Katalog

C S zerbaycan, Türkiye ve Gürcistan dışında bölgenin diğer ülkeleriyle ya denge politikası yürütüyor ya da sorun yaşıyor. İran, ülkesindeki Azeriler için kuzeyin model olmasını istemezken, bu tutumunu AzeriErmeni çatışmasında gösterdi. Rusya ise bölgenin hem ekonomik kaynaklarıyla hem de güvenlik boyutuyla ilgileniyor. Bakü’nün, Karabağ sorununa, Nahçıvan’a koridor yaklaşımıyla çözüm araması stratejik yaklaşım olabilir. TRATEJİ 21 A lerin katkısıyla ülke çok daha hızlı kalkınacaktır. 2010’dan itibaren petrol gelirleri her yıl GSMH katlayarak büyüyeceği öngörülmektedir. Azerbaycanİran ilişkileri ayıs 2005 de İran ile Azerbaycan arasında 3. bir ülkenin iki ülkeden birine saldırdığında diğer ülkenin topraklarını kullanmasına izin verilmeyeceğine yönelik saldırmazlık anlaşması imzalandı. Anlaşma Azerbaycan’ın Türkiye’deki 1 Mart 2003 teskeresinin etkisinde kaldığına yönelik ABD’ye bir mesaj niteliği taşımaktadır. İran için en büyük risk Azerbaycan’ın kendi içindeki 30 milyon Azeriyi etkilemesidir. İran Azerilerinin Kuzey Azerbaycan’a katılma koşulları giderek gelişmektedir; 1 Azerbaycan’ın yaşadığı savaşta İran’ın Ermenistan’a açıkça destek vermesi, ülke içinde Azerileri rahatsız etmiş ve merkezi yönetimden uzaklaşmalarına neden olmuştur. 2 Azerbaycan’ın laik yapıda olması ve zenginleşmesi güney için cazibe merkezi olmaktadır. 3 Ahmedinecat’ın reformlara son verme süreci ve daha fazla tutucu kararlar alması güneydeki Azerileri kuzeye yaklaştıracaktır. 4 Kuzey Irak’taki bölünme İran Azerilerini heyecanlandırmaktadır. Azerbaycan ile İran arasında en önemli sorun Hazar’ın statüsüdür. Sovyetlerin parçalanmasıyla Hazar çevresine Azerbaycan Kazakistan ve Türkmenistan’ın da eklenmesi statü konusunda sorunlara yol açtı. Sovyet döneminde Hazar’daki payı yüzde 12 olan İran, denizin her ülke için yüzde 20’lik dilimler halinde eşit bölünmesini istemektedir. Azerbaycan Rusya ve Kazakistan’ın kıyı uzunluklarına göre bölünmesini isteyen önerisinde ise İran’a yaklaşık yüzde 14, Azerbaycan, Rusya ve Türkmenistan birbirine yakın ve yüzde 20’nin biraz altında, Kazakistan ise yaklaşık yüzde 30 ile en büyük dilimi almaktadır. Hazar’ın statüsü, altındaki rezerv olasılıklarına bağlı olarak ileride yeni gerginliklere neden olacak potansiyel taşımaktadır. İran’ın eşit paylaşım talebi komşu olduğu için Azerbaycan’ın aleyhine ol M maktadır. İran, Azerbaycan’ın işgali sırasında Ermenistan’ı desteklemiştir. İşgali desteklemesinin en önemli nedeni istikrarlı ve cazibe merkezi konumundaki Azerbaycan’ın, kendi ülkesindeki 30 milyon Azeri vatandaşını etkileyecek olmasıdır. Aynı İran, antisemitist bir yaklaşımla Flistin’in işgali söz konusu olunca İsrail’i haritadan silinmesi gereken ülke olarak cezalandırmayı görev edinmektedir. Filistinlilerin İsrail ile savaştığı dönem boyunca düşmanından etkilenerek modernleştiği ve aşiret yapısından kurtulduğu görülmektedir. Yakında bağımsız olduğunda İran’a kadar yayılacak bir model olma olasılığı, bölgedeki aşiret, mezhep, emirlik yapılarına dayalı yönetimlerin uykularını kaçırmaktadır. AzerbaycanGürcistan ilişkileri ürcistan toprak bütünlüğünü ve istikrarını enerji köprüsü olmasındaki rolüne endekslemiştir. Ülke bir yandan yatayda ittifak halindeki Türkiye ile Azerbaycan’ı birbirine bağlarken, diğer yandan düşeyde ittifak halindeki Ermenistan ile Rusya’yı birbirine bağlamaktadır. Etnik bütünlüğünün Rusya tarafından tehdit edildiği ve NATO’ya girerek güvenliğini sağlamak istediği bir dönemde, kadife devrim yaşaması var olan istikrar sürecini bozabilir. Gürcistan Ermenistan’ın Dağlık Krabağ ve çevresini işgal etmesinden etkilenmektedir. Doğuda Dağlık Karabağ ve çevresini işgal eden Ermenistan, batı G sında Türkiye sınırını tanımamakta, güneyde Nahçivan’a, kuzeyde ise Gürcistan toprağı olan SameshiCavahetiye yönelik hak taleplerinde bulunmaktadır. Ermenistan, Azerbaycan ve Türkiye ile yaşadığı sorunlar nedeniyle batıya açılmak için Gürcistan’a bağımlıdır. Gürcistan’ın Avrupa Konseyi’ne girme yükümlülükleri arasında Ahıskalıların SameshiCavaheti’ye geri dönüşü de yer almaktadır.Ahıska Türklerinin geri dönme haklarını almaları Ermenileri rahatsız edecektir. Geri göçler, bölgeden petrol, doğal gaz ve demiryolu hatlarının geçecek olması Ermenistan’ın izolasyonu anlamına gelecektir. Türkiye, Ermenistan ile arasındaki soruna Azerbaycan’ı karıştırmamalı gibi psikolojik savaşın etkisinde kalıp uyguladığı ambargoyu kaldırırsa Ermenistan’ın Mihriban Aliyev ağaç diminide. (14 Kasım) Gürcistan’a olan bağımlılığı kalkacaktır. Böylece eski devlet başzını, yönünü ve büyüklüğünü tespit kanı Eduard Şevardnadze’nin bile ziedebilmektedir. Hint Okyanusu’nda yaret edemeyeceği kadar fiilen Erdenizaltıdan atılan her türlü füze sistemenilerin kontrolünde olan Sameshimini tespit etme yeteneğine sahiptir. Cavaheti bölgesi de işgal yada özerkRusya Federasyonu hava savunma erlik ile Ermenilerin kontrolüne girebiken uyarı ve nükleer savunma sistemlir. Bu durumda: leri içerisinde önemli bir yere sahiptir. 1 Türkiye Ermenistan’ın AzerbayÜs, ABD’nin Afganistan ve Irak savaşcan’daki işgalini ödüllendirilmiş olur, larında Tomahawk Cruise füzelerini anında tespit etmiştir. (3) 2 Türkiye’nin izolasyonu gerçekleşir, Azeriler, Ermeniler ile ileride çıkabilecek yeni bir çatışmada kendilerine des3 Gürcistan’ın istikrarı ve toprak tek olması, yada Ermenilere olan destebütünlüğü bozulmuş olur. Sonuç olağin kesilmesi için ileride üssü Ruslara rak, Gürcistan Ermenistan’ın Dağlık karşı koz olarak kullanmak isteyecektir. Karabağ ile oyalanması ve kendine baGebele’den Ermenilerin Azerileri gözetğımlı kalmasından memnun kalmakta leyip gözetlemediği ise bilinmemekte ve ve çözüm olmadan ambargoların kalkbu konuda Rusya’ya güven için bir nemaması taraftarıdır. den de bulunmamaktadır. AzerbaycanRusya ilişkileri Olası çözüm yolları usya ise ittifak içinde olmasına zerbaycan, Sovyet sisteminden rağmen, Ermenistan’ın lehine kalan sosyal devlet anlayışını olsa bile Azerilerin işgaline yönelik eğitim ve sağlık alanında sürdürmeksorunun çözümünü, bölgenin tamamen tedir. Ekonomik gelişmesini sosyal Türkiye’nin kontrolüne geçmesi olagöstergelere yaymalı, Ermenistan ile sılığı ile istememektedir. olası bir çözümü mutlaka Nahçivan ile Rusya ile Azerbaycan arasında en koridor açmaya endeksleyerek güneyönemli ilişki Gebele radar istasyonuna de İran’a, kuzeyde de Gürcistan’a olan endekslidir. 24 ocak 2002 taribağımlılığını azaltmalıdır. Türkiye ise hinde Baba Aliyev ile Putin Kafkasya’daki denklemin önemli dearasında 10 yıllığına, kıtalar ğişkeni durumundadır. Dağlık Karaarası balistik füzeleri tespit etbağ sorunu çözülmeden Ermenistan’a me kapasitesine sahip radar isuyguladığı ambargoyu kaldırarak iştasyonun kiralanması için anlaşgali kalıcılaştırmamalı ve sorunu Gürmaya varılmıştır. Azeriler bir cistan’a sıçratmamalıdır. yandan Ermenilere olan desteğin azalması ya da kesilmesi, diğer yandan Türkiye ve NA(1) Nesipli Nesip, Azerbaycan Ve Moskova Erivan Tahran İttifakının TO ile işbirliğindeki baskıyı Jeopolitik Kuşatması, Stratejik Analiz göğüslemek için böyle bir taviCilt1 Sayı 4 zi vermiştir. Gebele 7200 kilometrelik yarıçapa sahip bir ge(2) www. worldbank.org , , World Development İndicator, 2004 nişlikte alanı gözetleme kapasitesine sahiptir. Bölgede hare(2) Oğan. Sinan Gebele Radar ket eden balistik roketlerin ve her İstasyonu : B,R, B,Z, Gözetli,Yor. türlü uçan cismin, birkaç saniyede Günya Gündemi Gazetesi. 1623 Ekim Sayı 4445 koordinatlarını, uçuş hı R A