Katalog

Fransız Devrimi, dört ayn devrimi birden içeriyor. Önce soylulann, sonra buquvalannt ontan izteyerek köylulerin ve hatkm devrimi. Blr ihtilalfer manzumesi olan Fransız DevrimVni sadece "Burjuva devrimi" diye nitelemek olanaksız. MEHMCT ALt KIL1Ç&W evrim kimin devrimi Devrimi'ıtin burjmu dcvriınlerinin prouuıpı olduftu, arıtk okul kîiaplarına giracek kadar harcıALcra hir önermr halinc gclmiştır. lladotıni hangi lerimlerdc hulunuı bubun. iıuanların çoftu icin. oruçafın sonundan Kllbuen ilcılcıııcye bafluyan burjuvarf, Ift. yu/.yıfa getindiftindc üretîm ilijkilerinin ha$lıca bclirlcyiciM olmaunaraftmenikttduda de|kUir. Bıı ııcdcıilc, bıı /încirtcıiıı kııılnmM gerckmcktcydi vç onlar cka "kırdılar". HÜIM açık bîr ifade ile ıııvanUrın büyük vogunluftu Fran«1/ Dcvrlmi'nî. ckononıık cgemenlifti kiyasal cgemcnllkle laılandırnıuk iMcytıı lıurjuımnnın amaçlı, programlı bîr cylcmi olar.ık görnıck* fcdir. Ûcne bıı devrimîıı nlpıtanııınstııa ili|kin busııutkalıp oıırııııck'uktı hiıî dr l7Wdadevfinı mccİHÎniıı rcudalîicye vc krallık istibdaiına son vcrdıfidir. Ama bunlıır yaıııh>iır. vuııku Fıamı/ l)evriım hakkındaki kanılar ucncllikk yo oııuıı fcrmamasyununa kalkula huhıııuıı "phlkiKjphe"brm Oncrdiklerinin gcrvekkftiği yvnılgısından lıaukfllt* y;ı da devrimivı Mcaftı içindc nruya Vikan gof u* \x Onerilerdcn iıibaren alu^furulmaktadır. Oyn Oıicriikk* bilinmcsî gerrkcn 1ıaıiM/ Dcvrimt*nirı tck bîr devrim almayıp. birbırlcriııdcıı bagıımii döıt ayrı devrim ha lindc urlayıı «iklı|ıdır. Oncc so>1ulanııkit üunıa burjuvalannki, onları ufeycrck kövldlcrinkî vc Parit'tc devrim clUeıı giUcrken KMA culııttvnun girıMifti kurtarma harekicı biçimindc ortaya vıkan ve «onra kunanlanlar tarafından kan içindr boftuJAn halktnki. Demek ki Fttiuız Dnrinii bir ihıil.ıliiT man/ıımnidlr veyalnı?ca bu nitclijindcıı oiuru sadccc burjuva devrimi olanık ııiiclendifilmai olanaksudır. îratiMZ ücvnnıi'nc. burjtıva/iniıı fcodallleye *c doKayı»yla ariMoknısiyc karçı giri|ii|i bir kunuluş harckçti okhıpu mıclenh»ıyk:bttkniak Ideı oldu|u tçint onun kcntscl ktrakter i vurgıılanır oKmusıur. C>ysa işin aslında bıırjuvaonin feodaliicye kar^ı bir dcvrimc giriymc&ine olanak yoktur. çunkufeodalmctim larzı Fıanıa için en a/ııulaıı 14. yu/yıida uriadan siünmi> ve fcapilalbl Ünrlîm lar/ı egemen oltnaya ba^lamııiır. Akıı »Na\di burjuvtn bu kadat gUçtU olabilir miydıV Oıc yaniıan Framu Ücvriını bilgisi olu^tunılurken kırlarda ıtkAılana gelcn dc\rimcî çalkalanmalar. burjuva»nîn "antîfeodar* ve krallık kar>itı vedojtası gcre| i kcııtıd olan eylcminiıı kınal yansınıaları olanık ^unulmu^lardır. Oyao. ilk kc/ Cttnrfeı Lercbvrc'iıı ar^tunıalarındaıı urtaya viki* ü/cre, hurjuva dcvrimimn vcrvc%«i içitıdc: kokcni, yflnıemicri, bunalıtnlar i \c yAndımkri ıııbanyla krndine O/gu hir kirnJigc vc lucrkliğe sahîp bir kılylll ccnahı Mclı^mivtir. Bunıda altının (i#iKmftî gcrckcıi noku, kftylü dcvıimk ilc buıjuva devriminin anuvl*»>ıım büytik bir ke liberai (veya burjuva) hakları olank geçecek UİcpKerle yola «ıkuktaıı \onru, devîıdigî c»ki nejimden daha d»po(ik ve duha meıkc£ci bir yöncıim kuracakiır. Buna karfilık köylülcı, burjuva uleplcrînin cn aya|ı ycrc basanı olan Oavl mttlkiyet hakkımn ıttm FramızKara yaygınkıştırılma«ı pragramını kuvvcdcn flilc çıkar* tarak. Frnn^a'mn daha Mmraki y^nelımlerinin burjuva tamna do^u olmasını bellrlemiflerdir. Daha açıkçası, Fnnsı/ Devnmi'ne burjuva karukiınnî vcrtn, çok büyük çogunluk ıarafındatı sanıldıgı gibi, l'arih'in vcya ba/ı büyük kenllcrîn burjuvaları olmwnı>. bınu.sı yikıMığı haUe sUıtn fcodal hukuku dr faclo dev* rc dışı bırakan kOylülcr Bu noktaya bir baıka boyutun dnha eklenmcsı gcfckmekıedir Auhnda devrim Ant'c^ı vu •onrast FnınKa larihi, Onyargılardan kııriulmu> halîyle yazılmayı bekkmektedir, ama bu alan.ı tahMs cdllen ba/ı es^rfcvîn kapı aralıpımSaiı gıMrrrbıldikteri n/err, kenivf h»ıjııva/i rr> «ev 16. yuvyıldan beri aıisıokrai ikıtdara orüık olmuf duıumdaydı. öıe yandan. aynı burjuva loprak alımı. evlîlikler ve Mylulastırmu yuluyla, noble«w de robr nitdcmesiııın gönlnü»ıeki kucünıscyıciliğinc raftmctı. unın zamandan beri foyluluk «allanıu bttyuk oranlarda kaıılmaktaydı. Demek ki 171191da paılayan ve buyUk devrim adıyla anılan emuUı/ (H|I1UIIISH1 hnrıketin köklennde, burjevaıiııin "feodaliie"yi devsrerek iklîdara gelmek istemesinden vcya reodaliıedeıı kapîıalunı^ dctıimle gevîlnıcKİndcn ba*ka bir >cykî bulunmakta>*dı. * 18. yOzyıl FnuiMz burjuvaâüinin enieleklllcl kanadt ise özü ıiıbarıyla bu Kinıfııt gecrni>inc. IOIUIIC \c vıkaılarırıa uygun bir *ıya.sei ve toplumfcfeefcfiigcli4iırnıı«iı. Ancak bu tels*:fe hein aydınlanma harekeıinin heın de FranMZ mtthalif gelencfinin eikisiyle oyJesiııc bir kap«am genî^îftiııe ula«ını>ıı ki. eski nrjiınin "akl.ı" daynlı bu ıle^ıitisi evren^d bir nilclik ka/ütiarak hcm Franna'ııııı, lıem de FranMi Devıımi'nin boyuılannı büyük Olçekle a«mı^lı. Fran»/ Devrîmi'nın ıııtn burjuva dcvrımlerlnin pıotoıipi lıaline gelmcninin vc Insan ve Yürıia* Haklan Bıldirgcsı'nde ilade edilen idealleriıı, dünyamn ttlm Uerldleri taraHndan ulafilmtıı fcrckrn program unsurları obrak kn bul edilmçsinin kokündc, büyük dorimingctçckle^ıirdîkleıindcıı çok, oncrdiklcriyle unınnıas» yaımaktadıı. ITUIIMS İMıiıni'ıuııd^ünsel altyapıu. özü ilibanyla çok fa/Kısiyla Fraıısu olan ayıhnlannuı felscfesiniıı tcmcl rcllckülerinc dayanmakiachr. Frarıı/ Devrimi'nin ba|l*îıcı« da burjuvai\ oiınamıvıır. Slyasal ubanın, ekonomik ve toplumsal geliymclerle ayağının alundan kaydıfını fark cdtn yttksck arislokrasi. I797*de krala karjı darbc yaparak. onu Eıats Cicncraııx'yu toplamaya aorlamifiır. H|er knl, 150 yıldan beri loplanmayan EÛlı Gcncraux'yu ari*tokrasinîn gtiç dencmeıine gîrK$meııi »onucunda loplamaıaydı, devrim belki genc olurdu, ama atla gcrceklefiîti biçimîyk oianu/dt. BOyOk devrimin cn radlkal ve kalıct cscri anıîkUiK haıekflııdır vc hu yanı gendliklc »kalanmakıadır. I I Ocak 1793 Knıl 16 Loub o*yotm§ rt|tne ıCTİmi içermckte ofdujudur Burjuvazî •rînoknuıîyi «ya&al cliı olmaktan çtkarinıak htemekıedir. Aılında onu yok cımck gibi bir aınacı yokuır. yalnızca kendi programım i«lcr lıale sokacak yeni hir ikridar odaftına ihiiyaç duymakiadır ve bu nrdenlr ar iMokıafiiyle çaUfma hatindedir. Fakirleıme paho&ına vcrrliiklerînc vc ayncalıklarıııa mahkuın olmayı sur« dürcn Iraıısı/soytulutu.uluıalpu/anııoluımasbinda büyük gkarlnn olan buıjuvazinin onünde cn büyUk cngcldir. Ikı ııedendcıı öıurıı, hir yaiıdan ycrclliklcf i bir «nıf reficku olarak surdunnckic ısrarlı olnuku, Ote yandan da ftfkirlîftinîn palyarifî olanık boroknsinîn Hfiarını. ıııaa> edinınck ve Fran&a kraliarının 1ı;ı>ıııciiııi laıımınlanuık Uürre oldu^tı kadar. ycrel liklerınc kar>ı kraJın onları yunı lvı>ında topluyurak nıerkezini oluıiurnuuına ses v'ikarramadıklannüan oıürü dokhırmakiadııliir. Atlında büroknııideki usyluUr birer rcttırlcr \e ickıuk tnekanbmalar burjuva kOkenli mcmurlann cliıkkdir. ama gene de burİuva/inin UKUMI! pa^ar olutlurma kavga«nda hııyıık bir engcl oiurak oıtuya v'iknıakladırlar. Kovltıluk İM gelifen kapıtali/ının koaullarına uyınak iMemrktctSir ve onun da Anttndeki en büyttk cngel, »oyluların elinde yoğunkaşmif mulkîyct haklandır. Ama anıavltiı ının bu hirliftinin kaı>mndu, iki sinifın ariıtokra*iyc karjı olmalarının gcrtkceLeti farklıdır. Burjuva/irıin tek amacı ikiidarı tck bu^ına cle gevirmekıîr. oyiüa kftytttjuk, feodaliicnm fiilcn 14. ylUyıİda oriudan silinmiv olnuuınarağmen.nıylulutun bu lot^ın hukukuıuı anakronlk bir Kkildc »urdürcrck, onun gcli>nıc olanaklarını ııkaması kaıynıııda gcrgck biı nelıet duvmaktadır. Kav* ramhın zorlanıa paha^ııu tOylertem, Fransız Devrimi'nin cn burjuvaca lavrım kAylııler gAslcrmı>lcrdir. Çttnktt. lltorİ3»'cegctncn oluıi kniı burjuva/ı, djlu w n n Myaun litcraluıuııe vatan" kavramımn torTt|i Fratua'nın ülkniyÖZEL EK Dcvı iırıdeıı gcvııii» fraıısd çuftu irun Mn bir ikıiK'i vuiun olıııu^tuı. Amaulında. bu "ikincî lc dcgil0e.17JWidcullcnykdoUlurulmakwdir.ij 9 HAZİRAN 1989