Katalog

CUMHURtYET BELGELER SAYFA 5 Cemal Nadlr'in 1928 yılında yaptıgı llk kartkaturlerden HİCRE1 Sadi BORAK 1928 . 8 Mayıs : Cumhurıyet gazetesı yazıyor «Ankara'dan bıldırildığıne gore Latın harflerının kabul şekll etrafında kesln bır karar yoktur ( ) Umumı duşuncelere gore evvelâ yakında ılmı bır heyet kurulacak ve bır lugat hazırlanacaktır Bu lugatın 15 senede bıtırılmesı mumkun olabılecektir Latın harflerıyle hazırlanacak alfabenın ıkı yıl ıçınde okullara gonderilmesı ıhtımal dahılındedır I IMO }.'} 5« da «Yenl Türk otfabesinl güzelce öğrenmek ve oğretmek gerekir Bunun için de elbette yıllara Ihtiyaç yoktur» dıye yazması I t M t » ' »«00 >*., 3000 20 Ağustos: Yenı harflerımıze gunluk gazetelerlmlzdo yer verılmeden ve yasa gerafllnce kullonılmayo henuz başlanılmadan once Mardın gazetesının 20 ağustos gununden boş layarak ıkı sutununda ilk kez yenı hortlerı yayımlamaya başlaması (Bu haber 23 ağustos 1928 tarihli Hakımlyeti Mllllye gazetesınde çıkmıştır.) 20 Mayıs: Saffet Arıkan ve arkadaşlarınca hazırlanan «Latın Rakamları Ta3arısı»nın «Beynelmılel Rakamların Kullanılması Hakkındakı Kanun» adı altında T B M M 'nce kabulu (1228 No lı bu kanun 1 hazıran 1928 gununde yururluğe gırecektır) 21 Ağustos: Maarıf Vekâletine (Mllli Eğltlm Bakonlığına) yenı Turk horfleriyle yorılmış ilk dılekçenin verilmesi 23 Ağustos: Ataturk'un yurt gezlsinde Hart Devrlmi'nın bırınci dersinı llk kez Tekirdag'da ver mesl Bugunden başloyarak reomî dalrelerde yenl harfleri oğretmek lcin kurslor açılması. 23 Mayıs: Mıllı Eğıtım Bakanlığınca 20 mayısta Baş bakanlığa sunulan «Latin Yazısmın Uygulanma Olanaklarını inceieyecek Bir Kurul Kurulması»na ilışkln istemın Başbakanlıkca onaylanması 26 Haziran: Hazıran ortalarında kurulan «Dil Encumenı»nın, Mılli Eğıtım Bakanlığının ozel daıresınde ve Ataturk'un başkanlığında ılk toplantısını yapması (Dıl Encumenince hazırlanan «Alfabrç Raporu» ağustos başlarında basılmıştır) 25 Ağustos: Tekırdag'dan Dolmabohçe Soroyıno dönen Ataturk'un de katıldıgı konferonsta Ibrohım Necmi (Dimen) Beyin Turk horflerı hakkındaki konferonsı. Blr zOhul 26 Ağustos: ismet (inonu) Poşanın demecl «... Bugun yenı Turk harflerıyle cehalete karşı actığımız mucadelenln yarın mıllet lcin 26 Ağustos Zoferınden daha yüksek ve geniş saadet netıcelerını vereceğlni muhakkak goruyorum.» 30 Haziran Çalışmalarını surdurmekte olan Dıl Encumenı'nde Prof Mehmet Emln Beyln soylevı «Devrim, Komısyonunuzdan Latin harflerının Arap harflerı yerlne uygulonıp uygulanmamasını tartışmasını Istemlyor Gorevınlz, en doğru uygulama blçimlnln provasını hazırlamaktır. .» «Millnn. ıtl,kmı/,n IMI drrl ld R,.,d..,iunıı,, 27 Ağustos: dıl alfabesi konusu uzerlnde çalışmış, hıc bır yere çıkmamıştır. Hakkı Şınası (Paşa), Maarlf Emınl Fahir ve Maarıt Muduru Haydar'dan oluşan komlsyonun ılk toplantısını yapması (Komısyonda. yeni harflerı oğretecek oğretmen yetıştınlmesl ıçin kurs açılmasına karar verllmiştir) Istanbul Tıcaret Odasında ımzaların yeni harflerle atılmayo başlanılması Ertuğrul Yatı'nın adının yeni harflere cevrılmesı. Ataturk'un Burso'do yeni Turk uzerınde smamalarda bulunması 8 Temuz: Ataturk'un, Kâbıl Elcıliğıne atanmış olan Yusuf Hıkmet (Bayur) Beye yeni Turk harflerıyle yazarak fotoğrafını armağan etmesi (Ataturk fotoğrafa şunları yazmıştır Hıkmet Beye. 8 temmuz 1928 M Kemal) 9 Ağustos: Ataturk bugun yanındakı kişılerle Dolmabahce Sarayından cıkmış, motorla denızde bır gezintı yaptıktan sonra saat 23'te Gulhane Parkında Cumhurıyet Halk Partısınce duzenlenen eğlence toplantısı na katılmıştır 29 Ağustos: Dolmabahçe Sarayında bugunku dersın (konferansın) Ataturk onunde acılması ve bu toplantıda Ataturk'un uc onerlde bulunması 1) Mılleti cehaletten kurtarmak lcm kendi dllıne uymayan Arap harflerlnı terk edlp Latin esasından Turk harflerıni kabul etmekten başka care yoktur 2) Komisyonun teklıf ettığı alfabe. hakıkaten Turk alfabesldır 3) Sorf (gramer) ve Imlâ kaıdelerı llsanın ıslahını, ınkışafını, mılli zevKi taklp ederek tekâmul (gelışmek) edecektır. 19 Temmuz: Dın Encumeni toplantılarına katılan Ismet (inonul Paşanın yenı alfabeye «Turk Alfabesı» adını vermesı 10 Ağustos: Ataturk'un 9 ağustosta saat 23'e doğru katıldığı Gulhane Parkındakı eğlenti gecesınde Yenı Turk harflerı uzerıne verdığı tarıhsel soylev. 16 Ağustos: Cumhurıyet Halk Partısınde yapılan toplantıda yenı harflerln yayılması içın gereklı onlemlerın alınması ve 'ier mahallede bır dershane açılmasına karar verılmesı 1 Ağustos: Dıl Encumeni uyelerıyle goruşen Ataturk' un, encumenın çalışmalarını bundan sonra istanbul'da surdurmesinı onermesı. 15 Ağustos: Yenl Turk harflerınin bır an once uygulama alanına konulabilmesı lcm İstanbul'da kurulan ve Muhlttın (Ustundoğ), 19 Ağustos: Ataturk'un. Cumhurıyet gazetesi sahıp ve başyazarı Yunus Nadi Beye gonderdığ\ yenı Turk harflerıyle yazılı mektubun 30 Ağustos Kuçuk buyuk, kadın erkek her stnıf halkın anlayabıleceğı acık bır ifade ıle ya(Arkası 11. soyfada) 8 Ağustos: Ataturk bugun Dolmabahçe Sarayında