Katalog

20 Dr. Hicran KAZANCI TUSAM Ortadoğu Araştırmaları Masası Irak’ın siyasi yapısında kendilerini ABD politikaları, daha küçük çaplı bağlamda, ispatlamaya çalışan konsey reisleri, Irak hükümet yetkililerini atlayarak direk ABD ayrışmayı körüklüyor… yetkilileriyle temasa geçer oldular. Şimdi C S TRATEJİ ünyamızın Soğuk Savaş sonrası girdiği dönem, jeopolik dengelerin yeniden oluştuğu süreci beraberinde getirdi. Bu süreçte Sovyetler Birliği, Yugoslavya, Çekoslovakya gibi ülkeler karşılaştıkları hayati tehditlere yenik düşerek bölündüler. Aynı süreç içerisinde Irak’ı işgal eden ABD, ülkeyi parçalanmaya sürükleyen kontrolü krizler yaratmaya çalıştı. Açık bir ifadeyle, ülke güvenliğini sağlayan çoğu Sünni kökenli askerlerden oluşan ordu ve güvenlik birimlerini lağvederek onları direnişe zorladı. Aynı zamanda ABD, Irak’ın çoğunluğunu oluşturmalarına rağmen ülkenin siyasi denkleminden uzun yıllardır uzak tutulan Şiileri, Sünni bölgelerinde çıkan direnişe katılmama şartıyla, iktidara taşıdı. Ayrıca ABD, Irak vatandaşı Kürt kökenlilerin "kendi geleceklerini belirleme hakkı" olduğunu defalarca açıkladı ve onlara bu konuda büyük destek verdi. Buna ek olarak, Irak’ta etnisiteye dayalı bir şekilde devlet kurumlarını yeniden oluşturan ABD, ülkedeki etnikmezhep ayrımını iyice derinleştirdi. Irak işgalinin yol açtığı güvenlik boşluğunun giderek büyümesine göz yuman ABD, "cihat uğruna" dışarıdan gelen ElKaide elemanlarının, Irak’ın özellikle Sünni bölgelerini, Afganistan’daki Kandahar’dan sonra ikinci eğitim kampına dönüştürmesine neden oldu. Irak’taki ElKaide’nin ABD’yi hedef alan saldırıları, Irak’ın işgali ile her şeylerini kaybeden ve ülkenin iktidar arenasının dışında tutulan Sünnilerin işgale karşı gösterdikleri direniş stratejisiyle örtüşmesinden dolayı, Iraklı Sünniler ElKaide’nin Irak’taki faaliyetlerine göz yumdu. Bu gelişme, ABD’nin Irak’ta kontrolü kriz yaratma politikasını alt üst ederek ABD açısından büyük kayıplara neden oldu. D Irak aşiretlere bölünüyor artık bu gelişme, Konsey reisleriyle Irak hükümeti arasında anlaşmazlıklara yol açıyor. Buna ilave olarak, söz konusu aşiret reislerinin eskiden beri bazı Sünni gruplar, Şii milisler ve ElKaide ile sorun yaşamaları, Irak’taki nüfuz kavgasının rotasını ülkedeki ABD varlığı üzerinden Iraklı grupların üzerine çevirdi. Şimdi ortaya çıkan tabloda ise Irak’ın bütçesinden Konsey elemanlarına aylık üç yüz dolar tahsis eden ABD, geçmişte başarısızlığa uğrayan ve hedefinden sapan "Irak’ta kontrollü kriz yaratma" politikasını geri kazanmaya çalışıyor. ABD’NIN DENGE POLİTİKASI ABD’nin, İran’la dirsek temasını kesmeyen Şiileri dengelemek ve ElKaide eylemlerini önlemek amacıyla Sünni kesime verdiği destek aşiret düzeyinde parçalanmayı gündeme getirdi. İlk aşamada Şii, Sünni ve Kürt bölgesi planlanırken buna yeni bir alternatif gündemde… IRAK’TAKİ AŞİRETLER Yine de sonrasında durumun değiştiğini söylemek gerekir. Son dönemlerde, Irak’taki ElKaide tarafından gerçekleştirilen saldırıların çoğunun ABD askerlerini değil Iraklı sivil insanları hedef alması, ElKaide’nin barındığı Sünni bölgelerde yaşayan halkta tepki ve nefret oluşumuna yol açtı. Ayrıca, Iraklı bazı Sünni grupların siyasi sürece dâhil olması, ElKaide’nin Sünnilere karşı tutumunun değişmesine yol açtı. ElKaide’nin Iraklı sivilleri hedef alan saldırılarının artmasına paralel olarak artan halkın tepki ve nefreti de eyleme dönüştü. Böylece, Irak’taki en büyük Sünni kenti olan ElAnbar bölgesindeki yaşayan aşiretlerin reisi olan Abdulsattar EbuRişe, Ürdün’den dönerek 2007 yılının Haziran ayında ElAnbar Uyanış Konseyi’ni oluşturdu. ElAnbar bölgesindeki Sünni aşiretlerinin ittifakından oluşan söz konusu konsey, ElKaide örgütüne karşı saldırılara geçti ve ElAnbar bölgesinde barınan ElKaide elemanlarını kısa sürede tasfiye etti. ElKaide ise, ElAnbar Uyanış Konseyine karşı İslam Tugayları adlı bir askeri kanat oluşturdu ve 14 Eylül 2007 tarihinde gerçekleştirdiği saldırıda Abdulsattar EbuRişe’yi öldürdü. Ancak, ABD’nin maddi ve askeri desteği sayesinde bu uyanış konseylerinin oluşumu, ElAnbar’dan ABD’nin bugün Iraklı aşiretlere yönelik uyguladığı siyasetin aynısını, Birinci Dünya Savaşı’nda bölgeyi işgal eden İngiltere Irak’ı kolay kontrol etmek maksadıyla uygulamıştır. ABD’nin Uyanış Konseyleri çerçevesinde Iraklı Sünni aşiretleri silahlandırması, Irak Hükümetinde egemen bir konumda olan Şiileri kaygılandırdı. ABD askerlerinin Irak’tan çekilmesi ve/veya sayısının azalması halinde Irak Hükümeti ile Uyanış Konseyleri arasında ortaya çıkacak muhtemel anlaşmazlıkların çatışmaya dönüşebileceğinden kaygılanan Şiiler ABD ile direk bağlantıda olan Iraklı aşiret reisleri, şimdiden ABD’yi bu konuda uyardılar. Ayrıca bu arada Uyanış Konseyleri şemsiyesi altında güçlenen Iraklı aşiretler, egemen oldukları bölgeleri korumak maksadıyla kontrol noktaları ve karakollar kurdular. Başka bir deyişle, Iraklı bir aşiret hâkim olduğu bölgede sonra Diyala, Salahattin, Kerkük, Musul ve Bağdat’ta karakol ve kontrol noktası kuruyorsa rakip Iraklı yaşayan aşiretler arasında hızla arttı. Bugün Irak’ın diğer aşiret de ayni yöntemi uyguluyor. Açık ki, Irak 180 bölgesinde faaliyet gösteren 180 Uyanış Devleti’nin kuruluşundan bugüne kadar görülmeyen Konseyindeki eski Iraklı subaylar tarafından yönetilen bir olayla karşı karşıyayız. Farklı etnik, mezhep ve silahlı üyelerin toplam sayısı yaklaşık 78 bine ulaştı. aşiret yapısından oluşan Irak toplumu arasında ortaya Irak’ın işgal edilişinden beri ülkede ortaya çıkan çıkan etnikmezhep ayrımından sonra aşiret ayrımı da direniş, suç örgütü, silahlı milisler ve ElKaide’nin artık yaşanabilir. Artık sadece KürtArap ya da Türk gerçekleştirdikleri eylemlerin birbirine karıştığı bir veya SünniŞii ayrımı değil, belirli bir bütünlük arz Irak tablosundan yararlanan ABD, uyanış eden gruplar içerisinde dahi aşirete dayalı yeni bir konseylerine kuruluşlarından bugüne dek sağladığı parçalanmanın ve karşıtlaşmanın söz konusu altmış dört milyon dolarlık destekle, Irak’ın birçok olduğunu görüyoruz. Irak’ın güney ve orta bölgesinde güvenliğin sağlanmasını onlara ihale etti. kesimlerinde aşiretler arasında ortaya çıkan uyanış ABD’nin yöntemini değiştirmesi sayesinde, Irak’ta konseylerin benzerini Irak’ın kuzeyinde yaşayan Kürt süregelen saldırılarda yüzde 60 azalma kaydedildi. Bu aşiretler arasında da gerçekleştirme fikri taşıyan Irak’taki aşiret milisleri... ABD, Irak’ın siyasi denkleminde egemen olan güç odaklarına yeni alternatifler yaratmaya çalışıyor. Irak’ı işgal etmesinden bu güne kadar olan süreç içerisinde Irak’ta ortaya çıkan sıkıntılar ile baş edebilecek türden geniş tabana sahip bir yönetim kadrosu oluşturmada başarısız olan ABD’nin Iraklı aşiretlere yönelik politikası, zaaf içerisinde olduğunun göstergesidir. Irak’taki siyasi süreci ilerletebilmenin tek yolu, siyasi grup ve partiler arasında siyasal mutabakat sağlamaktan geçer. Dolayısıyla, uzlaşıcı görüşlerden yoksun bir siyasi süreç ilerlemeyecektir; dahası bugüne dek ortaya çıkan anlaşmazlıklar da derinleşecektir. Şüphesiz ki bu da, ABD başta olmak üzere ülkedeki tüm güç konumundaki odakları derinden etkileyecektir.