Katalog

I924/19M adıykı I I Mayis J924günönckadaryayunlanmışvcycrini7 Mayıs lV24'tc yayın yHşuıııııuı ha^layaıı Cuınhuriycf'c bınıkmifiır. Cuınhuriyet'i aniamak »gn Yeni Gün'ü antamak gcrckiyor. Ulusal Ba£ınısı/lık Savaşfylu Aiaiürk devnmlcri n;ısıl btiıunsdlik içindc kavrunahîlırse, Ycnı Cîün ilcCumhunycı de hir hiîıîinün parçalandır. CUMHUftfYfT/feYIL Cumhurivete vc Cumhuriyet gazetesüıe dngnı Ulusul Bagnmı/Iık Savoşı *nfcr'lc sonn crmrçtt. nma hiımcmrçti. Askeri Aitcrin snnuçlannı sıfıra indirgcycbikttk içgüytcr ülkcde hüyük .tgırdUır ı.ı>tvorlar, cmpcryulisilcrlc i^biıligini NÜtılıimıck ıshvori.ır. Isiunhul ve Bubıali çevrcsindc odaklanıyorhırdt. tia/ı MuNtaHı Kcıııai Payı'ya muh.ılcfcı azmnsanacak çıhı dcgıld». Eğcraskcn haşan. siyasai. hukuksal, (oplumsal vcckoıınınik de\ıımkrk' tam.'imlanama/&ı. gcnyc döiıüş olasıydı. l)c\nm gcrckiyordu. Vc devrim gcrvcklcyi\ordu. 7 Mayıs W24"ic çıkan (umhuriycMn ılk sia>iMndiı Yunus Nadı'nin Kdîınyasını yansılan ılfEİng va/ısı. lakvını yaprakhınnı gcnyc dognı kopaıaıak hı/ı u güııkrin duyguhımnı MÜrükluyor "Be* hanburdan 1920 msmumn ikiaci gümi ayrttnutfım. O zmnan hurtuia Yeni (iün ytiytnlunıytırdu. O zunuut Kİdtrktm Anİ yemden ır zttfcrir . Hatta An amaçia Yem <iiin idart'kmesi ttian binttyı iki yıldan uzun hir smt Uaha kiruda tutiunı. jiittuti ise dimme inttnam grrçtrkieşmitfir. Fakut gorüidiİKÜ A'fAi Antftti» Kazete otarak hnmbtti'dua tfkurianma Yeıu (iün*ütk$il, tunthuriyefisutuiymum. Dvmvk ki araJu fmyvk demmkr mcydtma grtmijtir. htmı*}'*' mcthurum ki hu devrimhrin hü* y Ü vv yüvrfiğiıti krndim Me fimJi tiaha iyi tmtanu} w dahu \'t>k hayretv düşmiiı du Cumhuriyet'in 7 Mayıs 1924'te yayımlanmadan önoe îstanbul'da yaptığı anket M CUMHüfÜYKT 1 TOrtnç* yavml Bu MiMHnHvmln ıçn y •fa^dridMrulara oavap ımmmk mrıttylt y«rdm •d»bWrıinte.Bu«tto<f>teiş>Oıdıytr oonurap Mr m #wsı NMranMMiılnı 1" OOnda kmç gflnlfifc pıwH w twıngihwW dmygttunutf 2 Bu g m M t r l nlçln ohuyoraunıaff Z Bu flMilihrl nlçin dH#fkrifw 4" O t a d l ş mfatahlyazılarmı?) 7 KarilnHr M M * mMntae? V# MmterlntorikatüıtarlnlİMdh •bmlnU? yuılannı g«wtentadt Qflnwk ! * • ıinlı? •• 9 Nft gttıitafrtkalarbulunıratım « E U «dsralnM VBmwwra İMH'Mittr 11 G u e i m M t Ikttaadtyflti, içtfmttlyatı, kadmtara. çocuklara, ipora «M hüiusl lühınlar bufunmmnı fttar mWntt? •»• SKOS nuiK9fnnw pır QKnv :*bı yayın hayatına lw>ludıçı kıııuL. M IV AllnımıJüytm. OktâdarkİTjOitmzamtmkemSttu^ yuRn hüyuk uırajuıa harakmaktan atatmynrum. ÖzM'IÛkk ifiuyiann i\indi'yüzmü} ttUnamn vtntiği > kta }u vakın wmi$in müthi} vr höyük \uflutiartna karp adfta %udan (iA/nry hükk Jurtımunıiu huimuytmtm. HukaJar az , hu kadar büyük denunkr uğahihr nu? Aeah* dört ytl \ân'n batfan hu}a rüyaturlu dttiu hir uykudtın m ttyantkm? YoksagrrçvkltiHus rüyakur karpunda nu hubuutyorum? Camm dahu düm fiı htanhul'ım Smamm yahana rr â iteri; sukuktarım. ki}bsfuntu> vrleriıu yahanet ve askerkri dtUdurmuytfr muydu? Cumm, daha dün hu Istttnhuldrjiilmiy&kisokfîklanMİalnKiMıkvh^fortndan ıv puKkaryu kahadayiianadun fceçibmyârdMT Camm, pt Cumhtnrîytf \*yime1im merk tj ıiiptiğim M M hiit daha dSn htgik'z rr f'ranstz ZMhilUMitm İManbmPa z*lum yağdırdtgt ve dayak olunda i'urk iildBrdtiğii yer dejjilımydi?" Vunııs Nadı. hu \ j/iMiıda *dnrriınler*dcn MM açıyordtı; dcvıiınler sfırgıı l^i'krn ve JMlü'lan kapşayacaık, Cumhuriyti ga/ctcsi Atalürk dcvrimcilijânın güçlii hir yayın tırftanı olaeaku. 611 yıllık u/un bir süracin gcl gillcrinde bu va2goçilmczsavnşımını het liırlfi güçlüklcn: kar^ın Miıdüıcıı Cumhunyct ga/cıcsı. i>ic Nnli" kunılmuşıu. Cumhuriyet dcvrimi 2V Hltrm 1923'lc ülkcde cumhuriyeı ibn cdihnişii. (C umhuriyct |ia/clcsı hu büyük dcvrimdcn vedı ay sonra çıkmı>iır) YııniK Nadi Büyük Milku Mtxlisi1ndc, cumhuriyel dcvriminın aıeşlî bir stînnîüüydü. |]>nııv olsııı bu yıdı ay sünfsınde ^AnftdofeıMa Y«ü GfcTün Ankara'da yayımnı sürdörmcsıdir. Yeni Cîün. 11 Mayıs 1924'te yayinını durdunnuftur. Cumhunycı. 7 Mayıs I924'tc gkmayu buşladıgına ^ a \ Yeni Gun'ün Cumhuriyctle birliktc dön gün yayımlandıgı ania^ılır. Cumhuriyet yöntıijninin Büyük Millet onaylandıgı gün. Vuııus Nadi. Anayasa Kuımsvoını kanı tılarak. \cnı rcjımın adınm konduju aııayaMi ginı kürsiidcn iiçikiımı> vc suvuıııııu^Uı. Mcclis'ur vc Mcclis dişında cıımhuri>vtuı ilaınna kar>ı uluntar oldukça güçlüydükr; Bubtali basını hcmcn tümüylc luluvulann yanındaydı. 27 Fkim 192.1te FrOıi! Okyar hu«bakanhklan çckilmifli. Yeni kahine uın hcr türlü kombinc/onlar yapılıyor.ikırcikli ortaııı Mirüyonlu. 29Ekiııı l'>23 Pa/ancsisabahı Büyük Mılkl Vkvhsı top>ar M lumJı. FilrU>v dvvfetîoHi yrkli hükünifti cımhııri>Hfir diyc rejimi vurpulayan yasu dc^tşiklijki okuıuiu. Stmra ilk so/fı Anayasii Konusyıınu Ba^kant Yunus Nadi alarak >unl;ırıs6ylcclî: 1 Ark«da>l*r; Birimrî Tfirkivtf Büyfik Millet MeclM llr 1 cşkfilatı liOH>v îlc Sjarkla yvm vc mühîm bîr devlcl kumuılur.<...) fOrkmflletiahcnvanm'vc'dcvlctbcnim"ti>ehütiftn dîinyaya hunu ilan «ttl. (...) Trfkilatı t j m y e Kammırnun (anıi) asnnın) Mriıri nuıdık^inr Mr fıkra llavc cdiyımı/.. Bîrinri maddc yîyledir: llakımıyot. kayıiM/ yınsı/ nulknndır. tdarc usulü. hulkın rnukaddcraiıııı hı//ai vr bılllil ıdaa* cimı*sı CMisına miistcnillir (duyulıdır).' Maddr buydu. Zatcn hunun nmfntnda (allında saklı) buhman $u Tıkrayı Unve «mî> huhınuynru/: lıirkı>c<ICM:iının hukümei yrklicumhunyecy y > " A ü k Dvvrimlrn I anhıSa<!i i k f IK7Î. 7Î üı."(A(atüık D i l I h ! Tarihsel zamanın takvimi Yunus Nudi. Ankam'du «yusutl yaşamın rn ilginç vc pcrilîmlî olaylannın içindc ya^urkcıı. guAriecılıâı bırakmıyordu. Yeni Gün çıkıyordu. ama ko^uUar vyk dcgiykü. Yeni scçim yapılmış, Millet Mcclisi ikinci doncnı valı tpnalanna bu^lam^ü. 23 Aöusios 1923'tç Lazan Anttav ması Mccliflçe onanmı$ıı. 2 likım l*!2.Vte i^al urdulamıın M>II hirliklcri Isianhıırdanaynlmışiı. hF.kim I92.VİC lürk ordıısu. büyük göstcriler arasında Isıanbuİ a pırmışiı. 11 Ekim I923'ic yeni dcvletin haşkenıinin Isianhul olmasint ifftcycnlcrc kar^ııı Ankara hufkcnt olımı^tıı. Ve 29 !.kim 1923'iccumhuri>ctîıı ilan cdilmcsiııc karyıı, htkıtci sontnu artndsı ılıınıyordıı. Islunbul basını vc Mcclıs'ıckı hılaici yanlılan a/tmsanacak gihi dejfcillcıdi. Mcclis'lc w»ıUi ııcdenk'rlç orlaya atılan lartı^malarda Yıınus Nadi. Alaiürkün fikirkrri yöriingcMndc uıc^lı JJIÎIJ lan kımlı^ıylc davranıyor, Osmanlı dcvleiinın kulıntıbınnt koı uıııak isteyenlcri clcştiriyordıı. Yunus Nudi'nin hu alandaki gılısınalanna Aiaiürk'ün Söylcv'inde saytalar h»yu i«arct cdîlmi^ir. <Nuiuk. İkinci Cill suyfa 86». KH2. X83).' Anc:ık Yunus Nadi hu yandan eunıhunycliıı ilam vc hilalcıın kaldmlması giN dcvnm cylcmlcrinin ivindceiktn nıl alırkcn. hir yandan da ariık ı^salcıtcfdcn ıcmı/lcncn jsianbulMu yeni cıkaraca^ı ga/cteyı ktınnak KTUI Idarç Müdühi Fdtt Bey ı, htanbul a yullanıı^ 'İltihaf Tmkki*nin cskı gcnd merke» olan Pembv Konfi kiralumıslı. Bîrsubuh bmnhullulaı.dugılılunsuhan ga/clcleriyle hirlikle hir ankei ftuıııunu da kapılannd;ı bulduLır Bu anket fiirmunda. "f >kunm kâetifjf %fuetvmn temeff vî/RÜeri ncdîr" sormuna yamı anınıyordu. Ynn» Nadi, denoyimlı hir ga/eiecîydi. Cumhuriycl rejinıi. re)imlcriıı cıı gü/elıydi: yeni ga/ctcnin adıni da İM MiHlafa Kcmal Pa#a sa|iiamı^ vc **t'umhuriyrt" olsun ısiemifli; ama ktllü bîr gaoMc. gü/clfikirkri>aygınlaftıraca{ı ycrdc, ha$ansı/lıkla kar$ıka$abilirdı. 7 Mayit 1924'tc çıkan Cumhuriyeru: ga^clenin amaçlaııııı ve yolıınu belirleyen Mr yazı yayımlanmış.