Katalog

Franaa Devriml, 200. yıhnda dünyanın dört bir yantnda tartışılıyor. Bir uçtan öteki uca dek giden tartışmalar arasında kimsenin yadsımadtğı t&k bir şey var: Devrim, evrensel bir oluşumu da beraberinde harekete geçirdL CENCAY ŞAYLAN evrım eçen günlerde ünlü bir tngili/ gıuetechi, adeıa dunya ölçcgindr bîr girtym halinc dftnQ»cn "Fıaıısız Devrimi'nin 200. yılduııunıunu kutlaına*' olayını alaylı bir dille clcstıriyor ve bu yılın aynı zamanda Ingiliaeterin "Şanlı Devrimi'nin" (Glorius Revnluiion) 300. yıidÖnUmti oldujtiınu anımsaııyor, ama bunun bir olay halinc geı irilıncdiftinî vurguluyonlu. Rir bakıma Şanli Devrim'in, ça|« daş demokrasi ve insan hdkiaıı aviMiıüun voa dcreer Anenıli hir konunıa salıip okluftu *öylenebilinti. Ifcni Ftanu* Devrimi'ııden uun bir yfl/yıl dajıa yaıh uUın lngiltz Devrimı'ııın, dcınoknttiyî amac otamk uunmbum« her loplumdaa en aaundan Fnuuu Devrimi kadar coşkulu bir bîçlmdc kutKumuı gerekt î|i ilcri lârıllcbilirdi. Birçok tarihciye gore Fraıwz Devıîmi lngiltert'de ba^layan. Hollanda*da vc dahy *on ra Amrrika'da devaıtı edip Fransa*dan soıııa dîğcr Avrupa ülkclertııe ailayıırı büyttk Oİvekti gtfUtmenin bir halkauydL Bu nedenle dijcr "Aılaniik devrimleri1' ne kadar öKguıue Franmr Dc^Tİmı dc ancak o kadar Ozgttn uıyıKabitinli. Buna karfilık ba/ı larihçilcf vc araşiıru'ilar he belli bcnzcrliklcrin varlıjını kahtıl etnıckk bcraber l'raıuız Devritni'nin hem uıccl hem dc nîıd aodaıı difer Atlantik devrimlerinden «ok farklı otdugunu ilerî surtıyoriandı. Bu gOru>!eıden lıangtsînîn dogruyu yamııtıgı wiı»ınuı bîr yana bırakılacak olıırsa ortaya bîr gcıvcftin apaçık bir bıçîmde çıkrıftı gtt^ rülcccklir. KnıiftiJE Devrimî'nin 20». yıldönömO aadcce Fransa'da degîl hcmen hemen her fllkcde, ü/crîndc dıırulamk ve bu devrim iıı o ülkcye erkKi lanifilarak kuılanmakıadır. örncgin 10 yıl kadar oııce kuıiaııan Aınerikaıı Devrimi'nin 200. yıldönünıü. Amerika'nın uluslanıraM ili>kilcrdcki hayük a|ırlıgıııa kar>ın böyle bîr ilgi uywiduabilmî>dcgildi. Kran\u Devrinu ya da «kı adıyla "Ihcilali Kcbir*' hcmcn lıcıııcıı lwı ülkedc btrhirindcn farklı sorunlar vc ağırlıklar çcn;cwsindc lartışıldı, lartı>ılma(ya dcvam ediyor. ömejtin gelî^mi» Baıı ülkelerinde ve Fnuıta'da devıiın '\ılumlıı oluımuzluk" ikUcmi u/trinüc iartı>ıhyur. Bir k..ım cc^ıclcr, devriınııı laıih kiiaplanııııı ya/dıgı gibı büyük ve uluınlu bir harvkct olmadığını, aslında Franta'ya \v bayka ülkctcrc "zarar" vcrcn bîr IECli^tneye ncden oldugunu vurguluyortar. öme«in Kral XVI. IAUU ve Knllce Maric Anıoîneııe*ln lekrar yaıgılanıp aklanmaUtn gibi ilglns girişimlcre raıtlantyor. Bir bakınıu bu tur Lariı>nıuluıııı ycııı uln»dıgi ve FraıiM/ Ücvrimi ilc bcnıber gUndcıne gcldigi biUnmcktcdir. örnegin ivüıci Miche 23 Haıbaa 17M J D Couri'un îırçasından Mtnbaıu va fa QreuxBreze. Halk Meclisı'nda. telv 186* yilııuia, devrim tarihi île ilgUî yaüdıgı kiiabın oıışozündc; "bu muıu/aın hadİM?niuf bir /umrcnin csieri. bir Orleans suıkasiı, Parisin Fnuıu'ya /orla laıbik cttigi sahıç bir harcket oldiıgunun gcrçekiiğîne cmin olmak Itriyenlerîn" «arlıgına işarer oimektedlr. Ba> ka bîr deytık Fnuuu^ Devrimi'nin, hottınu \\t K>fguUnma« oldukça etki bir olaydır. Günıı mflUde öTelltkle Amerikalı ara^iıncıLuuı konuya bu çerçeve içinde yaklayu etiliıni goslcnlikleri s^lenebilmekusdir. ücaak ckonomidc gerek siya&ct UKimindc vc larihtc, yeni « | yaklaşım vc idealojiı&iırin fştınumuzde büyttk bir eıktnlik kaundıiı gtt/ önünc altnacak oluna bu tur bir sorgulayıcı ele alifin yaygınla^nuuıını yadırgamamak gerekmektedir. Ekonomi ve temcl haklııı alaııın da olınasa hile, siyasi praıîk vc iarihwllik a^ısından Fransız Dcvfimi'nin ycııi &ag öııcullcr ilc büyük bir katyllık içinde okluğu açıkıır. [>evrifniani yaratan kofulların cokş Fnuw/ Dcvt imi gibi ÖnctnU vc çok lugu ve karmaşıkhfiı bıUnmckicdir. Vkni Fnınsa'ya (kcgUn ekonumık, lupluııiMiI vc siyasi ko kapMuiıJı bir taı İİINCI olayın her vttaiu ile bir gaşuliar. ^dınlanma fcbcfcH, 18. ylUyılın MHI ı d c cki tvinckck: ulıııması ubuıaksudıı. Bu »elarında Avruptfdıı uluılamra» ilişkilcr gıbı fak dcnlc Fransı/ ücvrımı ilc ilgili belli konulara tftrlcr $u ya da bu nnında dcvrim üzcrinde « ağırlık vvrmck. Ozclliklc dcvrinıin cvrenKİ yökilı olmu$!ur. Ama bu ft/nel knşuilara baglı ntt Ittcnndc dunıp, likrkîyt lUerindckî ctkikeolarak patlayan deyrimin hı/to evıenicl Wr olıı rini An plana çıkarmak esa» cgilım olarak bevumu harekete geçîıdigi ymbınama/. Boyka biı lirlcnmi^iir deyi>le, inyuı hak ve uıgürluklcrinin cvrcıudBununla beraber Frans»7 Devrlıni ilc ilgili \\j\ du>unccsi. kmiların Ilahi kokcnlî Skiidar tartı>ma ve yaklaşımlar, devrim ve kadınlar, ları ycrînc UIUMI egcmenlik kavraımnıtı geç» devrîm ve kilic îiefiçîmî gîbi konulaıa da yer mcbi. ulutçuluk ideııbjiu, ö/gürlıik. oitlik vc verilenek gUiKvllik yakalanmaya valıyılmttlır. kanteflik gîbi dcgcrler bırer salgın hasulık gi Bu arada sayın OOkşin Sîp«hioglu vc SİPA bi hı/la ülkcdenttlkeyc,toplumdan lopluma Ajanw carafından hiiptanaıı zengin gOrsel nıaiyayılmıçiır. «emcdcn nlabikliftıncc yararkanılııuqra gnrıtı Frantız Devrimi*nin 200. yıldflnOmü Türki gOsıcrümifiir. Bu kaikılarındün dolayı SIM yc'deçeşSıli ctkinlikkre konu olmufiur. Üni Aiann'na içicn ıe>ckkürlerımm sunarıy. FranverMleİer ve *;e*\\\\ ktırum ya da derncklcr bu tii Dcvrimi ekiniıı. ha>ra ö|refidkr olmak dwkonutt/erlndctopkuıhlur, Mrıniner ya d«ı k<mg rr bu konu ü/erinde bilgilerinî arliırınak IMCrelcr dü2eıılemj$ıîr. Gazetcmi/in yayııııludıgı ycıılcrin ılgılcıini çckcccfini. kalıcı bîr kaynak i gOroccgini umuyoruv.IJ bu ck dc sâıfl cdilcn dkinliklcr anuındaüır. : M0§vnmin mssamı" Davidin fırçastmton Jsn de Paume Anriı'nın ÛZEL EK 2 9 HAIİRAN 19H9