Katalog

4 Yrd. Doç. Dr. Barış DOSTER Marmara Üniversitesi ‘Tam Bağımsızlık’ ülküsüyle Samsun’a çıkan Mustafa Kemal Atatürk’ün C S TRATEJİ ittifak, bu tercihi diplomatik alanda da bütünleyecektir. Atatürk, yığınakta yapılan hatanın telafi edilemeyeceğini, yeterli hazırlığı yapmadan, kuvveti toplamadan, gerekli imkân ve kabiliyetlere sahip olmadan yapılacak bir saldırının, başarısızlığa mahkum olduğunu bilmektedir. Atatürk’ün Milli Mücadele’yi başlatmasından önce, yurdun dört bir yanında başlayan direniş hareketlerini ve ortaya çıkan yurtsever örgütleri Sıvas’ta Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Cemiyeti çatısı altında toplaması, ulusal ve kutsal kavgaya büyük bir güç katmış, ivme kazandırmış, toplumsal tabanını genişletmiş ve meşruiyetini sağlamıştır. Diplomatik planda, İngiliz emperyalizminin İtalya ve Fransa ile yaşadığı çelişkilerden yararlanmak, aralarındaki çatışmayı derinleştirmek Milli Mücadele’nin hareket kabiliyetini, etkinliğini ve saygınlığını artırırken, askeri planda İngiliz emperyalizminin güdümündeki Yunanistan’a karşı da üstünlük ele geçirilmiştir. Yani diplomatik ve askeri alanda düşman yalnızlaştırılmış, tekleştirilmiştir. Bu yolla askeri zaferin de önü açılırken, bu zaferler diplomatik alanda da birer kaldıraç olarak kullanılmıştır. 19 Mayıs 1919, Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a çıkarak Ulusal Kurtuluş Savaşı’nı başlattığı tarihtir. Atatürk’ün, "ulus egemenliğine dayanan, tam bağımsız bir Cumhuriyet" kurmak için başlattığı mücadele, sadece ülkemiz açısından değil, özelde bölge, genelde dünya, ideolojik düzlemde ise tüm mazlum milletler açısından önemli sonuçlar doğurmuştur. Büyük devrimcinin dehası ve öngörüsü, yöntem, kapsam ve amaçtaki farklılığı, savaşı devrimle birleştiren tutumu, çağdaş bir devletin temellerini atmıştır. 19 Mayıs 1919’la başlayıp, 23 Nisan 1920’yle kurumlaşıp, 29 Ekim 1923’le kökleşen Kemalist Devrim’in atılımları, Atatürk’ün ülkemizi yönettiği yıllarda doruğa ulaşmıştır. Milli Mücadele ile başlayan sürecin stratejisi, günümüzde de güncelliğini ve geçerliliğini korumakta, önemli dersler vermektedir. Atatürk’ün 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıktıktan sonra, 25 Mayıs’ta Havza’ya geçmesi önemlidir. 28 Mayıs tarihli Havza Genelgesi ile Anadolu’ya geçtikten sonraki ilk durum saptamasını ve yol haritasını ilan eder, Türk Ulusu’nu uyarır. Bu genelgeden sonra yurt sathında yaklaşık yüz miting ve gösteri düzenlenmiştir. Bu tepkiler, halktaki beklentiyi ortaya koymaktadır. Havza’dan Amasya’ya geçen Mustafa Kemal, 21–22 Haziran gecesi mülki ve askeri makamlara iletilen Amasya Tamimi ile ulusun durumunu ve gücünün büyüklüğünü, ulusal gücü örgütleyecek bir kurulun gerekliliğini ve ulusal amaçları sıralamıştır. Amasya’dan sonra sırasıyla Tokat’a ve Sıvas’a giden Atatürk, Erzurum’a vardıktan sonra da kongre çalışmalarının başına geçmiştir. 23 Temmuz 1919’da toplanan Erzurum Kongresi, delegeleriyle bölgesel, kararlarıyla ulusal niteliklidir ve ulusal direniş kararı alarak, bunun yöntemini, kapsamını, amacını yurda ve dünyaya ilan etmiştir. ‘Milli Mücadele Stratejisi’ 19 Mayıs 1919’dan sonra izlediği güzergâh dikkatle incelenecek olursa, bu güzergâhın, Mustafa Kemal’in siyasi yönelimiyle de örtüştüğü görülür. Bu örtüşme stratejik, ideolojik ve askeri boyutu da içermektedir. Çünkü Mustafa Kemal Paşa, Anadolu’nun batı kısımlarında emperyalizme karşı savaşmak için, Doğu’da güçlü olmak gerektiğini bilmektedir. Cephesini Batı’ya dönen Milli Mücadele önderliği, sırtını Doğu’ya yaslamakla, arkasına Anadolu’yu almakla çok büyük bir hamle yapmıştır ki, kısa süre sonra Sovyet Rusya’yla kurulacak olan Mustafa Kemal Atatürk’ün Samsun’dan başlayan, yeni bir cumhuriyet ve ‘muasır medeniyet’i yakalayıp geçme’ hedefiyle süren Milli Mücadele Stratejisi tümüyle ATATÜRKÇÜLÜĞÜN ‘iradei milliye’yi etken kılar. Emperyalizme İDEOLOJİK BÜTÜNLÜĞÜ ideolojik düzlemde katıksız bir karşı gücünü Anadolu halkından alır… Atatürk, ulusalcı, aydınlanmacı, devrimci ve tam bağımsızlıkçıdır. Jakoben bir Cumhuriyetçidir. 19 Mayıs’tan başlayarak, her ANADOLU’DA GÜÇ TOPLAMAK aşamada halkın desteğini araması, mücadeleye ulusun 19 Mayıs kutlamalarından... tüm katmanlarını dâhil etmesi, Erzurum ve Sıvas Kongreleri ile milleti vatanın sahibi kılması kararlı, tutarlı ve yürekli bir önderin tercihleridir. Attığı her adımda millet iradesini arkasına alması, Yunus Nadi’ye söylediği gibi "her işi Meclis’ten beklemesi", savaşın en kritik anlarında bile "Önce Meclis" demesi, "Hâkimiyeti Milliye" vurgusunun tüm söylev, eylem ve kurumlarına işlemesi, O’nun bu konudaki ödünsüzlüğünün ve kıskançlığının kanıtıdır. Vatanın savunulmasını hakkın, hukukun, halkın savunulması ve güçlendirilmesi olarak gören Mustafa Kemal Paşa’ya göre, Müdafaai Hukuk demek; Kuvayı Milliye demektir, Hâkimiyeti Milliye demektir, İradei Milliye demektir. Bu ideolojik ve politik tutum, "idarenin baştan ayağa halka tevdi edilmesi" anlamına gelmektedir ki, dönemin koşullarında zümre ve sınıf hâkimiyetine karşı, tamamı mazlum olan milletin iktidarını amaçlamaktadır. Bu yüzden Milli Mücadele, cephede ve cephe gerisinde milletin tamamının katıldığı, Tekâlifi Milliye emirlerinde de görüldüğü gibi, tüm kaynakların seferber edildiği bir cephe savaşıdır ki, harp tarihi içinde de "topyekun savaş" modelinin en başarılı örneklerinden sayılır. Kurulan Cumhuriyetin, gelişme stratejisi olarak bütüncül kalkınma modelini benimsemesi, bu bağlamda bir sürekliliğin ve bilinçli bir tercihin göstergesidir. Kısaca Altı Ok’la tanımlanan ve simgelenen Kemalist Devrim programının bütünlüğü, ilkelerin birbirini tamamlayan yapısı ve birbirinin olmazsa olmazı durumunda olmaları, Milli Mücadele stratejisinde çok önemli işlevler görmektedir. Gerek Anadolu’nun tarihsel, kültürel ve toplumsal yapısı, gerek Atatürkçülüğün ideolojik özü nedeniyle Kemalist ulusçuluk anlayışı, tarih, toprak ve kültür esaslı yurt milliyetçiliğidir. Faşist karakterli değildir, etnik boyutlu, başkalarını aşağılayan ve dışlayan bir anlayışı yoktur, yayılmacı, sömürgeci, emperyalist yönelimleri bulunmamaktadır. Yöntem olarak bilimsel, içerik olarak ulusal bir sentezi yaşama