Katalog

Hüsnü Turcan anlatiyor: Kağıttan top yapar bahçede oynardık! Ben. Cumhuriyef'te 1927 yıünda çalıgfttuya bıt*]udım, Ga/etcyç Idarc Müdürfi SflA Bcy vaMiaayh Rinnişlim. 14 yaşındııydım. ilkokuhı Httrmi^im, önce kitap kmmında çalışum, aynı senenitı uiialıinnda ga/clc bolümüiK g w rck müfttlîphaıtcdc gnık obrafc çah* şnuı>H bıtgladım. V m Nafl Bcy. ailcsiyle rçnç kırnuzı ohııı cskj kuııjkia oturtiîdu. O urada Cumhuriyet hem Frunuzca hcru Türkçe çtkıyunlu. 1ransı/uHimn adı dn La Rcpııblıqiıc'ydı. Bcn, Yunııs Nadi Bcy'lc l lemus Imlımftcydtm. Adııtt "Kttyiik I N I I Ü . Yasnı küvükıü. ama adtın fca BirHÜMiüdahuvtmü.Onuu isroi ılc "Küvuk HuNMTydü. Paha soııra. hilıyonıınıu, gd/ctcler arustnda rekahcı ha*ladı. Hfirriyısl ilkpkıııaya tn^luıiı^ıikfcı Vuııu« Nadı Itey *a£ olsaydı, llürnivcl to/i kaLiycn gcçcmmii. llerdakika. İRT saniyc ga/cieyle ilgilcnir, Cutnhuriycı uusıl ycnitenir. 011u düşunünJu O /amanlarCumhuriyei tnriiKİ gaarUıydi. Yunus Nadi Bcy'in I945'ıc vıfaiıntlan sonra Büyük Hunım, y*»ni rahmcllî Nârime Nndi. ga/tiicmn hoifiıuı geçü: bülün iuari işlcric ilgücıuucyc hıı^kıdı. Nadir Nudigazctryı yünrlinU ve ba^nuJwnirdi. Dofjm Nai) Bty de ıdan tşkne tlgilenîrdi. Nadir Bcy. Dogan Bcv, hcpimu guzetcnin bahçcsinde luftıltan ınplar yapar nnlarlu uynanlık. Nadir Nucli. gatctc yönctitmnt üsllendikıcn itcnra bsitniMtutı v^dıği AlalOrk ilkdeıine baftılık yoluruia. daha güçlft yurudü. "Hıin Nafma Hvnı Mıhınavı sütımuıula inı/usı/ ya/ılar y <î;ı/i'irnin ıkınci vcya iiviincü vıyfasındsı **Ci»w Diyur ki*1 gtiKl ba^lığı ;ıhında olaylarki ;ıhıvl:ır hıgmındc ha/cn nian/.ııın. hii/cıı ılü/y;ı/ı hivimımU v;ı/ılar vıkıyurdıı. lm/;ı M CîaviM /alim** lukııia udı vürdı. Arudan 152Ü gun «çli. O t a y IbrtMkt, hfiiıu tckfon cıkrck Nadir Bcy'in hcnı Kicdijkını habcr vcrdı. kalktım, lim. Bcnı oturtııı ve hemtn sö/r * Araıra, wnin yfoeti» kınulını Bcn. "Yflnrlbn kunriuu bea hilnnniL kurulu İM^ka. benkn b m p n dedini. ^Oknaz, mn nraya 1 dîyc üsiciali Hrtylrcc Ivn, yöncüm kunılund giıdiın Bc^.ılıı yıl y^ncüm kuıulundd bilfiil çalı Yömüim kurulu üychftinı AnkaraUı hilfiil maıhaiiyt Rama/an L'tta'ybı hrlikic kurdum. lluha sonn AtUtıa maıbsusıiuf Lonir maibsiâsını da kurdum. Yönclim kurulumLıki gı>rcvın» Jtilunca aynldıın \v uıudcn cv<lc oıurrnaIkii, <7umhtıriyei'ı« 1973 yılıtıa kadar. bilfiil 47 yıl ya bukladım. Aıtu i« bununla bitınAfi Nadır Hcy bcm yiııc çab^Um !973*te ctnckh olmayu karar vennce Nadir Bcy'c VUfınİı. Bu sefcrdc lcknik ı^krdcn scınımlu mfıdfirdiyc ycgillım. "BeyeknAu btn ariık yoruMum. lkkni affedta, hen nkîen beni C'umhuriyoHc valıintMyn ikn«ı clu. Rır sürc nıcilılicrk: ııgnıytını. Aıııa C uınhuriyyl. olsclc arük eoKkki olacaKHn" dcdiın. Buııun üzcrine, "Yoo Huv a Ecçm? k;iMn afınca ^sciıen hiç anlamadıgım îvîn bu kc/ DÜ,ubna/* <Uyckurvıvıklı. Bcn uslekdiın: to Rcyrfandi. İçtaıe hb «4ıntı frfrdl. CınİMmcrn k a p » kcsin olunık ga^citdcn aynldttn. Ama yinc de uyagmi racbtı biv kıssilmcdi. S*k sık gcliyurum Arkndn$),ınmı ndan Içcrİ ginıtric htraılyonm.49 O gun de dokıor Mammr Hnwn vnr: Nadir Bcy'in ıan rüp gkKynrum. uyoııunv bakıyuı. MVtaMimc Haam, törfın MfluıO haaUı IBİM BryV (llhan Sdçuk) *>k lakıhrdım. ^Bah mı? Nori vaı? Rir bvkıır nuNnî" dcıııi^. Mu»umc Hunım da Bqr. RCV fgfafatam ya»nı ca/eteye koymamn dcrdim. ona söyle ccvap vcrmış: I mcklı oUuguında yalısdıgı yj/jıl.1. M A«a (0( halmanıak Mmk htr^kaıü w . EmckBBgMhHym. Kakricdln.» 1(1» ymımm b u n i i nokialıyonınr dedi. I lalk, hunun nc olduguntı mcrak clmckiüdîr. Bunun ü/cnnc. Prolcsör Ssılih Munıl. hirkavısfın sürcn hir ya/i dı/ısı yayımhınii) w aiomun iMrçakinması hakkınd;ı M vakk* kiukır hilinrnlorin îvciinı v Mdek Sjncması*nda: Asn I layaiın ('ılvckri M i İ : lloıans Vîıinr. Alhcrr Konıı : Mülyukıı Lımanı ; ri: l ral VÎakkoy. Ivfcri Filpin Atdm Hüfüılık ladyu nıograiııLııımn ilkı 2K Mayıs t a H yayıııılaııııııytıı. 27Marı l i.l3 tc \fllliKiytwSİıyfiuı"dü/cnlcnmi), K Mayih 1933'cdck surdürülmüytür. llk mi/üh sayfam 3ü (>cak l<)3U'da; ilk kadın sayfusı I Şuhaı I93flflda. ilk spnr saylıısı S <jubaı 1^0'da. ılk v^cuk üuyTaM I^Şuhai 1^30'da yayimLııımı>iır. B Oyk görunuyor ki 1930, gu/ctcııîn çc^iılı konukuda aiılim yılı olıııuştur. Bu ;ır;u!:ı ikrİMit, bilrm. askcrlik sayTalun du dîLocnknmiş, ama «>nnulan vazgcglmışlir. "Teaklt SayfatîiMnda o döncnıdc ycni yayımlanmış ukın MAşk Cfflnrşl, Aşk l\ıWtikua, Uokıuunâı Hşririyc Ko&opı, Yaprak IMkAmfi" phı nımanların clc^iırisi yapılnu>lır Busayfayı Ahnıct llidayvt (Rfri) hH/ırlamı^lır. (ia/ctcde o sıralania hcr gun yayımianan öykükrrin ııliında da ^Naklrdrn: Akmrf HMayHw ya/ılıdir Kimı /anvın dcjiçik ya/arlanıı uykülcn de vıknuyır. C'umhıırıyel 211 yıl Rürcyk1 hcr gun bir öykü yayımlamı^lır: bu uiay u günkü loplumun cgihmıni yHnnımak hakıtnındün dcgcrkndirih ('umhuriyvi'iıı l*>.Wdaki pcüşinrini ncyr bn|l.ıv:ıhılıri/f I Aralık 19?K'dı ya/ı dcvnmımn >;cn;cku;^ncsi basiııı bülünüylc sursnıı^tı. Ne var kı aradan geçen bir yıl ıçindc ycni ya/ıyı öjrcncııkrr vo^aklı. Aıııp lıarfWnni SA yikiı sAkiılrcmcycnlcr ycni yu/jyi v»bucuk ögıcndikı. üu/elclerindar.ılan okıır killcsi çoğakiı. Bir yıllık aıaduıı Mnıru l'Wdii basın y;ı>umında canlılık görülmcsı. bu ncdcnc buglanabi BiHm w Cumhuriyet Cumhuriycl MHayalia cn hakiki mflı^it illmdir o/dcyişini YayınMvuvclinin leıncl ilkcsi yüpnu>hı Dahn I^^VIenlc bihnı dii>ıimvM \x bilnnscl >a/ılara guA'tcııin sayrularıiHİa gerekcn liıtcmlc ycr vvnlıyordu. Hu tür ya/t ya/anlar arasıııd.ı Pıok>M> Sâlih Mıırat Li«diltk kı^la ^liyortiu. Salih Munıl biüııiücl yazılurdsııı sorumlu idı KX'iha haşk;ı hırdcyı^lc. hunlan kcııdisi yuayordu. 24 Nisiiıı 1> R tarihli *2 «ayımı/da haçlayan ılı/iık W y;ı/j yayınılaıuııı^iıı. Buıılar >» koıuılara aii ya/ılatdı: TCMÎNL vlcktrik q4h ndyo, buhar. telgraf, kaMo, gramoTım. dvniyjıKlı, yan mkinvsi. wnın nıesafc Ukfonıı, malbaaraaıkinelcri(Giiti'nİK'rn), Aıtugraf. uvak, aıcrt lastik. «nema, vapur, »tomcıbîL tren, çeHk ( B M H M T ) , banıl, lÛMÎn iplah (hı>rftıcı ibvlarK VK** <$N. miknıp (l'aslcur), X ^ıııı, " nMİvum, balun, miknnsluıp, Ivksknp, dııkuma oıaklnrleri, srimyadan Umyaya, Gey LvHik, aaOin bııya, sp^ktroşkopi, RM ve uıü/jk, efeklriklft tnunva> n Irau lop. Birkaç yıl sonnı hu scfcr bîîyük mucillcr di/isi yayımlanmışlı. Bunlanıı hîişlıJp ML>ycarlıga «1 çok k n kionct vlliTdir. Bunlar arasında da v" adlar vardır: liutcıır. Bcnjamin Franklio, GütenbrrK, Edıranl Jcmn', t;alile, IksmırteN, EdLsoıı, IVfarkonL Lavtuye, Fuhon, Rönçem, I h H Sina. Dîa 1S A|u$;o« 1924'dan haşlayarak yayımlanmıylır Salih MuraC'tan sonra bilîm yazıtarını AbdflfeyyajTcvflk yüruLmüflür. 6 Agııstos 1945 larihindc Hin^ima ü/vrine alılan atom bomba» dunyaya dchfci saUnıjıır. 7 ajuılot taribli §aAtcler ve ondan sonrakîkr buna ait heyccanlı habcrfcrk doludur. TariMmizi yazmak 19301ar Aıatürk'îin tck parti yönciiminin dcvrim yıllurı ulmuflur. Bir yandan KcmHİisi idcoloiımn bclirlcnip ılkclc>lirilıncsi gccvcklcfiirilnıi>tir Hu ılkekrrın önctfKiriî proj*runıına,siHiraunaya!kagcvthttiK^L>^dcvtcun ıdenlojı ııııcN£inc doniivTicsi 1930'lann hcltrkyki ^clivmidir. Bcşyıüık Nanayl plaaı yapılmaM vc yürürlüŞc konnıası da dünyayı kasıp kavur.ın ckonomık bunalım sürccindc Türkiyc'nirı kıt kaynakları vc ülanaklanyla çagda>luşmu yi> nündeki ciddî alılıııııdır. Aynca hu doncmin iki bclirkyici olayi ulusal dîl vc (anh u/lcnnın ntu^turulmahi vc rcşmılctlirilmcsidir. Ihiha oncc yinclcdijımı/ pibi Türkiyc l'urnhunyclî hcr y.71 yoktan vurcdilcrck kumlimışiur 60(1 yü/vıllik bir împaraloriuk sürccindc Türk ulııstınıın larihı ynkıu; Çünkü ya/ılmamı?iı. IK'înci yüzyıkkııı »unra dfinya cgcmcnlîjtinc yöndcn Avrupa uluslannın urihi vurdı, aına Tfirkkrin bir larihi yoktu. Türklcr tarihsiz uiuslu; vünkü larihfcri ya^ıImamı^lı. Hrill Ziya l)fakl«ü'ın yazdıgjna gtîrc tkina Abdöncnııııdc^ n fok metidir. Sinema ve toplum Bugiin hir sanai olavı olunık dc#crkndınk*n sincımıya l930İîinn Cumhuriyeı'indc dc oncmlc ycr vcnlmckicdir. llk tincma sayrası da 24 Ocak !*>.Wdn yayımlanmıçiır. Sayfanın adı "Bu Hafta GMcrilm FıUcr"dir O döncmde BeyojUu ve Şch/adchaşt'ndaki sincmalar ikîıuri vizyon nimler oynatıyorlardı. Ilk sincma sayfaıında şdyk hahcricr ycr ahnaktadır Moskovah Kadm n Poto Ncgri. Norman Kcri