Katalog

SAN REMO KONFERANSI Ankara’da Büyük Millet Meclisi’nin çalışmalarına başladığı günlerde, İtilaf Devletleri temsilcileri Osmanlı topraklarının geleceğine dair kararları tartışmak üzere 18 Nisan26 Nisan 1920 tarihleri arasında İtalya’nın San Remo kentinde bir araya geldiler. Konferansta İngiltere’yi Lloyd George, Fransa’yı Millerand ve İtalya’yı Francesco Nitti temsil ediyor, toplantıların çoğunda Japonya Hükümeti adına da bir temsilci bulunuyordu. San Remo Konferansı’nın amacı, Paris ve Londra konferanslarında saptanan hususlar doğrultusunda bir anlaşma tasarısı hazırlamanın yollarını aramaktı. 19 Nisan günü Mareşal Ferdinand Foch başkanlığında toplanan askeri komitenin görüşlerini alan konsey, imzalanacak bir barışın koşullarını belirlemek için çalışmalarına başladı. Oturumlarda mali meseleler, Kürt sorunu, Boğazlar sorunu ve Osmanlı’nın borçları gibi konular ele alındı. Borçlar konusuyla ilgili olarak İtilaf Devletleri temsilcilerinin oluşturduğu uluslararası bir komisyon kuruldu. Konferans devam ederken Osmanlı Devleti’nden herhangi bir katılımcının görüşünü alma gereği duyulmamıştı; ancak Galip Kemali Bey kendi inisiyatifiyle bir muhtıra sunarak Trakya, İzmir, Adana, Trabzon, Erzurum bölgelerinde Müslüman Türk nüfusun çoğunlukta olduğunu hatırlatıyor ve verilecek kararlarda bunun göz ardı edilmemesini talep ediyordu. Woodrow Wilson da konferans öncesinde bu devletlere, yapılacak anlaşmalarda bütün taraflar için adil davranılmasını isteyen bir telgraf yollamıştı. Ancak Lloyd George, bu toplantılardan çıkacak sonuçların gerekirse zorla kabul ettirilmesi gerektiğini savunuyordu. Venizelos, San Remo’da da etkin bir siyaset yapıyor ve Anadolu’nun işgaline yönelik daha etkin bir plan uygulanmasını öneriyordu. Ancak İstanbul’un işgalinin yarattığı tepkiler ve Ankara’daki gelişmeler nedeniyle, konferanstan bu konuda şimdilik daha sakin olunması yönünde bir karar çıkacaktı. San Remo’da yapılan tartışmalar, Osmanlı toprakları için yeni paylaşım planlarını da gündeme getirmişti. Buna göre Suriye, Filistin, Arabistan ve Irak imparatorluk sınırları dışında kalıyor, Suriye ile Irak şimdilik bağımsız hükümetler olarak İngiliz mandasına giriyor, Filistin ise tümüyle İngiliz egemenliğine giriyordu. Trabzon Ermenistan’a, İzmir ve Trakya Yunanistan’a bırakılıyordu. Adana ile Antalya, gerideki topraklarla birlikte Fransa ve İtalya’nın etkinlik bölgeleri olacaktı. Boğazlar meselesinin takibi için iki komisyon kurulmuştu. Bu komisyonlardan biri yönetim işleriyle ilgilenirken, İtilaf Devletleri askerlerinden oluşan diğer komisyon güvenlik işlerini idare edecekti. Boğazlar savaş ve barış zamanlarında bütün ticari gemilere ve savaş gemilerine açık tutulacaktı. Lloyd George, İngilizlerin Boğazlar’la birlikte Mezopotamya’yı, Fransızların Kilikya’yı, İtalyanların ise Antalya 142