Katalog

YAZI DEVRİMİ be/ge/er M WM M 1KASIM 1978 ^ ^ Cumhuriyet YAZI DEV [J Prof. Dr. Macit GÖKBERK £ | Yeni Harflerimîz Gâzi.Hazretlerinin Seyahatleri Memleketin her tarafmda büyük UrfaaİyeMe çabşAyor B undan ellı yıl once benimsenen Lâtın harflerinın okuma yazmayı cok kolaylaştırdığı yadsınamaz bır gerçektir Bu kolaylığın nereden ilerı geldığı, teknik ıncelıklerıyle bundan once bırçok kez anlatıldıydı Bu ellincı yıldonumunde de, elbette yıne uzerınde du rulup bu bakımdon yenı açıklamalar yapılacaklır Bız ıse konuyu başka bır ba kımdan ele alarak Horf Devrımını tarıhsel bağlamı ıçındeki anlamı yonunden aydınlatmayı deneyeceğız .jjjv.j 2 9 1 192 ~ı»lJ » . CHIJ., Atoturk'un onayak olduğu butun dev rımler gıbı Harf Devrımı de çağdaş nıtelıktedır. başka bır deyışle tarıhin gidışıne uygundur, bu gıdlşe bır uyma çabasıdır Çunku aşağı yukarı 2500 yıldan berı okuma yazmanın dunyada glttıkce yaygınlaştığını goruyoruz Bu sureç başlangıcta yavaş gıtmış, bır aralık duraklamış, son ıkı yuz yılda ıse yokın zamanda butun ınsanlara ulaşacok buyuk bır hız kazanmıştıt Surecın başlangıcı Mılâttan Önce beşıncı yuzyıldaki eski Yunan dunyasına gerı gider O sıralarda burada bır aydınlanma olayı ıle karşılaşıyoruz Insan, yolunu yonteminl kendı gorguleriyle, akıldan turetılmış bılgılerle aydınlatmaya calışmaktadır Bundan dolayı bılgıleri ulaştıran okuma yazma bır gereksınme. bır değer olmuştur Bu aydınlanmayı da dıne dayanan gelenek gorenek duzeyinın sarsılması başlatmıştır Yuz yılların tanrısal olduğuna ınanılan duzenlnln cozulmesı, insanın kendı uzerınde duşunup kendı gerçeğinı bulmasına, bu nun doğal sonucu olarak da, tarıhte ılk olarak demokrasinın ortaya çıkmasına yol açmıştır İnsanın ozblllncıne ulaşmaya başlaması ve demokrasinin gelişmesı de, insanın değerı ve onuru kavramını getırmıştir Oysa otekı Akdenız ve gerisı ulkelerınde, Mısır'da ve Mezopotamya'da, okuma yazma dın adamlarının tekelınde ıdi ve hep boyle katmıştır. hıcbır zaman bu dar çemberı kırıp halka ulaşamamıştır Bu yuzden de bu ulkeler sarsılmok bılmeyen tanrısal blr duzen olarak donup kalmışlar, aklı kullanomadıkları ıçin, İnsanın değer ve ozgurluğu diye bir şeyı bılememışlerdır Dın ıle devletın kaynaşmış olduğu bu ulkelerı tanrı soyundan «T» >»« <» «iıV t^ A» *> Berfin Tohyo Seyâhati havâiyesini k, Jfaaan Alman tayvftYenl Turk Alfobasl'nln gercekleştlrllm»8İ ve uygulonmosı Içln butun yurtta çotışılıyor Cumhuıiyet'ln, hazıriık asamasındakl sayılarıntfa y«nl harfterle Ilk başlıklar gorulmektedlr. Blnlerce oğretmen, yenl yozıyı oğrelen kurslara katılmısMr, geldığıne ınanılan hukumdar ıle çevresınde toplanmış olan rahıpler yonetırlerdı, bılgı bırıkımını saklayan kıtapları yalnız onlar okuyup anlarlardı Buna karşılık ne dın ışlerınde. ne de devlet yonetıminde sozu olmayan, kul kole olmaktan ılerl gecemeyen ve sonuna dek hep boyle kalmış olan halk ıcın okuma • yazma elbette bır gerekslnme değlldı. isa'dan oncekl beşıncı yuzyılda eskı Yunanda ana çızgılerıyle beliren akılcı aydınlanma kulturu antlk çağın sonuna kadar surmuş, bu arada felsefe, bılım ve yazında ortaya koyduğu urunlerıyle Batı uygarlığının başlıca bır kaynağı olmuştur. (Arkası 11. sayfada)