Katalog

C S ölgenin en büyük ülkesi Çin, tek başına ABD veya B AB’ye karşı çıkmak yerine bölgesel bir birlik oluşturma fikrine sıcak bakıyor. Diğer bölge ülkeleri ise yükselen Çin ekonomisine yakın durmayı, küresel sisteme bu yolla girmek istiyor. Asya ülkelerinin iderleri yerel giysilerle törende. (13 Aralık) TRATEJİ ÇİZGİLİ DÜNYA ? Dünya ABD’nin demokrasi adına emperyal politikalarını sorguluyor The Guardian 17 Aralık 11 milyar dolar seviyesinde. 1.4 trilyon dolarlık Çin ekonomisi ile toplam 1 milyar dolarlık ASEAN ekonomilerini bir araya getirecek olan bu anlaşma, 2 milyara yakın nüfusa sahip dev bir pazar anlamına gelirken ASEAN+6, 3 milyarın üzerinde nüfus ve yaklaşık 9 trilyon dolarlık bir pazar anlamına geliyor. ASEAN’dan Asya Birliği’ne doğru u ülkeleri yeni bir blok oluşturmaya götüren nedenler çok çeşitli olup bunlardan en önemlileri şüphesiz, “küreselleşen dünyada AB ve ABD” faktörleridir. Bu yeni oluşum, ABD’nin dünyadaki yegâne güç olmasının, Çin’in yakın komşularında bile askeri üsler bulundurmasının ve değişik gerekçelerle dünyanın çeşitli bölgelerindeki müdahalelerinin yarattığı hoşnutsuzluğa karşı bir tepki olarak yorumlanabilir. Çin, ABD’nin bölgedeki etkisini kırarak kendi bölgesel liderliğini pekiştirmek, Güneydoğu Asya’nınsahip olduğu doğal kaynaklara daha rahat erişebilmek ve deniz ticaret hatlarını güvenceye almak istiyor. Japonya ve Kore ise ASEAN ülkelerindeki ekonomik faaliyetlerini daha rahat yürütebilmenin yanı sıra aslında Çin’in makinistliğini yaptığı bu treni kaçırmayı göze alamayacakları için söz konusu oluşuma sıcak bakıyorlar. ASEAN ülkeleri ise Çin pazarlarına daha rahat ulaşabilmek ve Çin’le ortaklıkları sayesinde küresel ekonomi içerisinde kendilerine avantaj sağlamak peşindeler. Asya’nın bir blok olarak, ABD ve Avrupa’ya karşı alternatif bir güç olması için ticaret anlaşmaları yeterli mi? Asya ülkelerinin birlikteliği üzerinde henüz tam bir görüş birliği söz konusu değil. Bu görüş, ilk olarak 1990’ların başında dönemin Malezya Başbakanı Mahathir Muhammed tarafından dile getirilmiş ancak ABD’nin şiddetli muhalefeti ve Japonya’nın da ABD’nin yanında y B er alması nedeniyle rafa kaldırılmıştı. ASEAN, belirgin biçimde Çin ve ABD, dolaylı olarak da Rusya ve özellikle Japonya’nın ilgi ve çıkaralanı içerisinde yer almaktadır. Bu durumda, kuruluşun etkin bir aktöre dönüşüp dönüşmemesi, başta Çin ve ABD olmak üzere güçlü aktörlerin çıkarlarındaki dengelere göre belirlenecektir. Çin, büyüyor ve gittikçe güçleniyor. Ancak Çin’in tek başına Avrupa’ya ya da ABD’ye karşı bir denge unsuru olarak ortaya çıkması tek kutuplu dünyada ikinci bir kutup olması şu andaki konjonktür içinde mümkün değil. Çin, bunu ancak hızla büyüyen ve entegre olan Doğu Asya’nın lider ülkesi sıfatıyla başarabilir. Doğu Asya ülkelerinin Çin liderliğinde birleşmesi, bölgede ABD’nin devre dışı kalmasını sağlayabilir. Ancak, bu örgütün çok etkili bir örgüt olduğunu söylemek için erken. Uzakdoğu Asya’da şimdiye kadar 20’den fazla örgüt kurulmuştur. En başta ABD’nin güdümündeki APEC ve Çin’in egemenliğindeki BOAO ve ARF gibi ekonomik ve güvenlik ile ilgili örgütler faaliyetlerini sürdürmektedir. Ancak, ne BOAO ne de APEC şimdiye kadar başarılı olamamıştır. Uluslararası sistemdeki bölgesel devlet grupları ekonomik, siyasal ve askeri işbirliğini geliştiremedikçe etkin aktör olamamakta ve “güç” olarak ele alınamamaktadırlar. Bu çerçevede, ASEAN merkezli Çin’in liderliğindeki Doğu Asya Zirvesi, Asya Birliği yolunda önemli bir adım olsa da kısa ve orta vadede başarılı olması güçtür. ASEAN’a üye ülkeler Brunei, Kamboçya, Endonezya, Laos, Malezya, Birmanya, Filipinler, Singapur, Tayland ve Vietnam’dır. ASEAN+3’ü Çin, Japonya ve Güney Kore oluştururken, ASEAN+6’ya Çin, Japonya ve Güney Kore’nin yanında Hindistan, Avustralya ve Yeni Zelanda dahil olmaktadır. Le Monde 17 Aralık Financial Times 17 Aralık