Katalog

SAYFA8 Emre KONGAR Türkiye'sinde Ataturk'u anlamal: zordur Çünku 1978 Turkıye'sı Ataturk"un yoptıklarının urunudur Yapılan iş ne denlı guc ve buyuk olursa olsun, sonuca varmıştır Başarıya ulaşmıştır Bu yuzden de guclukler unutulmuştur inanılmazlar, ino nılır olmuştur Duşler gerçeğe donuşmuş tur Ustelık, yeni toplumun geriye bakacak zamanı yoktur Önunde yeni sorunlar vardır Yeni ve forklı bunalımlar ortaya çıkmıştır Belki de yeni bir olum kalım savaşı soz konusudur Işte bu yuzden 1978 Turkıye'sımn goz'uğu ile 1920' lerı değerlendirmek olonaksızdır. Yazı devrımı de bu çerceve ıçlnde genellikle yalnız gunumuz sorunları acısından ve kulturel değerlere gore ele alınmaktadır Oysa konunun toplumsal yapıya ve toplumsal yapı yoluyla slyasal yapıya illşkln cok onemli yonlerl vardır. M NİM I M M VI CUMHURtYET CumhuriyeC l! v h ıı rf h h A / r /w//r l) ul \l \K II Ml , <\ Nlıshnsl It, I \> 1,1, <M Kl s ı ı !• • M « « « IHMIM mrh I }(••*•>• I * I M »*a«*MpMI * M M •a*H«rt.fc ürk Matbuat havatanda tarlhî bir gün: IKânunuevel 92i İMrfleHn kabtH «»MII Ycni yım ^ ^ . SŞ> ^r>YtNİMIIMMUI matlMtaim nmkMk•"« «v» tatMkl ^ *? • ' "" ' «• • M Rıirtıfım ' ^ " " hukıık vclıp tuh'ln'icmn jcrv$ rinacn Mç dc ha»lan k«a olmıyan •"^^ baıı klmiMİsrin p«k <(y«4a NMHMHM \l Mllllll MtttaM !• • « > ' Ml ır • • ! •>•(•• ••«•# l«t» « <« t4IUft«f «« k llfMhMHfbilı lafeNMilrri *i l Atatürk Ne Yaptı? Ataturk, kuramsal açıdan slyasal güç kaynağını değıştirdl Dınsel geleneksel kaynaklı slyasal ıktldorı, halk buyrultusuna ya da ulusal egemenlığe bağımlı duruma getırdi Kendl donemı ıçin yalnızca kuramsal olan bu değışme, günumüzdekl demokrasiye yo) actı Ataturk, dağılmış, bozguna ve ıhanete uğramış bir imparatorluktan, ulusal bır Türk Devleti yarattı Ataturk koksuz bır merkezî burokrosi ıle yerel eşraf ve âyan blçiminde goruntu veren feodal guclerı yokedecek bır gelışmenın tohumlarını attı Fılızlenmekte olan sermaye sınıfını, yeni toplumun en guclu yapısal ogelerinden bın olma yoluna soktu Ataturk, duşmanı yurttan kovdu. Onun sıyasal ve ekonomık somurusune son verdı. Ataturk, toplumsal ve ekonomik devrımını, sıyasal ıktidara el koyarak başlattı Önce sıyasal Iktıdonn kuramsal temellerinı değıştırdı Sonra toplumun Ideoloıısıni tumuyle yenlden bıçımlendlrdı En sonunda da yeni ve guclu bır sınıfsal evrıme yol acacak ogeyi, sermaye sınıfını yarattı. blacaklan ««ylcıılyor. HIMklka lıakı kimatİM (.uı.rblllrkrkl: 5»lmdl r u ı h b r i krr kctt kolaylıkla okıtjr a m a z . BinatnaHnrh xaz«l«l*r akykla*4« |rax>alar hlU onlar skunulup anln^ılıncaya kadar alı alan BskMan k«vmi« hulunur. O haW« Krka. t;rl kcyflm K«I I.. Huyle ı>ıi>leycn. h«lc blı>lc dü^ıincn olur m«J bilmıyuru/. Şaycl vmn* nnlara chvmmiytHt Ihi lar edcriz kl malbual konlurul \uifarial Wada dainıdir.halkın vc hükumelln»*. fenalıft işllm«k vt ı;ıırnıck hunuıtunda daima kulnftı tltlik va )f*zü avıklır: beyanatı 1 Türk Huîpır muna lcn koıuırıüun tupkmıtı. H.ıkLılj ! lnr LUI topluıuımk kuopcr.ıh yınncYc kıımr vcraıh'i I ttyftM >«t.i » MI(. . ı • . İMcmUkcHn hvrlarafın ,«<k<riwH.«.M4, ^ . I d i i r c n ı ı l hllscnekl hlllldn M»ny\* mükemmvldi f * iflrtar •«»•!!> •««•rto* fcıüiılı •kU M^MHkt* •Idyfclarıaı «*«W VapurücretTakriri au1 eriartmayorkun kanunu Hu H«nt yeni vapbrlar Kalkacak m ılınmaM muhtemtlUlr ı !Vnııl\ı>n fır.ıtlır j , , . " " " ^ " 1 * " , ! 1 : " , " ^ ^ " ; Kıırforan Zafc . ** 1». W HIH.İM 1 l H i j ı kı ı«ılı m >hı mn\,h b<y gcMi Mühiın bir haber :;r:t:JM \ «I L.tdar ft»ı Ir Mr <l«M<k ı rdt* O h 4at M M4«ht larh ı »Illalıl t»l« r ıtu t I » Anlamı Nedir? Ataturk'un sıyasal ıktidara el koyarak başlattığı ıdeoloıık değişme jçınde yazı devrıminm yadsınmaz bır işlevı vardır Ideolopk gudumleme çabalarının temeldekı amacı tektı Sıyasal gucu, Imparatorluğun kuramsal olarak, dıne ve geleneğe, uygulamada ıse dışta emperya list guçlerın ıcte çeşitlı ulusların desteğıne bağlı durumdan cıkormak Layıkleşme, Cumnurıyetı ılân etme, ulusal değerlere onem verme aslında hep bu ıdeolopk yonlendırmenın kaçınılmaz parçalarıydı Şapka devrımı, takvımın ve soatın değıştırılmesı, ve en onemlısi yazı devrımı, bır toplum yaşamını belırleyen en onemli simgelerın, eskı sıyasal iktidarın butun Izlerını sılecek bıçimde gudumlenmesiydı Kur'anı Kerım yazısı olan ve bu yuz den de bır anlamda kutsallık kazanan Arap harflerının değiştirllmesı, siyasal iktldar acısından en az halıfelığm kaldırılması kadar onemli ve anlamlıydı Bu sıyasal ışlev anlaşılmadan, yazı devrımı Turk tarıhındekı yerıne oturtulamaz O zamana dek imparatorluğun en onemlı kesımlerınden bırını oluşturan ve Bırınci Dunya Savaşı sırasında cıddl bir bıcimde Imparatorluğu arkadan vuran Arapların yazısının değıştırilmesı, en azın Toplumsal yapı acısından yazı devrimi çok daha uzun doneme ilişkin ve onemlıdır Fokot, 1920 1930 doneminin koşulları gozonune alındığında, uzun donemlı amaclar kadar. yakın donemlı amacların yaşamsal bir önem taşıdığı ortaya cıkar Şımdıye dek, yazı devrımlnin kültürel anlamı olarak hep, Turk dilıne ve seslerıne daha uygun olmosı ve okumayazma konusunda Arap harflerıne gore daha ko lay oğrenılmesı uzerlnde durulmuştur Oy sa bu goruş, kultur kavramını oldukca hafıfe alan bır goruştur uzun donem lcın önce kısa donem ıçın, one surulen butun bu savların son derece gecerlı ve anlamlı olduğunu vurgulamalıyım Bır an duşunellm Bır toplumun yazısını değıştirmek ne demektır? örnegın, şu anda alıştığımız harfler yerıne yeni ve bugunkulerle hic ılışkisı olmayan bır alfabenın devlet zoruyla ortoya atıldığını duşunelım ve sonuclannı gozumuzde canlandırmaya calışalım Hıç kuşkusuz, karşılaştığımız goruntu toplumsol bir rokıntu olur Oysa, Ataturk bu işi bır toplurtibal cokuntu ıle değil, bır toplumsal yenıden doguş ıle ozdeşieştırmiştır Bu ışın gui nerededlr' Kanımca bu gız, yalnızca A taturk'un dehâsında ve emperyalıstlere karşı kazanmış olduğu ınanılmaz savaşın efsaneleştırdığı kışılıgınde değıldır Bu gız, bır anlamda yeni alfabenın hem Turk seslerıne daha uygun olmasında hem de daha kolay ogrenılebılmesınde yatar Bu noktayı boylece belırledikten sonra, uzun donemdekı etkılere ve onenı II toplumsal çozumlemelere geçebılırız Yeni Turk alfabesi, Turk kulturunu Arap islâm uygarlığının tekelıne bağımlı olmaktan kurtormıştır Bu tumce ıle, Arap İslâm uygarlığını kucumsedığım sanılmasın Tam tersıne, kanımca, bugunku Turkıye'nın cok onemli bır kulturel sorunu, Arap İslâm uygarlığına ye terlı ve gerekli ağırlığı vermeyişidir Fakat, bu gercek. islom oncesı ve İslâm sonrası dunyada. İslâm Arop Turk uygarlığı dışında başka uygarlıkların olmadıgı onlamına gelmez Işte yeni alfabenın kabulu aslında, ulusal Turk kulturunun oluşmasında İslâm oncesı Turklerln ve islâm dışı Batı uygarlığının, çağdaş Turk kultur sentezının oluşmasındokı vaz gecümez yerinı sımgelıyordu Sonuç Yozı devrimlni, 1978 Turkıye'sımn ko şullarıyla değerlendirmek, ona ve onun yarotıcısı Ataturk'e en hafıf deyımıyle haksızlık etmektır Bu devrım, yeni bir toplumun, yeni bır sıyasal yapı, yeni bır kultur, sozun kısası, yepyenı bır kımlıkle ortaya konulması surecı ıcınde cok onemlı bır adımdır Konuya sımgeler acısından bakıldığında, belkı de en onemli adımdır Bu adım, ulusal Turk kulturunun, bu tun ınsanlığın urunlerınden yararlanara'< yaratılmasında cok onemli bır aşamayı belırler Gerek sıyasal otorıtenın dınsel gelenekselden, layık halka aktanlmasında, gerekse merkezıfeodal yapıdan, sermayeemek etkıleşımının egemen olduğu cağdaş yapıya gecılmesinde en onemli aşamayı belirleyen bır devrımdır yazı devrimi Butun Ataturk devrımlerı gıbı başarıya da ulaşmıştır artık Bu nedenle, kendimizi, gecmışın komplekslerınden kurtarıp. islâm uygarlığına ve onu ozumlemenın bır aracı olan Arapca ıle Arap yazısına gerekli onemı vermenın zamanı gelmiştir don altı ok ıle belirlenen Turk Ulusçuluğu ılkesınin somuta donuşmesı anlamını taşıyordu Yazı devrımının siyasal nıtellklerinı, İm paratorluktan Ulusal Devlete donuşum surecl ıçinde duşunmeden, bu devrımın anlamını kavramanın olanağı yoktur Kulturel acıdan yazı devrımının anlamı belkı 'Atatürk'ün sıyasai iktidara el köyarak başlattığı ideolojik değişme içinde yazı devriminin yadsınmaz bir işlevi vardır,,