Katalog

16 PAZARIN PENCERESINDEN SATRANÇ CUMHURİYET DERGİ Mazhar Osman'a görün... SELÇUK EREZ P ek eskiden değil, belki onon beş yıl önce, zırvalayanlara, "Sen git ' de bir Mazhar Osman'a görün!" derlerdi. Türkiye'de yaygın olarak bilinen bu akıl hastalıkları uzmanı kimdi? Bu adamı tanımanın önemini eski nöroloji hocalarımızdan (ve tabii ki Istanbul'un eski vali ve belediye başkanlarından) Prof. Dr. Fahrettin Kerim Gökay şöyle vurguluyordu: Mazhar Hoca, öyle girift renklerie tersim edilmiş bir tablodur ki derinliğine nüfuz etmeden onun hakkında hüküm verilemez... Onun resmi hayatı, ilmi biyografyası malumdur. Fakat onlan nasıl hazıriadı? Cidal sahasındaki başarılannı nasıl elde etti? Mazhar Osman'ın iç ve dış hayatındaki hususiyetler nelerdir? Bunları ..tanımak ve tanıtmak lazımdır. Bu soruları cevaplama, onun ölümünün 50. yıldönümünde, Liz Behmuaras'a nasip olmuştur! Liz, tıp tarihçilerimizden biri değildir; önce bir araştırmacı, bir gazeteci, sonra ciddi biyografi çalışmalanyla ("Kimsin Jak Samanon?" ve "Yüzyıl Sonu Tanıkhklan") dikkatimizi Mazhar Osman... çekmişti. Şimdi "Mazhar Osman"ı okudukça hem iyi bir biyografyacı hem de edebi yönü giderek ağır basan bir yazar karşısında bulunduğumuzu kavramaktayız. Mazhar Osman, Türk tıbbının önemli kişilerindendir: Ülkemizde, akıl hastalıklarının tanı ve sağaltımında çağdaşlaşmanın öncüsüdür: 1915'te Edirne'deki bimarhanede bulunan akıl hastalannın zincirlerini çözüp hastalan modern psikiyatri tedavisi uygulanan bir hastaneye gönderen odur; 1924'te akıl hastalannın tedavisi için elverişli olmayan Toptaşı Bimarhanesi kapatıldığında Bakırköy Akıl Hastanesi'ni kuran odur.. 1933'te gerçekleştirilen üniversite reformunda, psikiyatri kliniği ordinaryüs profesörlüğüne atanmıştı (bu reformda tıp fakültesinde hemen hemen bütün diğer kürsülerin başına Almanya'dan gelen hocalar getirilmişti). İyi bir biyografide neler bulunur? Michael Holroyd, "Tarih ekonomik ve politik havanın geriye dönük çizimidir. Tarihte bulunmayan, eksik olan nedir? Bu havanın estiğinde üşüttüğü ya da ısıttığı insanoğlu! Bu da biyografilerin konusudur!" demiştir; bu iyi bir kıstastır. Biyografi bir de objektif olmalıdır. Bu açılardan değerlendirdiğimizde, birçok belge incelenerek ve çok sayıda insanla konuşularak (bu kaynaklan kitabında belirtmektedir) şekillendirilmiş olan bu yapıtın iyi bir biyografi olduğu sonucuna varmaktayız. Yazar, sadece Mazhar Osman'ı, çok sayıda belge okuyup ve bileninden sorarak değil, aynı zamanda onun sosyal çevresi ve çağının özelliklerini de ayrıntılanyla inceleyerek yansıtmıştır. Mesela, Mazhar Osman'ın doğumunu aktaran şu satırtar o zamanın ev doğumlanna tanık olanlann anlattıklanyla eksiksiz örtüşmektedir: "Müslüman kadınlar, ebeyle biriikte hep bir ağızdan selatü selam çekmeye koyulurken, Kirya Melponi, Meryem Ana'ya ilahiler okuyor, haç çıkanyordu. Saat onda, sağlıklı bir oğlan dünyaya geldi. Kadınlar, Atiye'nin gür saçlannın ucunu örüp ağzına soktular ve öğürtüp 'sonunu' getirttiler." Biyografiler yazıhrken ve eleştirilirken, Bernard Shaw'un vaktiyle Kraliçe Viktoria konusunda söyledikleri de anımsanmalıdır: "Biz kraliçemizin, bütün eşlerin en iyisi, annelerin en müşfiki.. olduğunu biliyoruz.. Açlıklann, gemi kazalarının, devrilen trenlerin onu nasıl üzdüğünü hep belledik; Iskenderiye'yi fetheden, Hindistan'ın imparatoriçesi olan da o değil miydi? Şu anda onu tanıyan ama onu bu kadar sevmeyen birinin kitabına her şeyden çok ihtiyacımız vardır!" Behmuaras'ın kitabını bu açıdan da irdelediğimizde olumlu sonuçlara varmaktayız: Mazhar Osman'ın Ikinci Harp'ten hemen önce Almanya'yı gezdiğinde Naziler konusunda kaleme aldıklan, kadınerkek ilişkileri ve hakları konusunda duyarsızlığı gibi konular da hasıraltı edilmeden yansıtılmıştır. Bu yaşamöyküsü, konu edindiği kimseyi yan tann ilan eden yaprtlardan değildir. Mazhar Osman, yaşamının son yıllannda bazı ciddi sağlık sorunlanyla giderek daha çok cebelleşir: öğrencileri onu yalnız bırakmazlar. Bir gün solunum güçlüğü çekerken, oksijen tüpü tıkanınca, "Vasil nerede? Vasil'i çağınn da buna bir şey keşfetsin bakalım!" der. Pratik buluşlarıyla çözüm sağlayan Vasil'in gelmesini ister, ama orada bulunanlar anlamazlar, o durumda bile 'espri' yaptığını sanıriar; Vasil'i çağırmazlar. O zaman, hoca, bütün gücünü toplayıp doğrulmuş ve onlara dik dik bakmıştır. tıpkı klinikte bir şeyler ters gittiğinde bunu fazla azarlamadan bildirmek istediği zamanlardaki gibi.. Bu kitabın sonuna vardığımda, Liz Behmuaras'ın Hoca'yı, ölümünden yanm yüzyıl sonra, birçok öğrencisinden daha iyi anlayıp çözümlediğini fark ediyorum ve "Mazhar Osman, Liz Behmuaras'a seslenebilseydi, herhalde Hollandalı şair Judith Herzberg'in bir şiirinde dediklerine benzer şeyler söylerdi" diye düşünüyorum: "..Bunadığım zaman kucağımda köpeğim, battaniyem...Seninle konuşacağım uykumda Anlıyorsun şimdiden anlatmak isteyeceklerini o kurumuş dalın Kınlıp gitmem öyle (Ben) uçuşan bir şeytan tüyüne benzerim.." ^ İzmir Fuarı Satranç Turnııvası H. SERTAÇ DALKIRAN 30 Ağustos3 Eylül tarihleri arasında iki ayn kategoride toplam 4 milyar TL ödüllü satranç turnuvası düzenlenecek. Ustalar kategorisi uluslararası turnuva şeklinde planlandı. Bu grupta sadece 1900 üstü UKD ve ELO sahibi toplam 80 oyuncu oynayabilecek. Diğer kategori herkese açık olacak. Isviçre sistemi 9 turlu yapılacak müsabakalarda düşünme süresi 40 hamle 75 dak. + 15 dak. Fisher sistemi (her hamle için 30 saniye eklemeli) uygulanacak. Eşitlik bozmadaönce Median, sonra Solkoff ve daha sonra Berger'e bakılacak. Ustalar kategorisinde birincilik ödülü 1 milyar TL, 2.700 milyon TL, 3.500 milyon TL, 4.300 milyon TL, 5. 200 milyon TL, 6.100 milyon TL, 710 arası 50 milyon TLödül alacaklar. Bilgi için Düşün Satranç Merkezi: 484 8414 İzmir ll Temsilcisi Selçuk Büyükvural 0542 267 62 92. Türk Satranç Vakfı Başkanı Cam Pekün'ün yazı«... geçerlidir. TSF yetişkin satranççılara, geçmişte hizmeti geçmiş satranççılara bugüne kadar nasıl bir imkân ve saygı göstermiştir? Bu örneği yetişen gençler görmediği sürece yeterli motivasyona ve inanca ulaşamayacaklar ve biryerlerde hep eksik kalacaklardır. Bu 1214yaştan sonra neden yeterli başarılı olamadığımızın görünmeyen esaslarından birini teşkil etmektedir. Bu nedenle Türk Satranç Vakfı Başkanı değerli ağabeyim Cem Pekün'e buradan seslenerek TSF'nin yapamadığı, eksik bıraktığı bu temel unsurlann tamamlanması yönünde en azından camiamızın bu yegâne vakf ının gayret gösterme çalışmalanna başladığını müjdelemesini talep etmekteyim. Satranç camiasını da bu vakfa hertürlü maddi ve manevi destek vermeye davet ediyorum. Türk satrancının başarısı ancak bütünlük oluştuğu vakit yükselecektir. Çanakkale Troya Festl vall Satranç Turnuvası Geleneksel olarak sürdürülen turnuvaya bu yıl çeşitli illerden ve KKTC'den toplam 121 sporcu katıldı. Oldukça güçlü oyunculann katıldığı turnuvada ilk dereceler şu şekilde paylaşıldı: 1 3. AN Ipek, Armen Grigoriev, Turhan Yılmaz 7.5p.;46.MertErdoğdu,AbdulwahapAhmet, Mehmet Altınsoy 7 p.; 813. Selim Gürcan, Ytfmaz Başoğlu, Cihan Doğa Göksel, Aydın Duman, Taylan Yarlıgan, Emir Öztürk, Barış Akyıldız6.5p.; 1423. SuatSoylu.Ramil.Husnullin, Berti Valensi, Ismail Doğantuğ, Selim Çıtak, Fikri Cengiz, Umut Yolsal, Işıköztürkeri, Burak Akar6p.^ Türkiye Satranç Vakfı Başkanı, milli sporcularımızdan değerli ağabeyim Cem Pekün'ün Hürriyet gazetesindeki geçen pazar günkü Satranç Köşesini zevkle okudum. 70'lik Büyük Usta Korchnoy'un başarılarından söz ediyordu. AklımaTSF'nin 1991 yılındadevletebağlandığından beri Veteranlara hiçbir turnuvasında ödül vermediği, bu değerli büyüklerimizle ilgili hiçbir turnuva düzenlemediği ve uluslararası yarışmalara göndermediğini anımsadım. Büyüklerimize saygı insana olan saygıdır. Ne yazık ki ülkemizde yaşhlanmızın her konudaverdikleri hizmetlerin unutulduğu, onlan yalnızlığa, yoksulluğa iten kötü ve yanlış biranlayışın içindeÇetinkayaVedat yiz. Bir gün herkes elbette yaşlanacak. GençleŞahinAytaç rimize iyi bir gelecek vaat etmek istiyorsak onÇenesuyu Festival Turnuvası ların önlerine gelecekte ulaşacakları yaşlılıkta Nimzo Hirrt Savunması kendilerini nelerin beklediğini güzel örneklerie 1.d4Af62.c4e63.Ac3Fb44.e3c5 5. Fd3 göstermek mecburiyetindeyiz. Aksi halde sefil 00 6. Age2 b6 7.00 Fxc3 8. bxc3 Fb7 9. Ag3 bir yaşlılık gösterince o ülkede tüm değerler alt d6 10. e4 Abd711. Ve2 cxd4 12. cxd4 e5 13. üst olur, toplumsal moral düşer, verimsizlik, Fa3 Vc714. Af5 Ae815. Vg4 Adf616. Vh4 g6 kaytarmalar, yolsuzluklar baş gösterir. Devletin 17. dxe5 dxe5 18. Vh6 Ad7 19. Fd6 Vd8 20. temel yapısı sarsılmaya başlar. Gelecek genç Ae7+ Şh8 21. Fxe5+ Aef6 22. Fd6 Ke8 23. e5 lerindir edebiyatı ancak yaşlılara gösterilen in Axe524.Fxe5Vxe725.Fc3Şg826.Kae1Vd6 sanca yaklaşıma bağlıdır. Aksi halde onlara ge 27. Kd1 Vc6 28. f3 Vc5+ 29. Şh1 Ke6 30. Fe4 lecekleri hakkında büyük yalanlar söylenmiş Fxe4 31. fxe4 Ve7 32. Kf4 Ae8 33. Kd7 Kd6 34. olunmaktadır. Bu felsefe satranç sporu için de Kxd6104 Kombinezon Aıhipkın Prodanov, Albena 1977 Beyaz oynar kazanır a b c d e f g h Etüd V. Halberstadt, 1937 Beyaz oynar kazanır a b c d e f g h •JIUBZB>| 9A 8pv Z ZPS CPd 9 ZJd 93§ '9 86><d W S fr 98 t*>d B 9« 9Pd Z zJd 9OV ' l