Katalog

16 C S TRATEJİ Rus Devlet Arşivleri’nde Ermeni meselesi… Yalanın belgeleri Mehmet PERİNÇEK İstanbul Üniversiitesi AİTTE Arş. Gör. özde Ermeni soykırımının yıldönümünün gelmesiyle birlikte Ermeni iddiaları Batı ve Batı’ya teslim olmuş bazı Türk aydınları tarafından şiddetli bir şekilde yeniden gündeme getirilmeye başlandı. Bu iddiaların esasını oluşturan 191523 yılları arasında Türkiye’nin doğusunda yaşanan olayların en önemli tanıkları ise Türk ve Ermeni taraflarını hariç tuttuğumuzda, Çarlık Rusyası ve Sovyet Rusyası’dır. Bu bakımdan bugünkü Rusya Federasyonu devlet arşivleri, Ermeni Meselesi’nde gerçeklerin açığa çıkartılmasında önemli rol oynayacak belgelere sahiptir. S ‘Soykırım’ yalanının emperyalistler tarafından kurgulandığına ilişkin belgeler günümüzde Rus devlet arşivlerinde yer alıyor. Bu belgeler, Anadolu’nun hiçbir bölgesinde hiçbir zaman Ermenilerin çoğunlukta olmadığını, daha rahat koşullarda yaşadıklarını, kışkırtmalardan sonra ise Müslüman halka uyguladıkları vahşeti ortaya koyuyor. de Ermeni ve diğer Transkafkasya cumhuriyetlerinin kaynaklarını eklediğimiz de Rus devlet arşivlerinin Ermeni Meselesi’nin en temel belgelerini barındırdığını söylememiz abartı olmaz. Bu arşivlerdeki belgelerin niteliğinin önemi ise tümünün Çarlık Rusyası’nın, Sovyet devletinin, Taşnak ve Sovyet Ermenistanı’nın en üst düzeydeki yetkilileri tarafından imzalanmış çok gizli raporlar, yazışmalar olmasından kaynaklanıyor. Arşiv’deki TürkErmeni sorununa ilişkin belgeler, bir taraftan iddia sahiplerinin itiraflarını içerirken veya Ermeni Meselesi’ni Türkiye’ye karşı kullanan güçlerin tespitlerini ortaya koyarken, diğer taraftan, Sovyet Rusya gibi üçüncü bir gücün saptamalarını yansıtması nedeniyle de, uluslararası alanda etkili ve geçerli kanıt değeri taşıyor. Özellikle raporlar ve iç yazışmalar, devlet yetkililerinin gerçeği belirlemeye yönelik samimi değerlendirmelerini içeriyor. Rus devlet arşivlerindeki belgelerin içerik açısından ortak özelliği ise Türkiye’nin tezlerini doğrulamaları ve Ermeni soykırımının uluslararası bir yalan olduğunu tartışmasız bir biçimde gözler önüne sermesidir. 7 senedir Rusya’da Çarlık Rusyası’nın ve Sovyet döneminin devlet arşivlerinde Ermeni Meselesi üzerine yaptığımız çalışmalar sonucunda ulaştığım belgelerin temel sonuçları şu şekilde özetleyebiliriz: ? Bu belgeler, 19151920 yılları arasında Ermeni çetelerinin Transkafkasya’da, Doğu Anadolu’da ve Kilikya olarak adlandırılan Adana ve Maraş bölgesinde Türkiye ve Azeri Türklerine ve Kürtlere yönelik sistematik katliam politikası izlediğini kanıtlamaktadır. ? Ermeni çetelerinin etnik temizlik politikası, I. Dünya Savaşı’nda ve sonrasında Ermeni çeteleri ile Türk devleti ve Müslüman halk (Türkler ve Kürtler birlikte) arasında savaşın ve karşılıklı kırımın (mukatele) yaşanmasına yol açmıştır. Böylece iki taraf da birbirine şiddet uygulamıştır. ? ErmeniMüslüman boğazlaşmasının sorumlusu, Batılı emperyalistler ve Çarlık Rusyası'dır. Osmanlı devletini paylaşmak isteyen büyük devletler, bağnaz milliyetçi Ermeni örgütlerini kışkırtmışlar ve savaşa sevk etmişlerdir. Osmanlı devleti, TBMM hükümeti ve Müslüman halk, bu durumda savaş önlemleri almış ve ayaklanan Ermeni çetelerini şiddetle bastırarak haklı bir savaş vermiştir, kendi vatanını savunmuştur. RUS ARŞİVLERİNİN ÖNEMİ Birincisi; Çarlık Rusyası, bir taraf konumuyla Ermeni Meselesi’nin içindedir ve Kafkas Cephesi’nde savaşan bir devlet olarak 1915 tehcirinin öncesi ve sonrasını ayrıntılarıyla kayda geçirmiştir. İkincisi; Kurtuluş Savaşı yıllarında Türkiye’nin Doğu Cephesi’nin Sovyet Rusya’nın Transkafkasya Cephesi olması, Sovyet arşivlerinin birinci elden bir kaynak olduğunu gösteriyor. Üçüncü olarak ise Çarlık arşivleri, Taşnakları kullanan bir güç olarak Taşnak belgelerinin bir kısmına sahipken, Sovyet arşivleri ise bir Sovyet cumhuriyeti olarak Sovyet Ermenistanı’nın arşivlerinin bir kısmını bünyesinde barındırıyor. Bugün araştırmacılara kapalı olan Ermeni devlet arşivlerindeki bazı belgelere Rus devlet arşivleri üzerinden ulaşmak mümkündür. Bunlara Azerbaycan ve Gürcistan kaynakları da eklenebilir. Dolayısıyla Alman generallerinin, İngiliz subaylarının, Amerikan misyonerlerinin gözlemleri, emperyalist emellerini bir kenara bıraktığımızda dahi, "kişiselliği" aşamazken, Rusya her iki dönemde de olaylara devlet olarak tanıklık etmektedir. Bunlara bir Ermenilerin öldürdüğü Müslümanlar... BELGELERİN YER ALDIĞI ARŞİVLER Bu belgeler, özellikle şu arşivlerde yer alıyor: Çarlık dönemine ilişkin olarak Çarlık Rusyası’nın askeri arşivi ve dışişleri bakanlığı arşivi; Sovyet dönemine ilişkin olarak Sovyetler Birliği Komünist Partisi’nin Merkez Parti Arşivi, Sovyet döneminin dışişleri bakanlığı arşivi, Kızıl Ordu arşivi; her iki döneme ilişkin olarak ise Rusya Federasyonu Devlet Arşivi. Bu çerçeve bilgilerden sonra ayrı ayrı ele alarak Çarlık ve Sovyet arşivlerinde Ermeni Meselesi’yle ilgili ne türden belgelere ulaşmanın mümkün olduğu üzerinde duralım. ÇARLIK ARŞİVLERİ Çarlık arşivlerinde Ermeni Meselesi’ne ilişkin olan belgeleri, öncesini de barındırmakla birlikte özellikle yoğun olarak 19. yüzyılın sonlarından başlatıp 1919’lara kadar getirmek mümkündür. 1917 Ekim Devrimi’yle birlikte Çarlık iktidarı tam olarak yıkılmakla birlikte Beyaz Orduların, Kolçak hükümetinin ve Tiflis’teki Kafkas Cephesi Genel Karargâhı’nın bir süre daha varlığını koruması, Çarlık arşivlerinin zaman kesitini genişletmektedir. Bu arşivlerdeki belgeleri şu şekilde sınıflandırmak mümkündür: 1. Osmanlı Devleti’nde Ermenilerin yaşam koşulları: Çarlık arşiv belgeleri, Ermeni milliyetçişoven tarihçiliğinin Ermenilerin Osmanlı’daki yaşam koşullarıyla ilgili ileri sürdüğü tezleri net bir şekilde çürütmektedir. Bu belgelere göre Ermeniler, emperyalist devletlerin müdahalesine, özellikle Berlin Konferansı’na (1878) kadar, Türkiye’de çok iyi şartlarda yaşamışlar, özellikle Osmanlı Devleti (Kaynak: Dışişleri Arşivi)