frederick. "Clans, Authoritarian Rulers, and Parliaments in Central Asia", ", Central Asia Caucasus Institute& Silk Road Studies Program .Washington D.C.:June 2006 4. Feruza, Jani and Yermakova, Irina " Central Asia News: Why would Nazarbayev want to be President for life?" Ferghana Information Agency, Moscow: May 2007. http://ferghana. ru/ artcile.php?id=1985 5. Mitropolitski, Simeon. "Kazakhstan: More complicated situation than it seems." International Real Estate Digest: 2007, http://www.ired.com/news/mkt/kazakhistan2007.htm 6. Embassy of Kazakhstan, special advertising supplement to the Washington Post. Washington D.C.: 2005. www.diplomatictraffic.com/KazakhstanJuly6.pdf 7. Kimmage, Daniel. "Kazakhstan: Sovereign Democracy in Almaty and Moscow" Radio Free Europe, Radio Liberty: July 2006. www.rferl.org/featuresarticle/2006/07/6129BE6980444EADA4013AC4D549A134.html 8. Hill, Fiona and Olcott, Martha "Kazakhstan, Democracy Promotion and U.S. Interests". The Washington Realist: November 2005. http://washingtonrealist.blogspot.com/20051101archive.html 9. OSCE Centre in Astana Press Release, "Role, perspectives of OSCE and 2010 Kazakh Chairmanship discussed in Almaty", Almaty: May, 2008. www.osce.org/astana/