Katalog

1924/1994 lik. hir yaııdaııdüıiyuckonumik buııalıınııun buskılanTürkıyc'yı bir yol a£/ına gclımıi^U. CUMHURİYET/70.YIL Yol nyrunlan ve Serta&l Fırka deneroesK... Aliı vıllık Ciımhıınu'i dcvlccindc bir dc\k iı Jcvlcl. hır LIIIISII nlııs yanaıı cıı umd kıınımlar hik* vokiu. Ulıısal tarihı ya/jlıımımv ıılıısal Mcıkk/ K.ııik.ısı kuıulnıatmv ıılıısal viılı AMJ\'U vc Fars'a uyduııııaM vc adına Osmaıılk'u dencn hır uunp liianııı cgcıiıctıltfsı allıııda c/ılmrç hırlürkıyeso/ konijsııvdu. diinya ekonnmık bıınalımı Haiısıykı y y > liüııyayı kasınk.ıvuııırkcıı Tîirkıyc. Inplumdu ıviıı ıviıı kuyIKIYUII ıııuhiildcik I93ü'laıa hti/ırlüiııyurdu. C ıııiklıuriyctın 10 KÜSIIII {*İ7I |iünlıî tatısmda vayıııılanan yıı/iMiıda l'rol'csor Alvı İnan bu tloııüııı ııoklasım yıylc.tnlaııvor *l93IFun >a/ aylarmda yofiım bir pnlitikanm içimkdir Türkiyt'mi/. \akniTdtt Alutürk'ün vi'tnaîmk' ımrkt'ikycn bu ıpttpnt'lrriıı dı> uitaiıurçü ycni hir sîyıul partinin (Svrfatf (umfıııriyvt Hrkıtsı) pmgrsımının ihıa rtfilnıvsidir. (...) btsi t umhııriut l*ıinKî. rkıımımîk yftmten llheral pmernmmaı koyarıık kunılmı^ »klıı. Olcyandanıisıruriit ^ alu«:rda4...K'umhuriyrllİBİk Para lisî'nin ckııiHHiıik pri'nrsilti iuGLrindır dı Korü^nıckr oluyordu. (> >ıl bu ıılaylanluıı IİIHV ınutcdıl dcvlctçılık dcyimi uyjnın huhııtmu^u. «.iinkti C ıımhııriyrt llalk PartM, drtlrt Hîvk Nadir Nadi... \ a>aını Alutürk ilkı* vv dvvrimkri «ji(uıda bir I ürki>ı sava^uıu içindc rapdma» /onııdu bjlerin oldııgunu kabul cdlyordu. Rtt^bakaıı KaywriSnas llvnıîryuhı'nu rükiımyı a^aıion nıutcdıl dcvlcivılik* drylmini kullandı. «3» A£UMM I9.W). lakal /aman îlrrlvdikvr Alalürk. okudugu kilaplar u* çrvmindeki komıyıuhır Nonurııııda. mrmk'ki't ihii\avlurının Btbnnu daha möiarckc > ıllonnda Ycnigün gaavusını g Mr fe}« dokunmadu bu m t « i edciTkttiıi/" dolikı Bu hîr ıın öncv karyKanmaNi iyinımıtvdilolmunm ktMilu>uı >«V a kanyordu. (>nun ycri.şinKİi Isianbul LISCM nlan Duyunu c n « i giin Yenıgun'ün çıktıfı büaya uşıudık. 1 abıi o sıraııîıııü btriurufılımk islvdi. Onuıı içiıı 10 MayiK I93l de ('. Umuınıyc binaMydi. Bu dc, unuu öuundcki uıkügın ıCiödc dd g u t t c kuıvjülnusU. I lulk l'ariisî prıvnıınına d(»Arudanil<»|>ru>u 'dcvlclg' dv>uni oturuyorduk. Bır«fircn ninadaotıırdııkıansnnra anncm bt/terî aldı vc ktmanık kendhî lararmdaın isırifl yaıpddL Onüdn dunnamı/ın ncdent dc >uydu tkıham o »ralarda Anadohı'ya gcçmeyi haşdrdık. ÖMM Rursa'ya gcçlik OnıScrbcst Fırka vc Cumimriyct Ankara'ya Kiiıncnın yollannı anyordu Hartamı unııkhı dnn ariibtiyln. NılnnikUgimK vautalarkı Ankara'ya kudur fflflk ıtuyorfcıniı. Çok mr günlcrdi. Ü nnuta kuıynıı/d» hır utu|iık. Ü zaııuın Aııkura v«»k kiiçük bir ycr. Kurtuluv Sa9 AfuMo» 1930 tnrihL ulkınıü/dı ikimri denmkruM dvmıiHkonakia Şadiyc Sııluın oiunıyorvuydcvaınedıyor. l/mir kıvı bır/a«nc dujenı aldm^ bir admıdır. du. Oııun da bir adoıiu vardı. Mcman sonra Yunanhlann dine gcçti kurtulu> Sa*a>ı*nı >ürülrn Mıvlis%u hvr türiu fikir Moylt(ter Imb.ınıı göüclknııı». Bi»m Yunan kuv^lrri bir ara Ankara'ya neMliyon konular taıî^ılnordu. Afalurk bunun yarariarmı iipLiıiııuının da hir Ernuni kapıcısı çok yaklaşular. Onun üicrinc AnkaI^Wnıit>lü.Kava!vkji/anılıpd:ı( uıtıhıırmi kuraMuktan \unra vanh. Kupıcı vc ailcşi bflhamı konı'daki aiMer Kayseriye gonderiklî. dctrimhn ^Y^nu^iir. Bunlar. yîuryüiar ltn>u ko^ıdnımak vc gı/lcmek îçin ellcrindcn Kz dc unhnn arasındâydık. landınlm^ halk kitlvlvrim* UTS ılu>«ı >e>lcrdi. Hrie. nuTu/u gdcni yapnu^brdı. Baham o sırada bir mektulnında iykv kınlan >«dıa/ kvsîmînin kı^kınmaKarı da »IUIK:»... lkv«Antıcnı. o dönem çok gcnç. çok anncmc şoyir y;ami|: rimKpr lek partl r^jimini sm*kll kilm^tı. aöjrl, aynı zamnnda çok cesur Nr ^Srnin «HaTukajM bfliyorunı. Aikak bu dunmulii hükunwtln yaplıklan laın »larak uekadındı. Duffinün, »ürekli aranan focuklar katlyyen nelİMMHiıiyıtnlu. Atalürk iw denrtinı i»ti><ırdu. bir adamın kan« olmak... O sırular Oysa gı»VPkicn çok gflç günkrdı. 19201i yıllarııı »rlaianndaki Itrrakkipener ( undıuri>ti sifireklif dosilann cvîndc wklunRunlan düsündükçe anncmc daha KrkuM( diikiıiL'M pariak bir sıınuv u'rnwnıîvti. I ırka, adı' İ cmak a»runduydı. Babamın buıun çnk ImyrunlıkduyuyoıuiD. rakkırK r\cr* oldufiu haldr lam lersi flkirb'ri navunuyor: lfdüyfinora de Anadolu'ya grçip Kayscıı'dc ıfc kudur kaldijtmıucı rakklpmır <iA#cu£ji ileri anlaıutnda iken parli, lam anlumıvMiHlafa Kraatl'e ulaamaklı. hMürlanuyorum. Ama Inönü muhala KITİCİ akıııılun icnısil vdi>«nhı ve Alulürk aVıriınlvrinîn Y«runıı/da FctM Okytr Bcylırr oiurcboi vc Innir'in kunuluşundan nıyordu. Fcıhi Bc> bubanuı. w Nesotıra Anktıru'ya ddodfik. Nadir Auıtürk. bu kc/ ycni bir <İcncmcyc gînfti. Yenı nnnının utu «akhuuy orouı Nadi Bey? Sen bir ornda okula gilü. hii$ına. Aiaiürk larahndan. o /aman Pum Ruyükclvımi2 katahat ya'pnuMİuı kTdıyordu. BaBub.ırn cgiiunc çtık finem vcrirdı. fc nlan Kclhî C>k>ar ^ctnıMi. ham da. Bml kabaiuıi rapdftno Haıu bî7 Ankara'dnyken hnna ö/rt Parımin kurulacagı. Cunıhuriycl'tc hufuibrca oiKakm kip anB^oriar" ccvubtm miygrhoca luuu Jutft V n v i n tercOme hıılvı oluıak vvıihııı^ti; bıriııci suıyfuda Alutürk ikr hcthı OIL edilmif bfitfin escrierini aldı buna. Okyur'ın yan yaııa ıvsımlcn yayımtanmı^lı. bu durum. doO hinıkirdfl R ı a 1 Ivvflk Bey. lstanbtıru ddndükicn sonra Suri^acak dcmnkraMiıın bir ııır danışıklı dA«Â| olacajlı dedıkoBnı yarduH adnbjı* drmif. ama ydi bir kankücanın açugı okula gildulanrıııı v.ıyıtmasıııa yul .is,nu>lı Isınel Inonü de. l:cthi hepu yalan. (Inu yukiilanıak iMiynrlaıdı İManburun i linı. Okyar ıla Aİalfırk'iîn cıı giucııdı^ı kmısclcrdi Bir i llalk Ayncu bana Hachettc Kîıabcyrmle hcsap uçiırmı^u. I ırLısMim ha^ı ıdi. ölnııü Scrhcsl Cumhurıycl h'ırkıısı'nııi btlbekkrnli Oradan iHiedigam kiıaplan übhiliyoıdum. O Mnlar Natıkıuıklı. Bfllmm hinfor mcşukkailc Anadolu'ya gcvnu$tı arnk. dlr'e. Nanuk Keflud'in oftlu Ali Ekmn Bcy'dcn Türk^1 . uvjîulınKi oylc olnuıdı Ycni pHrtimn nullclvckıli Aııkdm'dan, ckkn. anncnv mcktuplar gmdcriyunlu. Bu derskri aldınyurdu. Ben 12 ynauıdayduH. Bstnn ckı AU EkM adaylan llalk l'artfeıfniıı îrraatma'* kı\asiya vıkiinymlıı mektupton iki koca /ııri'içînde saklıyorum. rcın Boy'dısn TürkvedenHkiıraı. Hatta Alı Fkrem Bcy, bcSalıİınlar hıra/ da Aiatürk'üıı dcvnmlerinc kar>ı idi. l^ler Bsıhiimın yokluOıı MMsındaıNadfcr,anncmcvt4 ynrdımçı ninı Scrvcıi Fiinun dtTgısinc yaa yazm.imı isicdi Ama lam hiı aııtu^ma/iıpj. lam Inı ^aiı^ııa>u. lam bir lülillcnoluyoıdu. Adcm aık; rciilijuni üstfcnmüjü. Haluj, cvc Ingi habam. "Vkv ma A yle ^ ? Ijeyh dnha 12 yaşatda Mr çoıncyc gıdincc ııc uUcuklı? IUE uskcricri. pc»l» ^eldiAi zaman. bizlerin ağnmudan bir c«k** dcmnıi. Ycni purliyc jrirvn yıır AbdiUhak llamîi, h i a i Rry'i dcsşcy kaçırmnniıa engrllemck îçin konuşmamıa yasdkbtanbula dönün&r haham ycnidcn Ycnıgfm'fl çıkarleklıyimlu. Ona varv «,atı>ma. kıliılonnıc ulma/dı ( siadın latnnu. O döncımlc :ıncak oirin vcrdîğı /amun konusabi mak isicdi. Bu fıknnı Atalflrk'c dr açıı. Ama Atsıtflrk, 13 Â^UNUIS I»).HÎ larihli sa>ııııiAkı yayıınlaıuııı ıcöıü>ü >u M lirdik. Nadl Hcy, a n Yfnigin «rine C*umhuriyvl adlı bir gantc ıdı. "Madını kî iki parlîmn de bayoda Autiirk %ar. î f çıkar^ıkdi Cumhunycibovlc " ıtuulık k M ^ a Leyla Uşaklıgil anlatiyor Ingilizler eve geldi ve.