Katalog

Osmanlı İmparatorluğunda münakalât Osmanlı Impiratorlu£unda münakalât şebekel sri tamamile ecnebi sermayeler hesabına çalışmıştır. Demiryolları, imtiyazlı olarak limanlardan, ziraat ve ham madde mıntakalarına doğru tesis edüirdi. Kâr getirmjyen kısımlan için ecnebi sermayesine Devlet hazinesinden kilometre garantileri ödenirdi. Sahiller arasında bütün vapurculuk yabancı kumpanyaların elinde idi. Osmanlı İmparatorluğunun kabotaj hakkı bile yoktu. Bütün bu münakalât nevilerinde cari olan tarifeler de bu imtiyazlı şirketlerin kâr hesaplarına göre tanzim olunurdu. Devletin hiçbir müdahale ve murakabe salâhiyeti yoktu. Fakat bundan başka, Osmanlı Imparatorluğunda demiryolları emperyalist devletlerin istismar ve tahakküm sîyasetlerine mevzu teşkil ederdi. Meselâ, Ba&dat Hattı, Alaman emperyalizminin, bir taraftan Musul petrollanna el atabilmesi, bir taraftan da Hint Denizine inmesî için bir silâhtı. Ve yine meselâ, Osmanlı lmparatorluğu, Şark vilâyetlerine demiryolu yapmaktan Rusya tarafından menedilmişti. Saltanattan 60 yılda yapılan 3.357 kilometre demiryolu kaldı. Yahancı kredilarin müstehliki Osmanlı Osmanlı İmparatorluğunun bir kredi siyaseti yoktu. Çünkü sermaye teraküm ettiremiyen, bütün istihsalin kârlannı harice kaptıran ve tutunabilınek için ne çartlar bahasına olursa olsun istikrazlar yapmak mecburiyetinde olan bir bitik varlıktı. llk zamanlarda Galata sarraflannın tuza^ına düşmüştü. Sonralar Avrupada malî sermayenin gelişmesi ve yayılmasile doğan büyük ikraz müesseselerinîn ve bunların Türkiyedeki şubelerinin boyunduruğuua girdi. Tamameıı ecnebi bankaların elinde bulunan licaret kredisi yabancı ve gayrı Törk unsurların Türkiyedeki iktısadî hakimiyetini kuvvetlendirirdi. Ziraat kredisi ise ucu yabancı ticaret kredisine bağlı bir murabahacılıktan ibaretti. ve Bunların hepsi yabancı şirket lerin elinde idi 44