Katalog

Bahadır Selim DİLEK NKARA Türkiye ve Ukrayna, uzayhavacılık (aerospace) konusunda işbirliğine gitme yönünde adımlarını hızlandırmaya başladı. Aslında, uzayhavacılık konusunda atılan bu adımlar iki ülke arasındaki işbirliği olanaklarının sadece bir bölümünü oluşturuyor. Türkiye ve Ukrayna Karadeniz’de sınırı olan ve Avrasya coğrafyasında etkinliği olan iki önemli ülke. Ancak ne yazık ki, iki ülkenin işbirliği potansiyeli bugüne kadar çok fazla gündemde tutulmadı. AKP hükümetinin "kayıtsız ve koşulsuz" ABD/AB politikası, Türkiye’nin bölge ülkeleri ile işbirliğini daha da geliştirmesini engelledi. Cumhuriyet, Ukrayna’nın Ankara Büyükelçisi Oleksandr Mischenko’dan bölgedeki gelişmeler çerçevesinde iki ülke ilişkilerini değerlendirmesini istedi. Büyükelçinin siyasi ve ekonomik ilişkiler bağlamında yaptığı değerlendirmelerde ağırlıklı olarak savunma sanayi, uzay ve havacılık konusundaki işbirliği öne çıktı. Büyükelçi Mischenko, Savunma Sanayi Müsteşarı Murat Bayar'ın geçen mayıs ayında Ukrayna'ya gittiğini, kendisine Ukrayna'nın uzay ve havacılık konusundaki olanaklarının gösterildiğini açıkladı. Halen şirketler düzeyinde görüşmelerin yapılmakta olduğunu dile getiren Büyükelçi, bu görüşmelerin sonucunun aralık ayı başında yapılacak Savunma Sanayi Karma Komisyonu'nun toplantısında değerlendirileceğini söyledi. Büyükelçi’nin belki de en dikkat çekici mesajı, Türkiye’nin en hassas olduğu konuya yani terörle mücadeleye yönelikti. Mischenko, terörle mücadelenin artık ileri teknoloji ile yapılacağını dile getirip, Türkiye’nin bundan sonra uzay teknolojisi kullanmasını önerdi. Mischenko'nun Cumhuriyet'in soruların verdiği yanıtlar şöyle: İki ülke ilişkilerinin çerçevesini nereye oturtuyorsunuz? İkili ilişkilerimizde sorun olarak nitelendirilebilecek, görüşmeler yoluyla çözümlenemeyecek bir konu bulunmuyor. İki ülke arasındaki ticaret hacmi 4 milyar dolar. 500 milyon dolarlık artış söz konusu. Bölgesel güvenliğe ilişkin olarak da yoğun işbirliği yapıyoruz. Karadeniz’deki Uyum Harekatı’na Ukrayna da katılıyor. Bu konuya ilişkin Ukrayna’daki iç devlet prosedürü tamamlandı. Konuya ilişkin olarak geçen mayıs ayında Türkiye’yi haberdar ettik. Bu aşamada bilgi değişimi öngörülüyor. Türkiye ile Avrupa Birliği hedefimiz de aynı. Türkiye, Ukrayna’nın NATO’ya girmesine de destek veriyor. Bütün bunlar aslında A Ukrayna Büyükelçisi Mischenko Cumhuriyet Strateji'ye konuştu. C S TRATEJİ 23 çeşitlendirilmesini istiyoruz. Ukrayna'nın Nabucco projesine katılması gündemde. Enerji konusu Türkiye ve Ukrayna arasındaki işbirliği açısından çok perspektifli bir konudur. İlişkilerin geliştirilmesi bağlamında Karadeniz etkin olarak kullanılabiliyor mu? Türkiye ile Ukrayna arasında Karadeniz’de beş feribot hattı var. Sinop ve Yatla arasında, yaz aylarında turistleri taşımak için bir hat açılmıştı. Bunlar, Türkiye ile Ukrayna arasındaki işbirliğini gösteren önemli örnekler. Ama yeni hatlar açılmasına hız vermemiz gerekiyor. Karadeniz'i daha etkin ve daha önemli ölçüde kullanabilmemiz için alt yapıyı yenilememiz ve düzeltmemiz lazım. Bunlara liman, yollar hava limanları dahildir. Tersanelerin açılması çok yararlı olacaktır. Mesela Türk gemilerinin Ukrayna'nın tersanelerinde yapılması mümkün olabilir. Türkiye ile Ukrayna arasında ortak turizm ürünü de yaratmamız gerekiyor. Örneğin, Avustralya’dan Amerika’dan veya Japonya’dan gelen turistler, sadece Antalya’yı gezmemeli. Antalya’dan sonra Kiev’e de gelebilmeliler. KEİ işe yarıyor mu? En son İstanbul’da yapılan devlet ve hükümet başkanları zirvesinden çok önemli sonuçlar çıkmadı. KEİ'yi herkes uluslararası bir örgüt olarak kabul etti. Son olarak yapılan 15. yıl zirvesinde ortaya atılan projelerin yaşama geçirilmesini istendi. Örneğin, Karadeniz'in etrafından dolaşacak otoyol. Bu otoyolun yapılması için siyasi irade var, finansman var. Yapılmaması için bir neden yok. Dönem Başkanlığı Türkiye'den Ukrayna'ya geçince bu proje bizim de en önemli gündem maddemiz olacaktır. Savunma Sanayi işbirliğinde durum nasıl? Hala T84 tankı satmak istiyor musunuz? Bu konu Ukrayna'nın satma çabasına değil, Türkiye'nin alma planlarına bağlı. 2001 yılında Türkiye'de ekonomik kriz meydana geldi. Bu ekonomik kriz Türkiye’yi çok önemli ölçüde etkiledi. Doğal olarak bizim hazırlamış olduğumuz planlar da olumsuz etkilendi. Ancak o zamandan beri Türkiye’de birçok şey değişti. Türkiye öyle bir düzeye ulaştı ki, artık milli bir tank yapma aşamasına geldi. Bu durum da Ukrayna’nın savunma sanayi işbirliği konusundaki yaklaşımını değiştirdi. Biz şimdi hem tankın bazı parçalarını satmaya hazırız, hem de teknoloji alanında işbirliği yapmaya hazırız. Başka işbirliği alanı var mı? Türkiye ile Ukrayna havacılık ve uzay konusunda işbirliğine gidebilir. Tabii uzay ve havacılık deyince bu konudaki işbirliği uyduların, teknolojilerin geliştirilmesi ve bu alana bağlı olan her şeyi kapsıyor. Bu konuların iki kısmı vardır. Hem sivil hem askeri. Bu konuda Türkiye ile Ukrayna arasında farklı farklı görüşmeler yapılmaktadır. Biz Ukrayna olarak farklı önerileri Türkiye'nin önüne getirdik. Gerek teknolojilerin gelişmesi ve roket taşıyıcıların yapılması gerek uzay cihazları için motorların yapılması konusunda... Tabii, kamuoyunu yanıltmamak için hemen eklemem gerekiyor. Burada Ukrayna ve Türkiye'nin ikili projesinden değil, Türkiye'nin gündeminde olan ihalelerden söz ediyoruz. Tübitak ve diğer kurumların açıkladığı ihalelerden bahsediyoruz ve biz Ukrayna olarak onlara katılmaya çalışıyoruz. Bu yeni ve kapsamlı bir konu. Türkiye'nin de farklı farklı planları var. Daha önce söylediğim gibi Türkiye'ye Ukrayna'nın imkanları gösterildi. Türkiye'nin neyi uygun göreceğini biz bilemiyoruz. Amerika’nın uzaya gönderdiği roketlerin taşıyıcılarını da yine Ukrayna yapıyor. Bu arada artık teröre karşı mücadele çok büyük önem kazanıyor. Bunun için de en son teknolojileri kullanmak lazım. Terörü sadece mermilerle yenmek mümkün değil. Uzay teknolojisi kullanmak lazım. Türkiye ile Ukrayna "uzay işbirliğine" doğru... Türkiye ile Ukrayna sivil ve askeri uzay teknolojisinde işbirliği yapmak üzere görüşmelerini sürdürüyor. Ukrayna Büyükelçisi Mischenko, Türkiye’nin istemesi durumunda kendilerinin her türlü ortaklığa tam destek vereceklerini belirtiyor. ilişkilerimizin oturduğu çerçeveyi özetliyor. Rusya'nın enerji politikası, Türkiye'yi olduğu kadar sizi de yakından ilgilendiriyor. Siz son yaşanan krizden sonra nasıl bir yaklaşım geliştirdiniz? Biz, Rusya ile enerji konusunda en zor safhayı atlattık. Sorunların işbirliği ve iyi komşuluk çerçevesi içinde çözülmesini istiyoruz. Hem Türkiye hem Ukrayna Rusya'nın enerji kaynaklarına bağlı. Ancak Ukrayna’nın bu kaynaklara bağlılığı Türkiye'den daha az. 2005 yılında yaşanan kış olaylarından sonra biz Rusya ile bir çok görüşme yaptık. Görüşmelerde bir uzlaşmaya vardık. Hem Rusya'yı hem bizi, gaz fiyatı, transit ücretleri açısından tatmin eden bir formül bulundu. Biz de tabii ki, Türkiye gibi enerji kaynaklarımızın Ukrayna’nın Ankara Büyükelçisi Oleksandr Mischenko