Katalog

FRANSIZ DEVRİMİ ÛSTÛNE AYKIRI DÜŞÜNCELER Iflnnın saiı^ı gibi oneııılî konuhva bbtaç layfa ayıriıııakln yetîmli. (Devrimi ba^langıçu vnhandaaj aaaîıjn bîr olay olank dcğerleııdîraıe ali|kanlı|ı yOallnden halk khlelcıiyle onların ihctyaçları, çıkarlan. düçünceleri ve davranı»lan ilc pek ilgllenmedı. Ancak »iyasal laıihcî Aulaıd tfe Jaurfe'yt ulcyen toplumsal tarihpI7W devrimi oiujumu urasuıda ve aonrasın torunlarına götlerilen îlgiyi avıklar. Ama Ja ler arannda bîı geçiş olufturur. da çok farklı duygulan haıckcte geçinniftlr. Bîr urts Mara'ın ona öğrvt tiği gibi. iıuuuu da unuiFransu Devııtni'ne aaatvdaaı bakarak yakyında olupımunn luıckıdıı bulunanlann co» mamıınr. Ekonomik guv insau ILrcrinde eıkl laytmı defefircn Georga Lefebvrr olmu^tur. kusu varsa oıc yanda karşı otanlann hîrınek lidir, ama insanın ekonomik tofullara meka Le» t t y m u um Nofd ptadart ta MvofcriİM tttkfnmek bilmcyen kini buhımır. Bu ikilik, nik bir biçimde baflı oMufu ıflylenaner u D0 fawyaln (Fnuuu Devrimi Sırasında Kıueyin yü/yıllar Monra da bîçim değîfiiıerek varlığıni Sflncc ilc bclirli ttıcfim bicimlerinin birbirine KOylttferi) 1924 yıhnda yayımlandı. Lefcbvtc fttintürmcktcdir. Dcgifim arnılayanlar devrimba£lılı|Mi yadnmak nasıl boşuna ve yanlıt i*c kenduine bir uau aıanacak oluna bunuıı ankrdc umudun kayna|itt ararkcn, d ü m savu inıan akfanın gdi*lminl sadece ekonomik ıtUc csk Jaurtt olduftunu I447*dc •Oykmiflir. Çanuculan l7Wun dUsUndttraMlcceli hcr türlü lerin evriml ite açıklamak da «ocukça vc kaba lısmalarına ycrf gödcıen cıer, Jaurte'in unındefişîm perepekıîflerimn yolunu ketme çaha bir yaklajımdır*1. Devrim de ısdece lek bir ne mıı farihidir. Lefebvre aynı do|nıl(uda Iki enıı içindedirler. denle açıklananuu. O insanlann. bitincin vc telektud bafdaıı daharttaedcr. BirincM mark19. ytteyılın fonunda kapitıli* ekonomlnin arzulann da urünüdiir. Ekonomik yorıım fe sizm tcmcllı Fransu I|Çİ Pani»*ni kuran JuftJîtimî hıdandı ve kıtanın buıOnOne egemen tirmesine rı|men Jaurtt, tarihin manevi deje l « Guesd(*dir. Ycti|ti|i yer emekçi onamıydı. Lefebvre d(u>üncesinin ekonomik ve toplumsol oldu. Ekonomik sorunlar önemlî yrr tuımaya rini de kücumaemez. btfladı w sonunda devlefterinpoKiikalannda J auffe'm «eri bir yandan fnanç orrldlr; ooa gcrçeklere açılmasmı halk kökenli oluşunun ve utuftiaranuı fllskllerde egemen olmaya baf ku uyandınr. OifUrle)tirîn înancı gttçlendirir. yanı ııra Victor Dunıy'nlln kurdufu ve ckoluclı. Bu getitfm kaçınılmaz olırak ıınıf kar öıe yatıdaa bUhnseldir; Uer laman dinird dü nomi polilik dMplinine de yer vercn özcl c|ipılanm aruırdı, onlan betitpn hale fOiıdL Ifçi hartkecinin gelivîıni veftotyalistdüfflncelerin 14temmuz1789 günü, Bastltte yayılması da bu »ayede olmuf lur. Bu gelifmeIrr devriro ıarihvili|î Uzcrînde de etkili olmu$» Hapfshanesi'nin alınışı akşamı lur. Sotyaluı kuramlann kdkeni 18. yttıyıida olaylardan endişeli 76. LoıHa aranmııya başlanmif, ilk grrcekleşiinne giri sorar: "Yani bir ayaklanma Dördüncü, beşlnel ve altıncı aayfalarda yer alan 3 bölüm, Franaız Devriml'ne lllşkin dağlajk bakış açılannı yanaıtıyor. Bu üç sayfa, ünlü Franaız tarlhçlbl Albert Soboul'un La RAvolutlon Françalea, Arthaud, Parta 1983, a. 1550'den Korkmaz Alemdar tarafından özetlenerek çavrilmlştir. lime de Devrimin loplunual tarilıçbi ya da Frnetı ta Labrousıcfttn dcyi|îyle b0lunenıczbir dcvrimci gercekliğin Myaultoplumıal larihçui" Cîeorse» Lcfebvnr'i mesgul cdcn loplumıal sınıFlar sorunuydu. Lefebvrv larihçinin dönemine vc kinıfına ba|h oldu|u gArtt^U (Ifcrinde ı«nır cder. Ibplumıal nnınann Mrihçisi olarak a dü>urtce biçimlnin ve davranı^lann larihi ilc de ilgüenmitllr. La GiMdt Itar de 17i» (I78run BüyUk Korkuuı) 1932 yüında yayınUandı Ona fjöre topluanıal larih çaiifan «nıflaruı dı> gorOnumleriıri tatvîrle yetinemez. hcr birtnJn duyttnıel içeriğinî de yakalamaıı gcrekir. Frarbiz Devrimi'nin tophımsal yorumu böyle gelîşmi|tir. Bu yonım sürekli olank araaiırmaya yöndtyu ctc^tird anlayııi, kuranual 40fflnmc çalıaıı, devrimle llglll gend bir yaklafinu ik gcrpekten bilfimvl olank ddcıiendirilmefî aeitkcn enraıııır. Ama devrimi egemen «nıfları ürkOten. ıriılikdi bir Ornek olarak gttren, onun ıarih»el gerçekütini vc loplunna] vc ulusal uzgiinlüguııil roldcdcn çabalar da vardtr.D i rc LichıcnbCTgcr'in l« SorlvlİMne HU !•• aMcte Uancourt dükü yanrt verir: (18. YOıyıSda So»yaH»n) adli kiiabı 1895'ıc. Le "Hayır efendim, devrim'9. ŞocJallsmeer la IMvolıııîon Française (Sosyali/m ve FrariM/ DevrimO I899*da )i^yınılanını>ıır. şunceye yol açar. Jaurtft'nin ya/dıklan. klasik Bu fclıvnuKcnn bır sonuçu tarihvUer&n o loplumtal yorunual çiıginiyle devrimin bilimvakte kadar burjııvazînJn gchsine yerleff irdlk *d uuihçiliğine de yol açmıitır. A.Maıhic/ cselcrı halk kiılclerini Tîm Eraı içinde dikkaie rinl 1922'dc ycnîden yaysmlanıı>ıır. üeorgn almaları oldu. Kiileleıin durumunu vt onlan Lerebvre onu usia olarak kabul cdcr. 1789'dan \7Wt kadar haıekeıefeçlren eıkcnAlberl Maihie/ oııce Aulard'in irîndc devlerft incelenıe>ie bafladılar. Toplum^al ve eko rimin &iya*ai ve dini larihi Orerinde durmu> nomik oljeulaı ııı ııuelennıesi tarihyilcre gcrçc iıır. Bumlan 1904'tc la Hrfophllanlrpic «1 le f in tadını verdi, dü>ümxleriıı kcndi ba^ınu ya C'uHe Mcadalrc üzrrine lemel leıi vıkmısıır. yılmadıgım. büyük bir sîyasal harekdin hir Or Mmlıie/'in Aulaıd'dan «ynlması Danton'uıı gtttü gcaktirdiğin) fark eitiler. Bu larihi mad devrimde <)ynadı|ı rol koııusunduıı luıynakiandecilik ya da larihin ekonomik yonımııdur Bu ııııtfır, ama u»rlndeki ilk eıkıker dcvam etmiv Ogreii konusundaki yargı ne oluna oUun. ta ıır. Sivasal. haıia parlanıemcr tarıh onu hep rih ara>ıırmahrını gelftfin)i|J ve yetıî doğıul en çok mc*gıı! eden konu oldu. Bir ökude ıtılara yönelıtlfti înkâr edilemez. Dıırklıeiın'ın da eikısinde kaldı: l«s OrKgines Frunsı/ rievıirni'ni ekonomik kOkenli lop de* culte» revtılulionalm (I9(M) Jaum'iıı sosfum<ul bir ulgu olarak ilk de|erlendiren Jau yutı/ıni ku»aftının pek çok gcnç tarihçÎM gibi ris'nr. l9(ltIW1 vıllan ansında dArt cıldini >a Maıhie/ ıi/erindc de efkîli oldu. Jaures'nîn >ımtadıgı Fran»z De\Tİmi'nin So&yalist Tuıî yaklaşımı demokraıik ve lopluniMil cumhunhi adh kiiahı sonınu karıııııy>ıımın oııutıc gc yciçi Keiene|i laıilıiıı MarktiM yorumu ilc hairirdı. İlk defa. raıihçi drvrinıi ekonomik vc lop da$tınyordıı. lıımsal ol^ııüıla avıkbyonJu. Juurcs relseli oluMaihie* I. DOnya Savası strn*<inda e*kî ara^>uımııi oneıııinî yuılsımıu, ama dcvrımin u/un ı ırmalarını. Ozcllikle Danion ü/erinc çalı^mabu ekonomik ve loplumsal c\rım SOIHKII nl laııııı sürdürürkcn ycni bir abna yflncldi; bu duiıınıı. bunu da burjuvaziyî gıkeun ve eko de\rınuıı ekonomik ve Inplunnal farîhiriir. nornınin kuüanıcısı. yondîcui haline geıinli 1915'ien wnra Annales MvolııllunnaircK*dah.i sonra I«a Vlr eh*re el le Mouvemeni Soclal fini a^ıkça tıırgıılar. JaurH e&erini Marx. Mîchelei ve P1m:ıtqu KOIIS la Trrrrur (Şîdc!et Doııeıniuılc Huyai l'av c dan esinîenerek ya/dıjıtnı »oylerst de bııiıı halılı|ı ve TopluıiıHil HarekcO kfa>lı|ı alnnda tinin ctkisi daha votlur. O "ekonomik ko^ul İMstlacak incciemclcrini yayımladı. Boylcce larııı. ureiııu vc ınulkiyeı biçımıııın tanhın le ekuiııvınık ve lopluımal «orunlann ha/ılanm ıncli oldııSunu" bikiyorüu. lier donetnde "uip gundemc gcıinli. Ancak Maıhie/'in hu yaklalunıurı ekonomik yapıvı, sipsal biçımlerî. ınp sımının da sınıılılıkları oldugu saklanama/ İlk lumsal dejfri krrı vr hatıa dtışııncnıin genel ya lisatvı değiUir. Devrimd lnınw'tııtı ııul'ıiMinun nunu belırkr?1 Bu rıokia ınulki>vı bicıınindc navnı alu$ıııran koylulcılc ilgılcıııııedi; lcokî deti>ikliklere, lckns|in cvrimine u cmcğin dal hakların oıladaıı kaldırılnıau, kamu nıal S M a j n 1 7 M Knri. EttttMnftamcnun açılmasiM karar veriyor. Yııfcarıdaki gravur. meclisın ilk gununu mı?" La Rochefoucalaud ÖZEL EK 4 " 9 HAZİRAN 1989