Katalog

SİYASKT84 DPT kurucu müsteşarı: Plaıılaıııa île askerlik arasında ilişki gördüm KENAN MORTAN nkara Beşinci Beş Yıllık Ayıldönümünü de beraberindeKalkınma Planı'nm hazırlanması aslında ilginç bir getirdi. Devlet Planlanıa Teşkilatı (19601984) 25. "gümüş" yılını geride bıraklı. lki başbakan, bir başbakan yardımcısı, iki maliyc bakanı çıkaran bu kurumda, kurucu uzmanlardan sadece dördü çalışmakta. Bunlardan da sadece biri Oral Akman, şu anda etkin görevde bulunuyor. Kurumun kurucıısu enıekli Kurnıay Albay Şinasi Orel artık 65 yaşında bir "delikanlı". Yaşına karşın her gün tstanbul Ayazağa'daki Kara Harp Akadcmileri'ne çalışmaya giden Orel, Akademi'de müşavir öğretim üyesi olarak Türk tarihi konusunda belge çalışması yapıyor. 1974 yılında Nihat Erim'in başbakanlığında kurulan hükümette Milli Bğitim Bakanhğı da yapan Şinasi Orel, Devlet Planlama Teşkilatı'nın aynı zamanda isim babası. 18 ay görev yapan ilk kadroları oluşturan Orel, görevinden istifa ettiği 21 Şubat 1962'den bu yana hiç konuşmuş değil. Kurrnay subay Orel'in planlama ile ilintisi, ABD'nin VVashington Georgetovvn Üniversitesi'ndc aldığı uluslararası iktisat derslerinden kaynaklanıyor. O sıralarda NATO Daimi Grubu'nda görev yapan Orel, ihtilal sonrası günleri şöyle anlalıyor: "1958 yılında yurda dönmiiştüm. ABD'de aldıgım kursların etkisi ile iktisadi planlama ile askerlik arasında yakın bir ilişki kurmuştum. İhtilal sırasında bir planlama biriminin kıırıılması zorunluluğuna iyiden iyiyc inanmıstım." 1960 yılında Genelkurmay Genel Sekreteri olarak görev yapan Orel, artık devlet hayatında olup bitenleri daha rahat izlemeöğrenme şansına sahip olmuştu. Kısa bir süre sonra, temmuz ayında Elektrik lşleri Etüt ldaresi'nde Menderes döneminde kurulan Yatırım ve Envestiman Komitesi'nde çalışmaya başladı. Hollandalı iktisatçı Prof. Tinbergen dışında, sonra planlamanın çekirdeğini oluşturan uzmanlar, Nejat Erdcr, Atilla Karaosmanoğlu, Ayhan Çilingiroğlu, orada çalışmaktaydı. Ancak bunlari derleyecek, loplayacak birim nasıl kurulacaktı? Bir kurnıay olan Orel'i daha çok bu nokta düşUndürmekteydi. O sıralarda Başbakanlık Müsteşarı olan Alparslan Tiirkes de süratle bir planlama kurulmasını isteyince, Orel çalışmaya koyuldu. Milli Birlik Komitesi üyeleri arasında iktisadi büyüme konusuna çok yatkm olan Suphi Gürsoytrak ile Sami Küçiik'ün varlığı, Orel'in çalışmalarını kolaylaştırdı. Ancak Türkiye'nin kendisini derleme toplama gereği birçok birimin aynı çalışmayı yapmasına yol açtı. thtilalin Devlet Bakanı Şefik tnan da bir model çalışması yapmaktaydı. Bir gün Orel ile lnan karşılaştılar. Karşılaşmayı Orel şu sözlerle anlatıyor: "Sayın tnan, her bakanlığın ayrı ayrı plan yapmasını istemekteydi. Sayın tnan'a 'Sizde lıedef yok' diye itiraz etliın. Ama tnan da, 'Bizde ancak böyle plan olur' deyince yollar ayrılmıştı." Ayrı planlama modelleri günün Cumhurbaşkanı Cemal üürsel'e sunuldu. Gürsel, önerileri oya sundu. Orel'in modeli, bir tek Inan'ın karşı oyunu aldı. 30 Eylül 1960'ta 91 sayılı yasayla Devlet Planlama Teşkilatı kuruldu. Başta Gürsel ve MBK, konuya o denli önem veriyordu ki, DPT müsteşarına, bakanlara verilen kırmızı plakalı makam otosu verildi. Sıra örgütlenmeye geldi. Orel'in "matematlk kafa" olarak nitelediği Osman Nuri Torun Koordinasyon Dairesi Başkanı, "sessiz mantık" dcdiği Nejat Erdem Sosyal Planlama Dairesi Başkanı oldu. Bugün hayatta olmayan iktisatçı Dr. Nejat Bengiil İktisadi Planlama Dairesi Başkanlığı'nı kabul etmeyince, o görev de "parlak zekâ örnegi" olarak nitelediği Atilla Karaosmanoğlu'na kaldı. Sonra bu ekip ve bu ekibin yetiştirdiği uzmanlar beş adet plan hazırladılar. 5. Plan DPT'nin "gümüş " yılında tartışılacak Atrigan ucuzluk fornıülüııü biliyor. kopye edilir dfye açıklanuyor. FARUK BİLDtRİCt nkara Belediye Muzaffer Atılgan, BaşkanAmaaşını Altındağ Belediye Başkanı lığı bir hayır kurumuna bağışlayacağını belirtiyor. Atılgan, "Aylık gelirim 10 milyon da olabilir, 15 milyon da olabilir," diye açıklıyor. Atılgan'ın ilk başarısı 1943 yılında üç yaşında iken gürbüz çocuk yarışmasında birinci olması. Atılgan, iş yaşamına oto yedek parçacıhğı ile başlayarak Yemekli Vagonlar A.Ş. (ROMTAŞ) fabrika, çiftlik gibi birçok özel işletme sahibi olmuş bir kişi. Boks Federasyonu ve Göztepe Spor Kulübü Başkanlığı da yapan Atılgan'la söyleştik: Neden siyasete atıldınız? ATILGAN İş hayatında başarılı oldum. Bu enerjimi ve gücümü biraz da milletimize hasretmek istedim. Bu nedenle de Altındağ belediye başkan adaylığını seçtim. Ama önce ANAP kuruculugunuz ve milletvekili adaylığını/ veto edilmişti. ATILGAN Aslında ben başlangıçta da belediye başkanhğını düşünüyordum. Ama kader milletvekili adayı olmamı getirmiştir. Bir milyon 100 bin lira başkanlık maaşı aldığınız yolundaki haberlerl nasıl degerlendiriyorsunuz? ATILGAN Basından öğrendiğim kadarıyla, Halkçı Partili bir lstanbul milletvekili, "Atılgan bir milyon 250 bin lira alıyor" diye bir açıklama yapmış. Kendisine bir telgraf gönderip açıklamasını esefle karşıladığımı söyledim. Fevkalade terbiyesizlik yapmış. Ben maaş almıyorum. Maaş almam için yasal zorunluluk vaısa, bu maaşı alıp bir hayır kurumuna bağışlarım. Maaş istemediğinize göre, aylık geliriniz yaklaşık ne kadar? ATILGAN Bilemem ki, aylık olarak 10 milyon da olabilir, 15 milyon da olabilir. Pazarlardaki fiyat artışlarını nasıl önlemeyi düşünüyorsunuz? ATILGAN Fiyat artışları memleketin gerçekleri. Ben işadamı olarak bu mesclelcrin özünü biliyorum. Fiyatları ne şekilde, hangi yolla ucuzlatacağımı da biliyorum. Ben, hangi malın kaça satılması gerektiğini biliyorum. Ucuzlatmanın birkaç yolu vardır. Formülünü biliyorum ama şimdi açıklamak istemiyorum. Nasıl bir formül bu? ATILGAN Konuşursam, belki kopya ederler. Onu vermek istemiyorum. Fiyat denetimi uygulayacak mısınız? ATILGAN Asıl çare, serbest rekabettir. Pazarda rekabet oluştuğu anda, malın gerçek fiyatı ortaya çıkar. Pazarlarda serbest rekabet yok mu? ATILGAN Hayır. Pazar olayında tekelcilik var. Ben onu biliyorum. Olay halde üç dört kişinin fiyatları tespit etmesi olayıdır. Bu kişilerin iizerine mi gideceksiniz? ATILGAN Bu bir anlamda tekelciliktir. O kısmı bana kalsın, ben formülünü biliyorum. Bu beninı kişiliğimde, yapımda olan bir özelliktir. Tekelleri kıracağım. Tanzim satış magazalarının kaldırılmasını dogru buluyor musunuz? ATII^AN TANSA'lar konusunu ince lemedim. Ama TANSA'lar halka ucuz mal götürebiliyorsa, kalması lazını. Ama eğer zarar ediyor ve yararlı olmuyorsa kaldırılması lazım. Abdi tpekçi Parkı'nın adının degiştirilmcsi ve Hitit Anıtı'nın kaldırılması girişimleri için ne diyorsunuz? ATILGAN Bu konu, Keçiören Belediye Başkanı Melih Cîökçek tarafından getirildi. Ben böyle şeylerle uğraşmayın dcdim. Tavrım bu. Altındağ Belediye Başkanı maaş almıyor, amacı hizmet "Demokrasiyi işletebileceğimizi ğösterme dönemi IŞIK KANSU Eylül 1980'den sonra ilk A nkara parti12büyük kongresiSalonu'nda siyasi 6 temmuz günü Selim Sırrı Tarcan Spor başlayacak. SODEP'in üç gün sürecek Büyük Kongresi'ne illerden seçilmiş 800 delege ve 86 tabii üye katılacak. SODEP Büyük Kongresi öncesinde, partide bir hareketlenme gözlenirken, kongreye sunulacak rapor da açıklandı. Türkiye'nin demokratik düzen içinde yönetilmesi gerektiği vurgulanan raporun giriş bölünıünde, yerel seçimlcrden sonra çıkan siyasal tabloya dikkat çekildi. Demokratik düzenin tam verimlilikle işleyebilmesi için, Meclisteki partilerin kritik kararlar alırken yurt düzeyindeki seçmenlerini arkalarında hissetmeleri gerektiğine işaret edilen raporun giriş bölümünün en ilginç noktalarından biri de HP'ye gctirilcn eleştiriler oldu: "Ulkedeki tabanını yitirmiş partilerin davranışlarının giıvensizlik dogurması kaçınılmazdır. Demokratik du/ende bu gerçek hiçbir şekilde örtülemez. Yerel secimlerden beri geçen kısa sürede bu durumun sakıncalan açıkça ortaya vıkmıştır. Durumun du/.fltilmesi ve normalleşlirilmesi için çaba sarfetmek, ilk önce parlamentodaki muhalefct partilerine düşer. Biz bu göriişle seçimlerden sonra Halkçı Parti'nin bizimle birlesmeyi düşünmcsini önerdik. SODEP'e ve Halkçı Parti'ye oy vermis vatandaşlanmızın bunu istediklerini açıkça ifade ettik. Bu yaklaşımımızdan olumlu bir sonuç heniiz çıkmadı. Fakat, böyle bir birleşmenin sagiıklı demokratik gelişmeyi hızlandıracagına inanmaya devam ediyoruz." Türkiye'deki yeni demokratik düzenin hukuksal temelinin yeni anayasanın kabulü, genel seçimler sonucu oluşan Yeni dönemde ilk büyük kongreyi SODEP yapacak TBMM'nin Başkanlık Divam'nın meydana gelmesi ile kurulduğu ifade edilen çalışma raporunda, ayrıca en aşağı bir seçim dönemi geçirmeden anayasa değişikliklerine yönelmenin doğru bulunmadığı belirtildi. SODEP raporunda, bu konudaki görüşler şöyle özetlendi: "Şiındi düzenin Anayasa'da ifadesini bulan bütiin kurum ve kurallanyla gerçekleştirilnıesi dönemini yaşıyonız. Bu dönemi, demokrasiye geçişten çok demokrasiye sahip çıkmak, onu yeniden 12 Eylül 1980 öncesi kargaşasına dönmeden işlelebilecegimizi göstermck dönemi diye anltyonız. Biitün davranışlarımızda bu sommluluk duygusu egcmen olmuştur, bundan sonra da olacaktır. Demokratik yaşamı geliştirmek için bazı yasalarda önerdigimiz düzenlemeleri bugünkü anayasa çerçevesi içinde diişünüyoruz. En aşağı bir seçim dönemi geçirmeden anayasada degişikliklcri gözönüne almayı dogru bulmuyoruz."