Katalog

taslağından da söz edilmiştir. Haaretz gazetesindeki bu habere göre bu taslak öncelikle İsrail’in Golan’dan 4 Haziran 1967 sınırlarına çekilmesini öngörüyordu. Bununla birlikte Suriye tamamen çekilmenin 5 yılda İsrail ise 15 yılda olmasını öngördüğü için anlaşmazlık çıkıyordu. Tampon bölgedeki Galile Gölü’nün ortak kullanıma açık park yapılması ve parkın Golan’ın büyük kısmını içine alması planlanıyordu. İsrailliler parka serbestçe girebilecekti. Ürdün Irmağı ve Galile Gölü’nün sularının kontrolü İsrail’e kalıyordu. Sınırın askerden arındırılması da dörtte bir oranında İsrail’in lehine yapılacaktı. Ancak bu haber Suriye ve İsrail yönetimince hemen yalanlanmıştır. Ancak son günlerde gündemde yer alan Suriyeİsrail barışı daha önce hazırlanan altyapının gerçek olduğunu ortaya çıkartmıştır. Yapılan yorumlarda İsrail’in Golan’dan çekilmesi için bir dizi güvenlik düzenlemelerine ihtiyaç duyacağı da belirtilmektedir. Bunların arasında tarafların Golan Tepelerine erken uyarı istasyonları kurmaları bulunmaktadır. Bunun yanı sıra İsrail Suriye’nin Golan’daki Yahudi yerleşimlerinin bulunduğu toprakları kiralamasını isteyeceği de belirtilmektedir. Ancak bunların arasında su kaynaklarının kullanımı ile ilgili herhangi bir açıklamanın bulunmaması dikkat çekicidir. Türkiye’nin başbakan düzeyinde iki ülke arasında arabuluculuğa soyunması, Fırat’tan daha fazla su bırakılması tartışmalarını gündeme getirdi. İddialar, Fırat’tan daha fazla su alacak Suriye’nin Golan su kaynaklarını İsrail’e bırakacağı yönünde… A İSRAİL’İN SU BÜTÇESİ İsrail’in Ulusal altyapı Bakanlığı Su Komisyonu Planlama Bölümü tarafından Temmuz 2002 tarihinde hazırlanan "20022010 Arasında Su Kaynaklarının Geliştirilmesi Master Planı"nda İsrail’in Su Bütçesi çalışması da yer almaktadır. Bu bütçede 2010 yılında İsrail’in toplam su kullanımının 2,5 milyar metreküp/yıl olacağı ve bunun 500 milyon metreküpünün ek su kaynağı olarak deniz suyu arıtımından karşılanacağı belirtilmiştir. Master Plan’ın özetinde 20 Mart 2002’de İsrail Hükümetinin deniz suyu arıtma tesisi kurmayı kabul ettiği ve kapasiteyi 2010 yılında 540 milyon metreküp/yıla çıkartmayı planlandığı yer almaktadır. İsrail’in bu Su Master Planında Golan’dan her yıl çekilen yaklaşık 300 milyon metreküplük suyun bütçeden çıkması ihtimali doğal olarak yer almamıştır. Ancak İsrail hızlı bir denizsuyu arıtma atağı başlatmıştır. Yılda yaklaşık 120 milyon metreküp kapasiteli Aşkelon tesisi 2005 yılında işletmeye girmiştir. İsrail’de 2007 yılının Eylül ayında işletmeye giren ikinci tesis ise yılda 30 milyon metreküp su arıtma kapasitesi olan Palmachim tesisidir. Hadera yakınlarında bulunan ve inşa halinde olan üçüncü tesisin yılda 100 milyon metreküp kapasiteli olacağı ve 2010 yılında tamamlanacağı açıklanmıştır. Dördüncü tesis için ise henüz ihaleye çıkılmış olup bunun da 2011 yılında tamamlanacağı ifade edilmektedir. İsrail’in ulusal altyapı bakanı Benjamin Ben–Eliezer 2013 yılına kadar evsel su tüketiminin yüzde 70’ini arıtılmış deniz suyu ile karşılamayı planladıklarını belirtmiştir. Su Temini Genel Müdürü Hezi Kugler 2013’e kadar İsrail’in deniz suyu arıtma tesisi kapasitesinin yılda 505 milyon metreküpe çıkarılacağını ifade etmiştir. Bu da 2002 yılında yapılan Master planın hedefine sadece 3 yıllık bir gecikme ile ulaşılabileceğini ortaya S karşılama kararı almıştır. Bu kapsamda hızla gerçekleştirdiği yatırımlarla 2013 yılındaki su tüketiminin yaklaşık beşte birini arıtılmış deniz suyundan karşılamayı planlamıştır. Deniz suyu arıtma teknolojisine oldukça yakın olan İsrail’de bu uygulanmanın tedrici bir şekilde arttırılarak Golan’dan çekilen suyun yerine arıtılmış deniz suyunun ikame edilebilmesi mümkün görünmektedir. Ancak deniz suyu arıtma maliyeti dikkate alındığında İsrail’in Golan’dan çekilmesi ülkenin su temini Golan tepeleri, Suriye’nin maliyetini arttıracaktır. çözülemeyen milli sorunu... İsrail ve Suriye arasındaki barış görüşmelerinin 2004’ten bu yana gizli bir şekilde sürdüğü iddiaları bulunmaktadır Bu nedenle daha önceden İsrail’in Golan’dan çekilmesiyle oluşacak su açığı konusunda alınacak bazı iç ve dış tedbirlerin düşünüldüğü söylenebilir. Bunlardan birincisi bu koymaktadır. İsrail’in bu su temin atağı ek su kaynağı açığın İsrail’deki deniz suyu arıtma kapasitesini temini için deniz suyu arıtımını tercih ettiğini ve bu arttırarak karşılanmasıdır. Bu konuda altyapısal bir kararını uygulamaya geçirdiğini göstermektedir. gelişme sağlanmıştır. Ancak bu çözümün pahalı olduğunu düşünen İsrail Golan Tepeleri'nden çekilse bile kendisi için son derece RABULUCU TÜRKİYE önem taşıyan doğal su kaynaklarından kolay kolay Başbakan Erdoğan’ın 26 Nisan 2008 tarihinde vazgeçmeyeceği açıktır. İsrail’in geçmişten beri Suriye’ye yaptığı resmi ziyaretin amaçlarından biri İsrail Suriye'nin Golan'daki kaybının Fırat'tan verilecek fazla ve Suriye arasında arabuluculuk olarak açıklanmıştır. suyla kapatılmasını istemekte olduğu bilinmektedir. Bu Bölgede Türkiye’nin arabuluculuğunda bir anlaşma nedenle İsrailSuriye barış görüşmelerinde Fırat'ın suları zemini bulunmaya çalışılmaktadır. Ancak Türkiye’den da bir kart olarak masaya gelebilecektir. Başka bir bölge istikrarı için bu arabuluculuktan daha fazla bir deyişle, Golan’daki su kaynakları İsrail’de kalırsa, katkı istenebilir. İsrail, Türkiye’den arabuluculuk Türkiye’den Fırat üzerinden Suriye’ye daha fazla su isterken Türkiye’nin su denklemini çözecek etkili bir bırakması istenebilir. Bazı uzmanlar bu tezin yalnızca aktör olduğunu da dikkate almış olması kuvvetle İsrailSuriye barışı için geçerli olmayıp Ortadoğu Su muhtemeldir. Denkleminin başka bilinmeyenlerini de çözebileceğini Şam’da yapılan bu görüşmelerde İsrail’in Golan’dan ileri sürmektedir. Türkiye'nin Fırat'tan daha fazla su çekilmesi sonrasında Fırat nehrinden Suriye’ye daha bırakmasının, İsrail'i başka açılardan da rahatlatacağı fazla su bırakılması konusunun da gündeme gelmiş ileri sürülmektedir. Kudüs'teki İbrani Üniversitesi olması kuvvetle muhtemeldir. Basında çıkan haberlere profesörlerinden Hillel Shouval’a göre; "Türkiye göre Başbakan Erdoğan ve Suriye Devlet Başkanı Beşar Suriye'ye daha fazla su verirse, Suriye de Ürdün'e Esad arasındaki görüşmede Suriye’nin Asi Nehri Yarmuk ırmağından daha fazla su akıtabilecek. üzerindeki baraj kapaklarının bir ay önce kapatılarak su Ürdün'ün sulama imkanları artınca da Ghor kanalından tutulması sonucu ortaya çıkan su sorunu da masaya Filistinlilere yılda yüz milyon metreküp su sevketmesi yatırılmıştır. Yapılan görüşmede Suriye’nin baraj mümkün olacaktır." kapaklarını açarak Türkiye’ye su bırakması İsrail’in Golan’dan çekilmesi Ortadoğu Su kararlaştırılmıştır. Bu durum görüşmede Suriye’nin denklemi’nin yeni yöntemlerle çözümünü tekrar masaya Fırat suyu ile ilgili bazı taleplerinin de gündeme gelmiş taşıyacaktır. olma ihtimalini güçlendirmektedir. Bölgedeki hızlı siyasi gelişmeler de ele alındığında, İsrail’in Golan’dan çekilmesi sürecinde Türkiye’nin de Ortadoğu Su Denklemi’nin içine çekilip daha fazla bir U DENKLEMİ rol üstlenmesinin istenebileceği görülmektedir. Aslında İsrail’in su tüketiminin yüzde 15'ini karşıladığı Türkiye bu sürece şimdiden arabulucu olarak da olsa Golan’dan kayıtsız şartsız çekilmesinin beklenmesi çok müdahil olmaya başlamıştır bile. Ancak Golan süreci gerçekçi olmayacaktır. Türkiye tarafından çok dikkatli ve öngörülü olarak takip İsrail Golan’dan çekildiğinde stratejik bir coğrafya edilmelidir. Çünkü Dicle ve Fırat Nehirleri iyi bir bölgesinin yanı sıra bölgedeki stratejik doğal kaynak planlama ile Türkiye, Suriye ve Irak’ın su taleplerini olan suyu da bırakmak durumunda kalacaktır. İsrail karşılayabilir. Ancak bu suyun bölgedeki diğer ülkeler halen doğal su kaynaklarının tümünü çekip kullandığı arasındaki hidropolitik sorunların çözümünde için bundan sonraki su ihtiyacını deniz suyu ve atık su kullanılması havzanın su dengesi açısından mümkün arıtımı gibi doğal olmayan alternatif su kaynaklarından değildir. Bu çabaların bu dengenin bozulmasına ve karşılamak zorundadır. Bu nedenle İsrail’in Golan Ortadoğu Su Denkleminin uzun bir süre daha çözümsüz Tepelerinden çekilmesi sonrasında su bütçesinde ortaya kalmasına neden olabileceği gözden ırak çıkacak açığı kapatmak için ek su kaynağı geliştirmesi tutulmamalıdır. gerekecektir. Dipnotlar İsrail Hükümeti 2002 yılında, gelecekte su 1,2 H. Miray Vurmay “Savaş Yeni Ortadoğu’yu Yaratamadı”, Cumhuriyet Strateji, Sayı 118, Sayfa 67 bütçesindeki açığı deniz suyu arıtma tesisleri kurarak C S TRATEJİ 11