Katalog

20 Hasan KANBOLAT [email protected] Türkiye’nin desteklediği ulaşım projeleri ilerliyor… C S TRATEJİ Marmaray tüp geçidi üzerinden Avrupa demiryolu ağıyla birlikte, Asya ile Avrupa arasında önemli bağlantılardan birini oluşturacaktır. BTK Demiryolu Projesi, Asya ve Avrupa arasında yolcu ve yük taşımacılığı alanında yeni imkanlar sunacaktır. Böylece, BaküHazarTürkmenbaşıAlmatıÇin güzergahı marifetiyle, TransAsya demiryolu ağının da bir parçası haline gelebilecektir. Söz konusu proje ile İran üzerinden geçen mevcut doğubatı koridoruna alternatif bir güzergahın oluşturulması, Orta Asya’nın Hazar üzerinden Türkiye’ye bağlanması, Avrupa ile Orta Asya arasında daha kısa ve daha güvenli bir yol üzerinden ulaşımın sağlanması, TürkiyeGürcistanAzerbaycanKazakistan ve Türkmenistan üzerinden geçen "DemiryoluDenizyolu Kombine Taşımacılığı" ile Orta Asya’nın Akdeniz’e bağlanması ve Orta Asya ile yapılan transit taşımacılıkta Türkiye’nin önemli bir konuma getirilmesi planlanmıştır. Gürcistan’da Tiflis'ten Ahalkelek'e kadar Sovyetler Birliği döneminden kalma işleyen bir demiryolu bulunmaktadır. Kars ile Ahalkelek arasında demiryolunun inşaası halinde Türkiye, Tiflis'e oradan da Bakü'ye bağlanma olanağı bulacaktır. Böylece Türkiye, Sovyetler Birliği döneminden kalma KarsGümrüAyrumTiflis demiryolu güzargahını kullanmamış olacaktır. KarsAhalkelek demiryolunun inşaası, Türkiye'yi işleyen Güney Kafkasya demiryolu ağına bağlayacak ve böylece eski Sovyetler Birliği ülkelerini Türkiye'ye bağlayan KarsGümrü demiryolu işlevini yitirmiş olacaktır. Toplam 124 km. uzunluğunda olan demiryolunun, 92 km.’lik bölümü Türkiye’den, 32 km.’lik bölümü ise Gürcistan’dan geçecektir. Bu bağlamda, Türkiye tarafında 68 km., Gürcistan tarafında ise 30 km. olmak üzere toplam 98 km.’lik yeni demiryolunun yapımı ve ayrıca Gürcistan’da AhalkelekAkhaliMarabda arasındaki mevcut 160 km.’lik hattın da rehabilite edilmesi planlanmıştır. Tek hat olarak yapımı düşünülen söz konusu projenin 2010 yılında bitirilmesi öngörülüyor. BTK Demiryolu Projesi çerçevesinde 1 milyon 500 bin yolcu ve yıllık 3 milyon ton yük taşınması hedeflenilmektedir. 2034 yılında ise bu hat üzerinden yılda 3 milyon 500 bin yolcu ve yılda 16 milyon 500 bin ton yük taşıması öngörülmektedir. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül sürpriz bir şekilde 20 Kasım 2007 gecesi Gürcistan’a gitti. 21 Kasım’da "Demirden İpekyolu" ve "Raylı İpek Yolu" olarak adlandırılan BaküTiflisKars (BTK) Demiryolu Projesi’nin Gürcistan bölümünün sembolik temelini Gürcistan Devlet Başkanı Mikheil Saakaşvili ve Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev ile birlikte attı. BaküTiflisCeyhan Ham Petrol Boru Hattı (BTC) ve ŞahdenizErzurum Doğalgaz Boru Hattı’ndan sonra Ermenistan’ı devre dışı bırakan ve Kafkasya’da yalnızlığa iten BTK Demiryolu Projesi’nin yaşama geçirilmesi hem Ermenistan’da hem de özellikle Ermeni diasporasının güçlü olduğu ülkelerde tepkilere neden olmuştu. Bu nedenle, ABD’deki Ermeni lobisinin ABD dış politikası üzerindeki etkisinin Kongre seçimleri ile birlikte daha da artması, ABD ile iyi ilişkilere sahip olan Gürcistan’ın BTK Demiryolu Projesi’ni sürekli ertelemesine yol açmaktaydı. Nitekim, 19 Aralık 2006 tarihinde T ürkiye ile Güney Kafkasya başta olmak üzere eski Sovyet cumhuriyetleri arasında yük taşımacılığının ana unsuru olan demiryolu bağlantısının TürkiyeErmenistan sınırının kapalı olmasından dolayı kesilmiş olması, ekonomik ilişkilerin belli bir sınırın üzerine çıkamamasına yol açmaktadır. Bu nedenle, Türkiye Ermenistan’ı devreden çıkaracak alternatif demiryolu projeleri oluşturmaya başlamıştır. KarsTiflisBakü Demiryolu Projesi ile TürkiyeGürcistanAzerbaycan arasında, BatumHopa Demiryolu Projesi ile TürkiyeGürcistanRusya Federasyonu arasında, SamsunPoti Hattı ile TürkiyeGürcistan arasında yük taşımacılığına olanak sağlayacak alternatif ağların kurulması çözüm yolları olarak gündeme gelmiştir. Ermenistan devre dışı kalıyor AVRUPA ASYA DEMİRYOLU AĞI AvrupaAsya demiryolu ağı Türkiye’yi aşarak Ermenistan'a gelmekte ve Ermenistan'da üç kola ayrılmaktadır. Bunlardan birincisi (KarsGümrüAyrumMarneuliTiflis yoluyla) Gürcistan’a, ikincisi (İçevanKazakhBakü yoluyla) Azerbaycan’a, üçüncüsü (KarsGümrüErivanNahçıvanMeğriBakü yoluyla) Azerbaycan’a ulaşmaktadır. Günümüzde TürkiyeErmenistan sınırının kapalı olması nedeniyle AvrupaAsya demiryolu ağı kullanılamamaktadır. 1994 yılına kadar süren bulmamaktadır. Bu nedenle, Türkiye’nin Güney AzerbaycanErmenistan savaşı sırasında Nisan Kafkasya başta olmak üzere eski Sovyet 1993’de Türkiye’nin Ermenistan sınır kapılarını Cumhuriyetleri ile demiryolu bağlantısını tekrar (Alican Karayolu Sınır Kapısı ve Akyaka Demiryolu kurmak için ortaya koyduğu projeleri tartışacağız... Sınır Kapısı) kapatması, demiryolu ile Ermenistan üzerinden eski Sovyet cumhuriyetlerine bağlanan Türkiye’nin söz konusu bölge ile doğrudan demiryolu TK DEMİRYOLU PROJESİ bağlantısının kesilmesine yol açmıştır.(1) Türkiye, BaküTiflisKars (BTK) Demiryolu Projesi, Ermenistan’dan Gürcistan’a, Gürcistan üzerinden Türkiye ile Gürcistan arasında doğrudan bir hat Rusya Federasyonu ve Azerbaycan’a, Rusya inşasını ve bu hattın Azerbaycan'daki mevcut hatta Federasyonu ve Azerbaycan üzerinden Orta Asya’ya bağlanmasını kapsamaktadır. BTK Demiryolu ulaşamaz hale gelmiştir. Böylece, TürkiyeErmenistan Projesi, Doğu'da Hazar üzerinden Çin ile sınırının kapalı olması, Türkiye’nin başta Gürcistan Kazakistan'ın Aktau Limanı arasında inşa edilecek ve Azerbaycan olmak üzere eski Sovyetler Birliği demiryolu hattıyla, Batı'da ise Boğaz geçişli topraklarının (Rusya Federasyonu, Ukrayna, Kazakistan, Türkmenistan, Özbekistan, Kırgızistan, Aliyev, Gül ve Saakaşvili... Tacikistan) büyük bir kısımı ile demiryolu bağlantısını kesmiştir. Bu nedenle, Türkiye ile Orta Asya arasında demiryolu taşımacılığı İran üzerinden gerçekleşmektedir. TürkiyeErmenistan sınırının kapalı olmasından dolayı doğubatı koridoru olan AvrupaAsya demiryolu ağını kullanamayan Ermenistan ise demiryolu ile dünyaya açılımını sadece İran üzerinden gerçekleştirmek zorunda kalmaktadır. Çünkü Ermenistan, 1992 AbhazGürcü Savaşı’ndan beri kapalı olan ve kuzeygüney koridorunu oluşturan Rusya FederasyonuAbhazyaGürcistanErmenistan güzergahını da kullanamamaktadır. TürkiyeErmenistan sınır kapısı açılsa bile Türkiye, Kafkasya ve OrtaAsya ile demiryolu bağlantısının sadece Ermenistan’dan geçmesini güvenli Azerbaycan’ın topraklarını işgal altında tutan Ermenistan’ın Türkiye’ye yönelik toprak iddiaları, bu ülkenin Güney Kafkaslarda adeta tecrit edilmesi sonucunu doğurdu. Enerji iletim hatlarından dışlanan, fiziki sınır açısından yalnızca İran ile ulaşım sağlayabilen Ermenistan batı, kuzey ve doğusu ile bağlantı kuramıyor. B