Katalog

İngilizlere karşı bağımsızlığını ilan ettiler, istikrar hiç kalıcı olmadı... C S TRATEJİ 15 Afganistan'ın yakın geçmişi 1926Emanullah Han kendisini Afgan Kralı ilan etti. Uygulamaya çalıştığı sosyal reformlar muhfazakar unsurlarda direniş görmesiyle sonuçlandı. Zahir Şah 40 yıl boyunca Afganistan'ı yönetti 1929Emanullah Han reform hareketine tepkiler ardından ülkeyi terketti. 1933Zahir Şah kral oldu ve bunu takip eden 40 yıl boyunca Afganistan monarşiyle yönetildi. 1953General Muhammed Davud başbakan oldu. Ekonomik ve askeri yardım almak üzere Sovyetler'e başvurdu. Bir dizi sosyal reformu uygulamaya soktu. Bunlar arasında kadınların toplum hayatından dışlanması uygulamasının kaldırılması da vardı. 1963Muhammed Davud başbakanlıktan istifaya zorlandı. 1964Anayasal monarşiye geçildi. Ancak bu durum siyasi kutuplaşma ve iktidar mücadelelerini de beraberinde getirdi. 1973Muhammed Davud bir darbeyle iktidarı ele geçirdi ve cumhuriyet ilan etti. SSCB'yi batılı güçler karşısında koz olarak kullanmaya çalıştı. Başvurduğu üsluptan rahatsız olan sol görüşlü kesimler Davud'a karşı birleştirdi. 1978General Davud, sol görüşlü Demokratik Halk Partisi tarafından düzenlenen bir darbeyle devrildi ve öldürüldü. Ancak bu süreçte partinin Halk ve Perçem adlı kanatları hizipleşti ve Perçem kesiminden tüm önde gelen liderler sürgüne gönderildi ya da tasfiye edildi. Aynı dönemde muhafazakar ve İslamcı bazı aşiret liderleri Rabbani sosyal değişim sürecine karşı kırsal kesimlerde silahlı mücadele başlattılar. 1979Kabil'de sol kanat liderleri Hafızullah Emin ve Nur Muhammed Terakki arasındaki iktidar mücadelesini Emin kazandı. Kırsal kesimlerdeki ayaklanmalar sürdü ve Afgan Ordusu dağılma noktasına geldi. Sovyetler Emin'in devrilmesi amacıyla askerlerini ülkeye gönderdi ve yakalanan Emin idam edildi. 19 19Afganistan, ülkeyi hakimiyet alanlarına katmak isteyen İngiliz kuvvetlerine karşı yapılan üçüncü savaşın ardından bağımsızlığını yeniden kazandı. halkının yarısı evlerini terketmiş durumdaydı. Bunlardan çoğu da komşu Pakistan ya da İran'a geçti. 1986ABD mücahitlere Stinger füzeleri sağlamaya başladı. Bu şekilde Sovyet helikopterlerini vurma imkanı yakaladılar. Bebrek Kemal'ın yerini Necibullah aldı. 1988Afganistan, SSCB, ABD ve Pakistan barış anlaşmaları imzaladı ve Sovyetler askerlerini çekmeye başladı. 1989Son Sovyet askerleri çekildi. Ancak mücahitlerin Necibullah'ı devirmek üzere harekete geçmesiyle iç savaş sürdü. 1991ABD ve SSCB her iki tarafa da askeri yardım yapmamak konusunda anlaştılar. MÜCAHİTLERİN ZAFERİ SSCB ETKİSİ 1980Demokratik Halk partisi'nin perçem kanadından Bebrek Kemal Sovyet askerlerinin de desteğiyle ülke Taliban’ın yönetiminin başına yıktığı getirildi. Ancak rejim karşıtı Buda direniş de çeşitli mücahit heykeli... gruplarının Sovyetlere karşı mücadeleye girişmesiyle yoğunlaştı. ABD; Pakistan, Çin, İran ve Suudi Arabistan bu güçlere para ve silah sağladı. 1985Mücahitler Pakistan'da bir araya gelerek Sovyet güçlerine karşı ittifak kurdular. Bu tarihe gelindiğinde Afgan 1992Direnişçilerin çemberi Kabil'e doğru daraldı ve Necibullah devrildi. Rakip mücahit gruplar arasında nüfuz sahibi olma mücadelesi sürdü. 1993Mücahit grupları Burhaneddin Rabbani ldierliğinde bir hükümet kurulması konusunda uzlaştılar. Tacik olan Rabbani devlet başkanı ilan edildi. 1994Hiziplerarası çekişmeler sürdü ve Peştu ağırlıklı Taleban Rabbani hükümeti karşısında ciddi bir rakip olarak ortaya çıktı. 1996Taleban Kabil'de denetimi ele ENİ YÖNETİMDE İLK ADIMLAR geçirdi. Grup İslamın radikal bir 2001 AralıkAlmanya'nın Bonn kentinde toplanan uygulamasını hayata geçirerek kadınları Afgan gruplar geçici yönetimin çalışmaktan men etti, kuruluşu konusunda uzlaşmaya recm gibi şeriat cezaları Şah Mesut’u anma töreni vardı. uygulanmaya başlandı. 2001 AralıkTaleban son kalesi Rabbani ise Taleban aleyhtarı olan Kandehar'ı da kaybetti. Kuzey İttifakı'na katılmak üzere Taleban lideri Molla Ömer başkentten kaçtı. bulunamadı. 2002 Ocakİlk aşamada 6 ay ALEBAN’A BASKI görev yapması öngörülen Uluslararası Güvenlik Destek ARTIYOR Gücü İSAF'ın ilk askerleri 1997Pakistan ve Suudi ülkeye ulaştı. Arabistan Taleban'ı meşru yönetici 2002 NisanEski Kral Zahir olarak tanıdı. Pek çok ülke ise Şah ülkeye döndü. Zahir Şah Rabbani'yi devlet başkanı olarak tahta geçmek gibi bir talebi olmadığını bildirdi. tanımayı sürdürdü. Taleban ülkenin üçte ikisini kontrol Eski kral Zahir Şah ülkeye dönüşünde Karzai'ye eder hale geldi. destek verdi 1998Depremler binlerce kişinin ölümüne yol açtı. 2002 MayısBM Güvenlik Konseyi İSAF'ın görev ABD Afrika'daki elçiliklerine süresini 2002 Aralık ayına uzattı. bombalı saldırı düzenlemekle İttifak kuvvetleri ülkenin güneydoğusunda Taleban suçladığı Usame Bin Ladin'e ait ve El kaide direnişçilerine karşı operasyonlarını olduğu düşünülen üsleri füzelerle sürdürdü. vurdu. 2002 HaziranAfgan aşiret meclisi Loya Jirga Hamid Taleban uluslararası tepkiye Karzai'yi devlet başkanlığına seçti. Karzai 2004'e dek rağmen Buda heykellerini havaya görev yapacak yeni hükümetin üyelerini belirledi. uçurdu. 2003 TemmuzDevlet başkan yardımcısı Hacı Abdül 1999BM Usame Bin Ladin'i Kadir Kabişl'de silahlı kişilerce düzenlenen suikastte yargılanması için teslim etmeye öldü. yanaşmayan Afganistan'a mali 2002 EylülKarzai memleketi Kandahar'da yaptırım ve hava ambargosu düzenlenen bir suikast girişiminden kıl payı kurtuldu. uygulamaya başladı. 2003 AğustosNATO Kabil ve çevresinde güvenliği 2001 OcakBM, Usame Bin sağlamakla yükümlü ISAF'ın komutasını devraldı. Bu Ladin'in iadesi için Taleban'a ek örgütün Avrupa dışında düzenlediği ilk operasyon. yaptırımlar getirdi. Derleyen: BBC 2001 MartTaleban uluslararası toplumun muhafaza edilmeleri yolundaki yoğun çabalarına meydan okur bir biçimde Bamiyan Vadisi'ndeki binlerce yıllık dev Buda heykellerini havaya uçurdu. 2001 NisanTaleban lideri Molla Ömer'den sonra hareketin ikinci adamı olan Molla Muhammed Rabbani karaciğer kanserinden öldü. 2001 MayısTaleban Müslüman olmayan dini azınlıkların kendilerini tanıtacak simgeleri üzerlerinde taşıması şartını getirdi. Hindu kadınların da Afgan kadınlar gibi tesettüre uyması talimatı verildi. 2001 EylülTaleban ve yardım kuruluşları arasında gerginlik. 8 yabancı yardım çalışanı Hıristiyanlık propagandası yaptıkları Sovyet tankları gerekçesiyle yargılanmaya çekilirken... başlandı. Taleban'a muhalefetin en önde gelen isimlerinden olan ve efsaneleşen mücahit lider Ahmed Şah Mesud gazeteci görünümünde yanına yaklaşan kişilerin bombalı intihar saldırısı sonucu öldü. 2001 Ekim11 Eylül saldırılarından sorumlu tutulan Usame Bin Laden'in teslim edilmemesi üzerine İngiltere ve ABD Afganistan'a hava saldırısına başladı. 2001 KasımTaleban mevzilerine karşı saldırıya geçen muhalif kuvvetler Kabil ve diğer kentlere bir kaç günlük yürüyüş mesafesindeki Mezar Şerif'i aldı. 2001 KasımTaleban kuvvetleri kenti terketti, boşalan kente Kuzey İttifakı güçleri kolayca girdi. Y T