Katalog

Fransız Devrimi, ülkemizde Nlzamı Cedit'ten 2. MahmuVa, Abdülmecit'ten Ittihatçılara ve son olarak da Atatürk'e kadar birçok lideri etkisine aldı. Atatürk, kendisiyte söyteşi yapan bir Fransız gazeteciye, "Hepimiz, Fransız kültür menbaının suyunu içtik. Fransız Devrimi. evrensel Özgürluk düşüncesinln bayrağıdır," demişti. Prof. Dr. NİYAZt flKTFM htonhu! f m ıva«! fkııdan ele Rcçirme çsbatt Kindc «ıtan prııp vcya sımnar cylcmlerıni du^ıınvl hır du/lrme ıiı>andtrırlar Hııcvlct aciMiufaıı da a\m psıko/ geterlidıı. Hcı dauunı» ve eyle nıinıı/e dü>un*cl bır lıaklıhk boyuıu verntck istcri/. Sıyasciit* hclli hır hukuk l'ehelesı unlayıy cylcmı mvıınlcıtdırır. l)uıı>adaki ıüm dtvmnlcrîn kokcnındc bır lelsctc yaimaktadır. 26 Aunsius 17»M ı.ıııhimk yayımlaıutiı Fklil» w Yıııtla> vc Insan Hiikhın Bildırgchi dogal hukıık \c tulk cgcıncnlifti ilkclcrinın adcta hukukval bır mctın halıne dunU$turulmU} bısımîdir. Btldirgcııın I. ıııuddcsi "în*unJar doftu)lan o/^ur ve C4İUU M dcmckicdır. 2. maddc dogal hukuk dcyıınıni agkca bclirııikkıcUiı: '* 1 opiumun fcmcl amau ın*anın dogat haktarının fhııkuk hıJınJıflı gibi haklar dcnıckiir) korunın.iMm puvcnLcaîhna almakiır. Iltı kuıklar rt/işıırhık. mulktyct, gııvenlik vc ha&kıv.ı kar>ı di fenıııcdir." ık 1ranM/ ln>an \c ^ urt* > ll.tklan nildiıgcsi arjMnda hjk \c 0/gur* luklcı ^Kisından bir paralellik \ardır. I8?6 IsUhut FcrtTum da bciı/cr hukuınJcr gLtırtnckuydı. Burada oulik ılkcii uicnihk durulmu> u* Mu^hırıun u*ha tlc Mü»lumjn olma>iıTilüt .ır.ıvinüakı UrklilıklaroruJan kaldırılmı>ıır. Sulıa» \bdula/i/ donrmîndc I r;ınc \w Dc\rimi nin fcKel'eti ulkcmuc buiuıı ı*iırItftıyla ttiınıı>ıtr. V. MuTdi \c AMnlh.iiint'i i&1u.t ^Cviitf Tuıklcı vc Mitlı.n P:ı>a I"ıan*ı/ L)e\Tİm l'oını o/unı^c>cıı 1nı>uk dc\lci > İlk lurk jıu>a>ası |s~6T.inhli k.ımıni F.%asi'nııı tcıncl Itak tc ü/guıluklcre lli^kin maddelcrı I ranw In^an \e Ytııtıu> Haitnn DiKIirpts»'ni anım«atmakıa>dı. B»re>Nîİ o^uılnklcr gu\mct attınaalınmi), mulki>cı lıukkı t.ır.ın mıs İIUIK ii/|türluSıııııııı kıiiiallı^ı \uijuLin nu>. i»ketuc \c an^arva >a*aklanmı>. uiuındc Ukcsı bcnını\enmi'.Tîr. Ikinci Mc>ruıt>ci'itf Uıanbul «okjklaıında o/gutluk. <>ıtlık. karüe>lık >C>1LTI CMUlıgi cııılatnukıavdı. \>nı ^/ctlklvr Dtırımi'nın dc v*kak ^loganıydı. ISi pılan anayasj Jcı2ı>ıkliklcrıyle dcınmın ılkclcıj ıam antamıyla hrııiın>cınlL Ve «aıaslar... llalkaıı sava^lau... Hiııncı Kıııtulu> Ddhu Kurıııluf Sn\.ı>ı'ıiLİa I ıaıi%ı/ lcUclcsinm cikİMiıı 1921 Ana>a>ıii > mcktc>ı/. 1921 \nu>a%uı JJ. Rou^ctıu'ıııuı "ku\\cılcr bırlıftı" ilkcnnı bcııııım'iııiMi Aiaııırk'un ROII%SCJU. Volmiıc \c NUMitcvquicırnıın yapilannı Manasiır'Ja oksıld;ı okumavü ba^Lnhtını IVıbi Bc> ifahlc rtıncktcdir. Aü luaı i.cbcM»\'d L'orc Âtaturk litiı.M.' Itıwn \c Yuriuı> Hiikl.ın Bildirgesi'ndt'n v>»k eıkı!eıııtıi»tir (CcbcMn. Ali Fııııî: Sınıf \rk.ıJ.ıIim \nnoik. Cumluıınci üa/rtısı 12 k.isiın I9MM. Cclul Ba>4i. Aıaıuık'tııı FıaıiM/ Ocınmi'nın olavürı \c lcNclcsiııi vuk ıvı bıIJijîiX ve 6. maddeler Rotmcau'cu halk cgemcnnı >a/ınakıadır ıllayar. i clal: Bcıı dc Ya/tlım, lî^ınin ıcmdındc yaıan gcnd îradc kmramını •:. Ü. «. lt+*M rormule ciınckicdir 10. maddc du>unce ve inanv cM^ııılnpıınıı hciHmscmekredtr. II. madAıanırk H22 >ıIıııUa FraıiM/ Scfaıcıiııüc dcyc gurc du>unce ve poruflerin o/uuı dola>ıdevnımıı 133. yıldıMiuıııü ntııımMrbcii> lc >apmı kuis.il bîr rıakıır. Bikliracnın o/.unde iw ııgı bır konu>ınada O^tgurluk w ha$ıııiti/lık iDcM.aılciVıl îikıl yiiııiLikıudır. mÜcadclclcrİTiin %c bıına lw}îı olurak H.uı>ı/ M C M 14 Ttmmut 1789 da tuyuk tur kttHMı BaflıUe hapı&anesim saUırdı Devrimrnın örtctn vc anUmını aııUıııtiMir. Devrimi 200 ytbnda bcıı bu ıcnıcl Oıu çotc dcvTİmlerin cn «^ncnıli. cn aydıtıljilkckrm ı>i(ı altında dünyayı temclindcn MUV yoncııın bakkında dıı$uncHerinlO|reumek i« oKun Scnedi lıtıfak gihı haklar lanıyan bir lıcı uın \CUIIIIIM l'un^ı/ P %tımıolııp. kıırını>lır. Di»|al hukuk ılkclcri «rıayauılara. yatulu> SP\ a>ııııı/lu jru^ıııda ilkc \c «ı;rcckUf>ti%alara£evım>, fiau demokrasHehnın hukuk ve temiviîr. li lnııwdi>ılı, I.H ; Selîm lll'un Vc* u/lu>maya muhrunu küymu#lur. liaht iken I lansa Kralı Lui XVI ile Muhabe Dntıı>tay vc Yjrgııay'ın rtncuıu olan Meırlivl ıılınck iMcnılcıı amuv acısıııdan büytik bcıı/crtiyıuci lcl^ctcsı ulmuyıur. rdcri. Bellelen. c II. 1938 no 56. *. 191246). AhkAm*! Adlîyc II. Mabmut donctnindc ku lıklcr \uiıiır. Mııiura kcııuıl lıcr iki dcvuıııııı IWM Napıılcon Kodiflkasyonu (kanunlıi>iırFransu Üevrînıı utm ilginv gclmitli. Lkvrım ntlnuiftıır. Fraıuııca cğllim yapan okulların amacımn ıvgıırtnk. bugtmii/lik %c ulusul cgcma harektfı) lüm Baiı Mcdeni kanıınları'nın. k ılgıli a<Nuam*ı CedıdYcnı DiUcn*' deytmıni temellerî dc hu dünrmdc aitlmı^ır. mcnhJEiıı kıırulmaM oldujtuıııı MI>ICIIU>IL bu aradu bî/im dc ba^lı olduguınu/ Kvıvrc kullanıyordu. Bilindi|i gibi daha sonra kuruMcdcııi Kanunu'nun icmelîdîr. 1810 Frsıntı* 1428 yılındii Aıaiftlrk'le rMpıirıaj yapma\a IKWMa AhJtılmecirin lahta gcvmcti mıilan ordu da bu adı almifiı. Padişahlık donrCc/tt Kanunu tunı llaiı dcvleilerinırı cc/a, kartıındc de Kran^a'dan Ağretim demanlan JÎC na&ebctiyic yAyımlanı» Gülhdne Haııı Huma gelcn lıansı/ gaareteci M Pcrnoı'ya M tıunlttiıııı cikiteıni»lir. tirttn III. Selim, yenl dUşılncelcrin ilk kml yunu (Tan/iııut Fcrmanı) ile birlikıc Baıı ıd Kcrnnl >u so/leıi sınler: "Hcpimi/ F cımlarının ıılkrmi/r frclmcsindc Ancııiıik yap*. tefcsiııirı ulkemi/c iıırhî îyicc yoğunlatmıııır. Kulııır mcııbuaııııı >uyıındaıı îctik (...) FranÜlkcmizc ol etkiri CHnıanlı lıııparatoılugu ıvıııdc ya^uyan Muı sı/ IVvıimî. c%rcııscl (V/guıluk dU>üiKc%iınn lUnuuı ulmayanlara hak \c A/güflükleı »a|ln kuyııagıdır" (Aiaiuık Süylo %e Dcıiu\lcıı. C BllyOk FranM? Dcırimi birçok açıdan ülkeIIKtt'dciahiacıkaıı II Mahmııi'un Osmanlı yarak bir "konıpıııdıu bıırjuvami" yaratmak III. s. 6667). mi/i cikttcmi)!ir. Bl/ burada sadccc hukuk vc Fransı/ dcvrim fH4cf«inin ıcnıcl ılkcti latıyaseı l'ehcfesı açısından ctkitini ele almak* luullfahları kinde cn oncınli rcfoımciı oldu iMcycn liatı dcvlctlcmıın amaa ulkcyi »Omurlayı/.. XVIII. yu/yılın MIHU ve XIX. yu/yılın gu bilinmckcedir. Onu ıcformİHra Mirukleycn ttıckii. Bu nedtulr FraıiM/ Dcvrimrnin felıe ikltk. MıiMal'ıı KcnMİ'lc bitlîkfc cunıhıııi\vfiıı ba)larııuJjı CHmanlı devletindc feİMrfc. hukuk nedenlerin bovında »lyasul gucunu vaglamİa^* fevinin yayılııusıiitthı yarar gorttyoıUrdı* Bu 6 ukuııddn lnıı olnıu>iuı. 1runM/ IHtnıni'nin d/gurluk. c>ıllık. ada vcsiya**( lel\efc%iıuıı vaılıptiıd.ıtı ku.kıısu/ st«r lırmak oldu|u kiı^ku güiurraeı. Ba^ktyla de guıt dc bclki nym umac fevcriklir. Aııcak anuıv gîi, rclurmia dıucııi pckt^ııtnenın cn uıftlam nc olurM ülnuıı. CMgürUıklcrin tllkcmuc gcl Icı. kardolık, utusal cgırnıcnlik. akılcılık. luedemeyu. Cıcne de aydınlık kafalı ICIK ^ch/ade Sdım, yoııieııı ulduguııun bilincînt u>ııııa^ı unun mra olumlu hir ıılgudur. Avrupa 1 opiııluftu' İklik ilkrlcrı cıımhuriyctin Vtırııcusıı Maiuık Fıaıım/ DrvrinH'nderı hahcrdardı. DevTim on akılcılıftım g(htctmckicdır. II. Mahmui daha na gırmc armmıı/ nlmaıuıydı, dcınokrjAiyc gc pihi ilim aydınlanmı/ larulıııdan da henituscsiırccı bır haylı umyahihrdi. Yayımlanan ncrck halka ukıarılmaya calıvılmhiır.UJ XVI. I oıık*yc Hı meklııp ya/arak ikıidüia frrldiftindc anlanı vc amacı nc olur«a ıı.. %c gcıw Turkıvc i'umlıuııye 9 HA7ÎRAN 1989 ÖZEL tK II