Katalog

Araz ASLANLI TUSAM Kafkasya Araştırmaları Masası Güney Kafkasya’nın en sorunlu ülkesi… C S TRATEJİ 15 bakıldığında asker sayısında azalma, mühimmat oranında artış gözleniyor. Araştırma raporlarına, 1998 yılı için asker sayısı yaklaşık 15 bin, tank sayısı 79 (48 T55 ve 31 T72), zırhlı araç sayısı 111, uçak ve helikopter sayısı 5 adet Su25 ve 5 Su17 uçağı, 1 adet Mi2, 6 Mi6, 4 Mi8, 3 Mi24 helikopteri şeklinde yansımıştı. Gürcistan Batının, özellikle de ABD’nin desteği ile askeri reformlar gerçekleştirmeye çalıştı. Bu çerçevede ABD askeri uzmanları tarafından özel birlikler devamlı eğitiliyor. Bir yandan da Doğu Avrupa ülkelerinden yeni silahlar alınıyor. Askeri bütçesini de hızla artırıyor. Bu konu ayrılıkçı bölgeler ve Rusya tarafından tepkiyle karşılanıyor. Örneğin İsveç merkezli araştırma merkezi olan SIPRI (Stockholm International Peace Research Institute) tarafından hazırlanmış olan 2006 yılı güvenlik raporunda Gürcistan’ın son bir yılda askeri harcamalarını 2.5 kat artırdığının ilan edilmesi ayrılıkçı bölge liderlerinin yanı sıra Rusya’nın da tepkisine neden oldu. Konuya ilişkin açıklama yapan Rusya Savunma Bakanı Sergey İvanov, Gürcistan’ın son yıllarda askeri harcamalarını artırmasından ve özellikle son iki yılda Doğu Avrupa ülkelerinden çok miktarda silah almasından duydukları rahatsızlığı dile getirdi. Son verilere bakılacak olursa, bağımsız askeri kaynaklar 2004 yılında Gürcistan ordusunun yaklaşık olarak 18 bin askere, 87 tanka (56 adet T55, 31 adet T72), 180 zırhlı araca, 7 adet Su25, 5 adet Su17, 2 adet Mig21 eğitim uçağına, 23 adet diğer model askeri uçaklara, 20 adet çeşitli model helikopterlere (3 adet Mi24, 5 adet Mi8/17 ve diğerleri) ve diğer mühimmata sahip olduğunu ileri sürüyorlar. 2005 ve 2006 yılları içerisinde Gürcistan’ın Slovenya üzerinden ileri model Rus askeri teknolojisini aldığı ifade ediliyor ve bu iddia bazı resmi kaynaklarca da doğrulanıyor. Genel olarak bakıldığında Gürcistan’ın askeri açıdan ilerleme hızının Güney Kafkasya ülkeleri içerisinde en yüksek düzeyde olduğu görülüyor. Bunda, ABD başta olmak üzere Batı’nın desteğinin önemli rolü bulunuyor. Fakat, Gürcistan’ın karşı karşıya bulunduğu sorunlar, özellikle de Rusya ile devamlı gerginleşen ilişkileri ve Gürcistan’ın Rusya’ya askeri açıdan kafa tutma isteği göz önünde bulundurulduğunda mevcut kapasitenin gerekenin altında olduğu da görülüyor. Gürcü askerler eğitim sırasında... S ovyetler Birliği’nin dağılma sürecinde ve sonrasında hemen hemen tüm konularda en çok sıkıntı yaşayan ülkelerden birisi Gürcistan oldu. Gürcistan bir yandan bağımsızlık mücadelesi verirken Moskova’nın direkt hedefi oldu, bir yandan ülke içerisindeki ayrılıkçı bölgelerle mücadele yürütmek zorunda kaldı, diğer yandan yaraları halen tam olarak sarılamayan bir iç savaş yaşıyor. Tüm bu gelişmeler, Gürcistan yönetimini Azerbaycan örneğinde olduğu gibi, bir yandan hızlı bir askeri yapılanma sürecine girmek zorunda bırakırken, diğer yandan daha yapılanamamış askeri birimler mevcut sorunlarla mücadeleye seferber edildikleri için yapılanmalar bazı konularda sağlıklı olarak, bazı konularda ise hiçbir surette tamamlanamadı. Daha Sovyetler Birliği dağılmadan kendisini ciddi toprak bütünlüğü sorunlarının içerisinde bulan Gürcistan, ilk başlarda askeri operasyonları gönüllü birlikler aracılığıyla yürütmeye çalıştı. Daha sonra ulusal ordunun kurulması çalışmaları başladı, fakat uzun süre boyunca gönüllü birliklerin tek çatı altındaulusal ordu çatısı altında toplanması çalışmalarında sıkıntılar yaşandı. Bu sıkıntıların en bariz örneğini ise son dönemlerde ortaya çıkan Kodor krizi olmuşturuyor. Hatırlanacağı üzere, Kodor geçidindeki gönüllü birliklerin başkanı ve Gürcistan Devlet Başkanı eski özel temsilcisi ulusal ordu çatısı altına girmeyi reddedince bölgeye yönelik askeri operasyon düzenlendi. Operasyon sonunda birlik tasfiye edildi, birliğin lideri ise kaçtı. 1992 başlarından itibaren Gürcistan ulusal ordusunun kurulmasına yönelik çalışmalar hız kazandı. Sovyetler Birliği’nin dağılma sürecine ilişkin protokoller zincirinden birisi olan Taşkent Protokolü’nün de öngördüğü çerçevede eski SSCB ordusunun askeri kapasitesinden Gürcistan’ın payına düşen kısım bu ülkeye verilmeye başlandı. HaziranAğustos 1992’de Gürcistan’daki Rus askeri üslerinden Gürcistan’a içerisinde 29 Su15 askeri uçağının, 105 T55 tankının, zırhlı araçların, top ve füzelerin bulunduğu askeri mühimmat verildi. Bu süreçte, Azerbaycan’dan boşaltılan Rus hava saldırı askeri üssü resmi olarak Gürcistan içerisinde bulunan Abhazya’ya yerleştirildi. Genel olarak Gürcistan içerisindeki Rus üsleri ülke yönetimi tarafından önemli sorunlardan birisi olarak görülüyor. Bu nedenle Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nın (AGİT) 1999 İstanbul Zirvesi’nde bu üslerin boşaltılmasına ilişkin ortak karara rağmen Mayıs 2005’e kadar sorunun çözümüne ilişkin ciddi adımlar atılabilmiş değil. Şu anda üslerden bazıları tamamen boşaltıldı, geri kalanların boşaltılma işlemi ise sürüyor. Son yıllarda boşaltılmaya başlanan Batum ve Ahalkelek üslerindeki malzemeler Ermenistan’a ve Azerbaycan üzerinden Rusya’ya taşınıyor. Gudauta’daki daha önce boşaltılmış üsse ilişkin olarak ise Gürcü tarafının, Rusya’nın yeniden bu üsse yığınak yaptığı şeklinde iddiaları bulunmakta, fakat Abyazya kontrolündeki bu bölgeye ilişkin iddialar Rusya tarafından kabul edilmemektedir. Gürcistan, askeri yeteneğini artırıyor Batının desteği ile Rusya’ya kafa tutmaya çalışan Gürcistan, askeri yapılanmasına fırsat bulamadan çatışmalarla yüz yüze kalan diğer Kafkas ülkesi. Tiflis yönetimi son yıllarda özellikle ABD’nin eğitim desteği ile atılım yapmaya çalışıyor. Gürcistan’ın devamlı çatışma ve savaş halinde olması ve düzenli ordusunu tam olarak oluşturamaması bunun önemli nedenleri arasında yer alıyor. Fakat çeşitli yılara ilişkin olarak askeri araştırma merkezleri tarafından tahmini veriler ortaya konmaya çalışıldı. Örneğin, 1994 yılı için asker sayısı yaklaşık 20 bin, tank sayısı yaklaşık 50 (T55 ve T72), zırhlı araç sayısı 70, uçak ve helikopter sayısı 15 adet Su25 uçağı, 15 adet Mi2, Mi6, Mi8 ve Mi24 helikopterler şeklinde veriliyor. 1995 yılı için asker sayısı yine yaklaşık 20 bin, tank sayısı 48 (40 T55 ve 8 T72), zırhlı araç sayısı 51 şeklinde veriliyor. 1998 yılına gelindiğinde askeri çatışmalar önemli ölçüde durmuştu. Bu dönemdeki askeri kapasiteye ORDUNUN DURUMU Oluşma aşamasından itibaren karmaşık süreçlerden geçildiği için Gürcistan ordusunun ne asker sayısına ne de silah durumuna ilişkin tam bilgilere hiçbir zaman ulaşılabilmiş değil.