Katalog

12 CUMHURİYET DERGt Jane 36, Tolstoy 68 yaşındaydı. Ünlü yazar "Şiddet ve militarizme dayandığı sürece hiçbir hükümetle işbirliği yapamam" demişti Jane'e. Jane, ölene dek bu sözü kulağına küpe yaptı... Nobelli banşçı Jane... NADİRE MATER f merika Birleşik Devletleri ve Avrupa ülkelerinden gelen 1500kadın, kürsüdekonuşan 55 yaşındaki yol arkadaşlarının öfkeli ve kararlı konuşmasını dinliyordu. Hepsi de, savaşı durdurmak, barış ve nihayetinde Uluslararası Banş ve Özgürlük için Kadın Derneği'ni kurmak içinoradaydı. Yıll915,aylardanMayıs. l.DünyaSavaşı günleri... Konuşan kadın, yani Amerikanbasınının "komünist", "anarşist", "hain"; savaş karşıtlarının ise "enternasyonalist", "feminist", "adalet vebarışsavunucusu" dediği Laura Jane Addams 1860'ta IllinoisCedarville'da doğdu. Şiddet karşıtı bir aileden geliyordu. Dokuz kardeşin sekizincisi olarak dünyaya gelen Jane'in babası yerel politik liderlerdendi, 16yılsenatoüyeliğiyapmış, içsavaşta subay olarak savaşmıştı. Abraham Lincoln'ünyakınarkadaşıydı... Jane üniversiteyi bitirince, kendi sınıfından her genç kızın yaptığı gibi çıktığı Avrupa yolculuğundan öncekilerden farklı döndü, ufku açılmıştı. Döner dön mez, göçmenler için dayanışma merkezi, göçmen çocuklar için anaokulu, aileler için açık öğretim gibi projelere başladı ve kısa sürede hepsini gerçekleştirdi. Her türlü adaletsizlik onun alanıydı artık. Tolstoy ile tanışınca... 1896' da" dünya barışı "yla ilgilenmesi şart olmuştu. Çünkü, o yıl Moskova dışındaki çiftliğindeLev Tolstoy ile tanıştı.O sıra altmış sekizindeki "Savaş ve Barış "ın yazan en açık sözlü pasifistlerden biri olarak Jane'i etkilemekte gecikmedi. Tolstoy netti: "Şiddet ve militarizme dayandığı sürece hiçbir hükümetle işbirliği yapamam." Jane Addams, radikal savaş karşıtı görüşleri nedeniyleOrtodoks Kilisesi'nin aforozettiği Tolstoy kadar cesurdu. 1898'de "lnsan hayatını da, savaşı kuşattığımız kahramanlık ve hayranlığın aynısıyla kuşatırsak savaş imkânsız olur diyebiüriz" sözleriyle IspanyaAmerika savaşına karşı çıktı. 1914, savaş karşıtları için adeta bir turnusol kâğıdı işlevine büründü. Pek çok pasifist ABD'ninîngiltereveFransa'nın yanında savaşa girmesinden yana tavır koyarken Jane ve küçük bir kadın grubu, savaş başladıktan birkaç hafta sonra 1914 sonbaharında, NevvYork'tabuluştu. Bunun elbette bir bedeli vardı; basın Jane'i hedef seçti, ona karşı bir saldırı kampanyası düzenledi. Dahası, üyesiolduğu "Amerikan Devriminin Kızları"ndanihraçedildi. O, daha sonra Peace and Bread in Time of War (Savaş Zamanında Barış ve Ekmek) kitabtnda, şöyle yazacaktı: "Inanıyoruzki.hayatı besleme çabası ulusal sınırları aşmıştır. lnanıyoruz ki, amacına zor kullanarak ulaşmaya çalışan savaş, tüm insanlığı içermesi gereken işbirliği ve iyi niyet oluşumunu sadece durdurmakla kalmamış, aynı zamanda bozmuştur." Aslında, 50 yıl önce, öncü feministlerden Julia Ward Howe, henüz biten iç savaşla ilgili yazdığı "Dünyanın tüm kadın larına çağrı" belgesinde, erkeklerin kadınları dünyayı keder ve dehşetle dolduran eylemlerinin tarafı haline getiremeyeceklerini ilan ediyor ve kadınlan banş için bir genel kadın kongresi toplamaya çağınyordu. Kadınların Barış Partisi Işte bu çağrıyı Jane Addams hay ata geçirecekti. 10 Ocak 1915'te Washington'da kurduğu Kadınların Barış Partisi 'nin mitinginde kadınların herhangi bir konudaerkeklerden "daha iyi" olmadıklarını, ama "hayata değer verdikleri" için sorunları çözmek adına erkeklerden çok daha az savaşma isteği gösterdiklerini anlattı. 3 bin kadının katıldığı mitinglebirlikte kadınlar sahiden güçlü bir savaş karşıtı platform oluşturmuştu. Onlar, kendi ülkelerinde militarizme karşıydılar, silahların sınırlanmasını, savaşın yerine "savaş için kanunlar" konmasını ve gençliğin barış ilkeleriyle eğitilmesini talep ediyorlardı. Jane" Kadınlar sevdiklerine karşı çıkarak çok zorbir işi yaptılar" derken haklıydı, dahası savaşa giren ülkelerden kadın O da Amerikalı. Ama Irak savaşına şiddetle karşı. Martin Sheen Amerikan militarizmi ile uzun yıllardan beri kavga ediyor... ıllar yılı yoksulların ve kişisel haklarından yoksun kıhnanların yanında yer alan, Amerikan militarizmine, nükleer silah üretimine ve savunma kalkanına karşı mücadele eden Martin Sheen şimdi de I rak'a açılacak savaşa şiddetle karşı çıkı yor. Biray öncc "Savaşsız Bir Zafcrlçin Birleşen Sanatçılar" adlıbirdilekçeyeimza atan yüzü aşkın Hollywood yıldızı arasında Sheen ön saflarda yer aldı. Los Angeles'ta 15 binden fazla kişinin katıldığı barış eyleminde de en çok göze çarpan konuşmacıidi. Sheen gerçekten de, Amerika'da yalnız