Katalog

YUNANİSTAN’A BORU HATTI C S TRATEJİ Türkiye’de doğalgaz kesintisi, her yıl gündeme geliyor... 17 açısından "satıcı" ülke olmaması nedeniyle bir anlam ifade etmiyor ancak ABD’nin İran üzerindeki baskıları arttırma çabasına ilişkin olarak nasıl bir politika izleneceğinin belirlenmesi önümüzdeki günler için oldukça önemli olacak. Son gelişmeler her ne kadar Batı ve ABD yanlısı politika anlayışına eğimin arttığını gösteriyorsa da herhalde dünyaya aslında Türkiye’den bakmak gerektiğinin hatırlanması yerinde olacaktır. İ TürkiyeYunanistan Doğalgaz Boru Hattı, İpsala'da Erdoğan, Karamanlis ve Aliyev'in katıldığı törenle açılırken Yunanistan’ın gaz tedarikçilerinden biri olmak Türkiye için önemli bir fırsat olarak değerlendirilmişti. Şüphesiz ki öyledir zaten. Ancak bu fırsat, Türkiye’nin gaz rezervlerinin bulunması ya da gaz tedariki anlamında çok boyutlu anlaşmaları uygulamaya koyabilmesi durumunda gerçekleşecek bir iyi niyet temennisi gibi duruyor bu OLİTİKA aşamada. Nitekim İran’dan gelen BAĞIMLILIĞI gaz kesintiye uğradığında Türkiye, petrole olan Yunanistan’a verilecek bağımlılığı azaltmak niyetiyle doğalgazda da kesintiye 1991’den itibaren ilk etapta gidilmesi gerekti. Demek ki akılcı görünen bir yaklaşımla Azerbaycan’dan gelen doğalgaz, petrolden daha ucuz olan bugün de yaşanan kriz doğalgaza yönelmişti. Ancak durumlarında ancak iç tüketimi bugün doğal gaz kullanımının karşılayabiliyor. Doğalgaza iç başlangıçta öngörülenin çok tüketimde duyulan ihtiyacın üstünde olması yeni bir sistemli bir şekilde hızla ve bağımlılık oluşturmuş aslında gerek olmadığı halde durumda. Alternatif artırılmış olması bir tarafa yaratması için girişilen enerji tedarikte sıkıntıya düşülmesine alımı bugün alternatifsiz rağmen uzun bir boru hattının kalmış durumda. Politika döşenmesinin mantığının da şartları nedeniyle İran’ın iç talebi karşılayamaması geliştirilemediği ve pazarlık şansı yitirildiği için anlatılması gerekiyor. Yunanistan açısından kesintilerin sonucunda Türkiye’ye karşı kesintiye gittikleri dünyanın en pahalı doğal gazını ve aynı şekilde çok ciddi problem yaratmayacağını belirtmek gerekir. yönünde bir açıklama geldi. Bundan önceki açıklama dünyanın en pahalı elektriğini kullanmaya Türkiye Nitekim boru hattı döşenmesinde Yunanistan’a düşen da aynı şekildeydi. Doğalgaz rezervlerinde dünya bugünden mahkum edilmiş durumda. Enerjide bu denli kısım uzun bir bölümü oluşturmuyordu. Tek kaynağa ikinciliğini elinde tutan İran, kesintiyi gazın yetersizliği dışa bağımlı olan bir ülkenin önce uzun vadeli bir bağımlı olmaması ve en azından sanayi açısından doğal ile açıklıyorsa bunu diplomatik nezaket olarak planlama yapması ve enerji çeşitliliğini arttırma yolları gaza bağımlılığının had safhalara ulaşmamış olması da algılamak yerinde olacaktır ancak aynı zamanda varlığı arayışına girmesi gerekirdi. Satın alınan doğalgaz yılın önemli. Üstelik Türkiye’den gidecek gazın kesintiye şüpheli enerji politikalarının yanı sıra dış politikada da belirli aylarında, enerjiye en fazla ihtiyaç duyulan kış uğraması Yunanistan için ancak aylarında, azalıyorsa transit ülke "kârdan zarar" olarak olmak üzere boru hatları döşemek değerlendirilebilir. Türkiye, transit yerine herhalde önce kaynakların ülke olarak değil "satıcı ülke" olarak depolama sistemlerine aktarılması Mevcut Anlaşmalar Miktar (Plato) Yunanistan’la 2004’de yaptığı daha mantıklı olurdu. Öte yandan (Milyar m3/yıl) İmzalanma Tarihi Süre (Yıl) Durumu doğalgaz anlaşması ile enerji kesintisi her yıl aynı zaman Rus. Fed. (Batı) 6 14 Şubat 1986 25 Devrede Azerbaycan’dan aldığı 120 dolarlık dilimlerinde oluyorsa üçüncü dünya Cezayir (LNG) 4 14 Nisan 1988 20 Devrede ucuz Azeri gazını üzerine sadece 29 ülkesi görünümü yaratan bu dolar geçiş ücreti koyarak Nijerya (LNG) 1.2 9 Kasım 1995 22 Devrede kesintilerden kurtulmak için ya enerji Yunanistan’a satma yükümlülüğünü İran 10 8 Ağustos 1996 25 Devrede bağımlılığının azaltılması, ya enerji kabul etmişti. Eğer Türkiye söz Rus. Fed. (Karadeniz) 16 15 Aralık 1997 25 Devrede arzında çeşitlilik yaratılması ya da hiç konusu anlaşmada "transit ülke" Rus. Fed. (Batı) 8 18 Şubat 1998 23 Devrede değilse en azından hak kaybının olarak yer alsaydı gaz bedeli Türkmenistan 16 21 Mayıs 1999 30 2005 giderilebilmesi için uygun anlaşma Azerbaycan–Yunanistan arasında Azerbaycan 6.6 12 Mart 2001 15 2005 metni hazırlanması üzerine eğilinmesi belirlenecek, Türkiye ise sadece Kaynak: http://www.botas.gov.tr/dogalgaz/dgalimant.asp gerekir. Herhalde bağımsız dış politika "geçiş bedeli" alacaktı. 2004’deki üretebilmek için öncelikle "ailevi" yakınlaşma Türkiye’ye "satıcı bağımlılıkların en alt seviyeye çekilmesi gerektiği ülke" olarak fiyat belirleme avantajı sağlamışsa da, yeni tür düzenlemelerin gerekliliği tartışılmalıdır. ifadesi yerinde bir söylem olacaktır. Enerji anlamında avantaj fırsata çevrilemediği için Yunanistan "kârdan İran’la imzalanan anlaşmanın 14. maddesi gereğince, ise bağımlılıkların azaltılması bir yandan ülke içinde kâr" üretebilirken Türkiye "kârdan zarara" mahkum doğalgaz tesislerini su basması gibi, mücbir sebeplere üretilen ya da üretilebilecek enerjinin verimli bir oluyor. Bu Yunanistan açısından Rusya’dan aldığı gazın dayanan kesintilerde tazminat ödemeyen İran’ın şekilde kullanılması bir yandan dışarıdan alınacak yarı fiyatına gaz temin etmek anlamına; Türkiye kesintileri tek başında mücbir sebebe dayandırması pek enerji açısından çeşitlilik yaratılması bir yandan da açısından ise maalesef kendi kullandığı gazın yarı çok kesimde yetersiz bir açıklama olarak herhangi bir enerji açısından tedarikçi çeşitliliğini bedeline gaz satmak anlamına geliyor. Üstelik anlaşma değerlendirildi.(1) Rusya’nın doğalgazı bir baskı aracı yaratacak anlaşma zeminin yakalanmasını gerektirir. gereği Türkiye 15 yıl boyunca Yunanistan’a olarak Moldova, Gürcistan ve Ukrayna’ya karşı Aslında en çok gereken günlük politika üretmeye nakledeceği gaz için 29 doların üzerinde bedel kullanması gibi İran’ın da enerjiyi dış politika aracı odaklanmış zihniyettin müdahalesinden korunacak, alamayacak. Herhalde enerji nakil ülkesi olmak ve olarak kullandığı düşünülüyor. İran’ın sıkıntısı ise enerji politikasını stratejik açıdan planlayabilecek bir enerjide küresel oyuncu olmakla kastedilen bu değildi. belli; ABD henüz PKK ile mücadelede işbirliği ışığını kadronun oluşturulabilmesidir. Piyasanın şartlarına Gerçekten de Türk’ün komşuluk anlayışına uygun bir yakmamışken ve hatta açık bir engelleme terk edilmiş bir enerji politikasını, nükleer enerjide de gelişme demekten başka çare yok. Yine de sormak içerisindeyken İran Kandil Dağı’nı bombalıyordu, ABD politikalarına teslimiyet izleyecekse önümüzdeki gerekir; Ocak ayında Yunanistan’a kaç metreküp Türkiye ise ABD yaptırımlarına karşı İran’a beklenen yılların sıkıntısının bugünden inşa edilmekte olduğu doğalgaz satışı yapılmıştır ve kaç sent kâr edilmiştir? desteği vermekte tereddütlü. Üstelik ABD’nin olası bir anlaşılıyor. Umalım ki bir enerji politikasının İran müdahalesinde Türkiye’nin tutumu açısından gizli gerekliliği anlaşılıncaya dek yapılan anlaşmalar bir gündem maddesinin ABD’ye gerçekleştirilen RAN KESİNTİLERİ sebebiyle Türkiye çıkışı olmayan bir yolun mahkumu ziyaretlerde ele alınmış olması şüphesi de cabası. olmasın, her türlü hareket imkanı kısıtlanmış olmasın. 812 trilyon metreküplük doğalgaz rezervleriyle, İran’a uranyum zenginleştirmesini sağlayacak nükleer Dipnotlar: Rusya’dan sonra doğalgaz açısından da dünya malzeme ve teknolojinin satılmasını yasaklayan 1737 1 Sinan Ogan, İran’la Yaşanan Doğalgaz Krizi ve Etkileri, ikinciliğini elinde bulunduran İran’dan, kötüleşen hava sayılı BM Güvenlik Konseyi kararı zaten Türkiye www.turksam.org P Enerjide yaşanan bağımlılık dış politikada da çıkmazla sonuçlanıyor. İran, son günlerde bunun işaretini veriyor. Türkiye ise olmayan gazını, kendi aldığının yarı fiyatına Yunanistan’a satmak için boru hattı döşüyor. Türkiye’de gaz üzerine yaşananlar kara mizaha dönüşüyor… Doğalgaz Alım Anlaşmaları