Katalog

Sağda San Remo Konferansına İtalya adına katılan F. Nitti (sağda) ve İngiltere adına katılan Lloyd George (solda). Altta Konferans sonuçlarının İstanbul’da görüşüldüğü Yıldız Sarayı. Sol sayfada San Remo’da alınacak kararlar için toplanan askeri komiteye başkanlık eden Mareşal F. Foch. ve çevresini koruyup yönetme görevini üstlenmeleri gerektiğini savunuyordu. Konferans tamamlandıktan sonra kararlaştırılan konuların bildirilmesi için Osmanlı hükümeti, halen görüşmeleri süren Paris Konferansı’na temsilci göndermeye davet edildi. Türk topraklarının üçte ikisinden fazlasının imparatorluktan kopartılmasına heyetin gösterdiği tepki, bu koşulların Osmanlı İmparatorluğu’nun hakimiyetine ağır bir darbe vurulacağı yönündeydi. Ne var ki İtilaf Devletleri, Osmanlı heyetinin görüşlerini dikkate almak gibi bir amaç gütmüyordu ve itirazların da bir faydası yoktu. Kaldı ki padişah ve Damat Ferit son derece teslimiyetçi bir tavır içindeydi. Söz konusu taslak kabul edilecekti, ancak bu kararın kişisel olmaktan çıkması için Saltanat Şurası’nın toplanmasına karar verildi. İstanbul ahalisi hükümetten farklı olarak konferans haberlerini büyük bir tepkiyle karşıladı. 21 Mayıs günü Sultanahmet Meydanı’nda yapılan miting, bir bakıma alınan kararların adaletsizliğine bir isyan niteliğindeydi. Mitingde Trakya ve İzmir’in yabancı devletlere verilemeyeceği, Arabistan topraklarının Osmanlı egemenliğinde kalması gerektiği ve kapitülasyonların kaldırılması yönünde görüşler bildirildi. Ama 22 Temmuz 1920 günü, Yıldız Sarayı’nda padişah huzurunda bir araya gelen veliaht Abdülmecid Efendi, Damat Ferit Paşa, Şeyhülislam Dür rizade Abdullah Efendi ve diğer yüksek devlet görevlileri aynı fikirde değildi. Toplantıya katılanlar, San Remo Konferansı’ndan çıkan koşullar kabul edilirse Osmanlı İmparatorluğu’nun belirli sınırlar içinde varlığını devam ettirebileceğini, ret cevabı durumunda ise devletin varlığının tümüyle tehlikeye gireceğini düşünüyorlardı. Toplantıya katılanların yükselttiği küçük itiraz sesleri ise, Damat Ferit Pa şa’nın, “Kimdir bugün cesaret edip de bu devlet mahvolsun diyecek?” sorusu karşısında hemen dinmişti. Padişah Vahdeddin, anlaşmayı “imza etme” taraftarlarının ayağa kalkmasını, aksi yönde düşünenlerin yerinde oturmasını söyleyince, bütün heyet ayağa kalkmakta tereddüt etmemişti. Sadece Topçu Feriki Rıza Paşa, ayakta bulunduğu halde çekimser olduğunu ifade etmekle yetinmiş ve toplantı da bu şekilde sona ermişti. 143