Katalog

6 Anar SOMUNCUOĞLU TUSAM RusyaUkrayna Araştırmaları Masası [email protected] ABD, yendiği Moskova’nın çabuk toparlanmasını içine sindiremiyor… C S TRATEJİ konusunda bir tahmin yürüttü. Esasında bu yaklaşım Rusya’da var olan oldukça yaygın bir fikrin yansımasıdır. Yüzyıllardır Avrupa’nın büyük ülkeleri tarafından bir Avrupa gücü olarak kabul edilmenin peşinde olan Rusya, halen de Avrupa’da eşitler arasında eşit olmak istiyor. Bu kabulün bir parçası olarak da kıta Avrupası’nın büyük ülkeleri ve Rusya arasında kurulabilecek bir tür ittifaktan bile bahsediliyordu bir zamanlar… Daha önce Putin’in dile getirdiği Avrupa’nın füzelerden korunması meselesine Rusya’nın da müdahil olabileceği konusu da bu tarihi "jeopolitik hayali" akla getiriyordu. Esasında Rusya ve kıta Avrupası’nın büyük ülkeleri arasında kurulması öngörülen ittifakın ihtimali, sadece ABD’nin değil, aynı zamanda birçok Doğu Avrupa ülkesinin (Baltık ülkeleri dahil) de korkulu rüyasıdır. Zaten ABRusya ilişkilerinde sürekli olarak sorun yaratan ülkelerin Polonya ve Baltık ülkeleri olması tesadüf olmasa gerek. Tarihte Almanya ve Rusya arasında paylaştırılan bu ülkelerde, Almanya ve Rusya arasındaki bugünkü enerji ilişkilerini Stalin ve Hitler arasında yapılan paylaşım anlaşmasına benzetenlerin sayısı hiç de az değil. Almanya ve Rusya arasında paylaşılmak ve halen işgal edilme travmasını taşıyan bu ülkeler, AB’nin Rusya’ya karşı ortak bir enerji politikası oluşturması için bastırıyorlar. Ayrıca Almanya ve diğer büyük Avrupa ülkeleri ile Rusya arasında denge kurabilmek adına ABD ile yakın işbirliğini sürdürmeye çalışıyorlar. Söz konusu ülkelerin AB’ye katılmasından sonra karar verme mekanizmasının ağırlaştığı AB ise, bütün çabalarına rağmen Rusya ve ABD ile ilişkilerinde ortak bir tutum izleyemiyor. Dolayısıyla Putin’in sert söylemi Avrupa ülkelerini endişelendirse de, ABD’nin füze savunma sistemini Avrupa’da kurma planları konusunda Avrupa ülkelerinin ortak bir görüşü bulunmuyor. Rusya ise ABD’nin Avrupa’da artan askeri varlığına karşılık olarak füzelerini Avrupa’ya doğru yöneltebileceği konusunda uyarılar yapmıştı. Putin’e göre, ABD’nin adımlarına karşı alınacak olan bu "asimetrik önlemlerin" sorumlusu Rusya değil, ABD’dir. R usya, Soğuk Savaş dönemindeki gibi ABD’nin çevrelenmesiyle karşı karşıya kaldığını algılıyor. Zamanında Putin, Türkistan bölgesine ABD askerlerinin yerleşmesini kabul etmek durumunda kalmıştı. Ancak bugün Rusya, bu tür tavizkar politikaların bir işe yaramadığını düşünüyor. Rusya’yı özellikle endişelendiren konu, Karadeniz havzasındaki ABD askeri varlığının artma eğilimi göstermesi. Ayrıca Rusya’nın Doğu ve Batı sınırlarının çok yakınlarına ABD’nin füze kalkanı tesisleri yerleştirme planları G8 zirvesi öncesi Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in ses getiren basın toplantısında çok önemli bir konuya dikkat çekildi. Putin’e göre füze savunma sistemi deyip geçmemek gerekiyor. Zira bu füze savunma sistemi ABD’nin stratejik nükleer potansiyelinin bir parçasıdır. Putin’in dikkat çekmek istediği husus şudur: tarihte ilk defa olarak Avrupa kıtasında ABD stratejik nükleer potansiyelinin unsurları yerleştirilecektir. Böylece Ural Dağları’na kadar olan Rus toprakları ABD’nin gözetimi altında olacaktır. Rusya’ya göre bu durum dünyadaki stratejik dengenin bozulması anlamına geliyor. ABD yetkilileri Soğuk Savaş’ın geride kaldığından bahsediyorlar. Esasında bugün hala Soğuk Savaş sonrasında ortaya çıkan "ganimetin" paylaşılması süreci yaşanıyor. Doğu Avrupa’nın ardından "büyük Karadeniz" olarak tabir edilen ve Ukrayna’dan başlayarak Güney Kafkasya’yı kapsayan bölge için jeopolitik mücadele yaşanıyor. Bu mücadelenin bir benzeri, tarihi Türkistan coğrafyasında da yapılıyor. Bu mücadelelerde açıkça ortaya çıkan ise şu, ABD, Soğuk Savaş’ta "yendiği" Rusya’nın çabuk toparlanmasını ve kendi ulusal çıkarlarını savunmasını içine sindiremiyor. Rusya’dan çevrelenmeye karşı atak Sovyetlerin dağılmasının ardından bölgede ganimet paylaşımı sürüyor. Çevrelenme tehdidi algılayan Rusya, ABD ile mücadelesini UkraynaGüney Kafkasya hattında yoğunlaştırmış durumda. ABD, Polonya ve Baltık’taki ‘Rus korukusu’nu kullanıyor. Moskova ise Almanya’yı… füzelerini Avrupa’ya doğru çevirmeyi planlıyorsa, bunun suçlusu ABD’dir. Zira ABD ve Rusya arasında bulunan stratejik nükleer dengenin korunması gerekiyor, ancak Rusya’nın kendi füze kalkanını geliştirecek ekonomik gücü yok. Dolayısıyla Rusya, "asimetrik önlem" olarak ABD füze kalkanını aşabilecek silahlar geliştirmek durumundadır. Putin’e göre bu durumda kaybeden Avrupa olacaktır. Zira ABD’nin attığı adımlar Avrupa güvenliğini sağlamaya değil, zedelemeye yarıyor ve arada kalan yine Avrupa oluyor. G8 zirvesine giderken söylemini daha da geliştiren Putin, ABD’nin muhtemel amacının Avrupa ve Rusya’nın arasını bozmak olduğu AVRUPA’YLA YAKINLAŞMAYA ENGEL Rusya, Soğuk Savaş sonrasında oluşturulan Avrupa güvenlik sisteminin ABD tarafından yıkıldığı kanısında. Doğu Avrupa’da artan ABD askeri varlığına (Romanya ve Bulgaristan’daki üsler, Polonya ve Çek Cumhuriyeti’ne füze savunma sistemi kurma projesi) karşı çıkan Rusya, kendi güvenliği için karşı adım atmak durumunda kaldığını belirtiyor. G8 öncesi basın toplantısında Putin, füze savunma sistemine karşı çıkarken her şeyden önce Rusya’nın kendi görüşünü dünyaya duyurmak istediklerinin altını çizdi. Buna göre eğer Rusya yeni silahlar geliştiriyor ve Füze kalkanı, ABD ile Rusya arasında gerginliğe neden oluyor... ‘SÖYLEM SAVAŞI’ Aslına bakılırsa son zamanlarda Putin’in ABD karşıtı konuşmaları asimetrik önlemlerin önemli bir parçasını oluşturuyor. Ne zamandır demokrasi ve insan hakları konusunda Rusya’yı sıkıştırmaya alışmış olan Batı ülkeleri, bugün Putin’in keskin dilinden nasiplerini almaktan kurutulamıyorlar. Özellikle ABD’nin hatalarından ustaca yararlanan Putin, bugün küresel çapta ABD’ye yöneltilen eleştirilerin sözcüsü durumunda.