Katalog

•? • • • Depremden sonra Adapazan: 17 Ağustos 1999. •••:••.••:;.'v'^ .*. 1 * » « . . . *••* . : X Adapazan'nda depremden etkilenen kaldırtm... IzmiL 17 Ağustos'la birbirinin üzerine devrilen binalar... 1. Sayfamn devamı M AY nasıl başladı, hayata geçirildi? 1991 senesindeSapanca'ya40mimarı götürüp getirerek trende gerçekleştirmiş olduğum bir sempozyumda. Neden trende diye soracaksınız, çünkütoplantıdan kimse kaçamıyor. Ortaya çıkan deklarasyonda bu ülkede olup biten bir sürü şeyden mimarlann topyekun sorumlu olduklannı iddia ettik. Hemen o gün, Neşe Düzel, Ahmet Altanbeni Kırmizı Koltuk'açağırdılar. llk defa bir mimar bir buçuk saat boyunca, Türkıye'de fızıksel çevrenin kurtuluşu, Türkiye'nin yeni baştan yurttaş olmayı öğrenmeye başlamasının ilk adımı olarak muhtarla mimann birlikte seçilmesi ve dar bölge seçim sisteminin Istanbul'dapilotuygulamasınınyapilmasıgerektiğini anlatmış oldu. Hemen arkasından Herkes tçin Kent Mimarlığı kitabımda fiziksel çevredeki mekanizmayı anlattım. Amadeprem veafetle ilgisini kurmak için tam lOyılbekledim. 1999'dayaşadığımız depremden hemen sonra gittiğim Değirmendere, Adapazan, Gölcük çevresinde gördüğüm korkunç keşmekeş bence keşmekeş, kaosun Türk usulüdür 50 yaşın üzerinde bir yazar, gazeteci ve mimar olmama rağmen şaşkınlıktan dudağimı uçuklattı. Döndüğümde derhal 1991 'de ilk kez ortaya koyduğum düşünceleri birproje olarak hazırladım, Cumhuriyet gazetesi de bu projeye ilgi duydu ve yine bu dergide yayımladı. Muhtarlara seslendik, birmuhtarda, özden Gönül, beni aradı. Gayrette pe'deprojeyi uygulamayabaşladım.önce kâğıt üzennde birproje nitelığinde idi, süresi olan, etaplan olan ve organizasyon şeması olan bir yapıya sahipti, ama bugün Gayrettepe'de 12 adımlık bir proje olan Mahalle Afet Yönetimi (M AY) dokuzuncu aşamasına kadar gelebildi. MAY, zorunlu olarak kurmuş olduğu küçük derneğiyle, 179mahalledeki uygulamatecrubesıyle afete hazırlanıyor. MAY'ın temel tezi anladığım kadarıyla muhtarla mimann yan yana gelmesi. Peki ama muhtar ve mimar yan yana ne yapabilirler ki? Türkiye sanay ileşmesi gecikmiş bir ülkedir, onun içın sanayi öncesı bir kurum olan mahalle, diğer ülkelerden farklı bir şekilde birtak ı m değerlerini koruyarak kalabilmiştir. Başka ülkelerde artık mahalle yok, muhtar da yok. Mahalle hem merkezi, hem yerel, hem sivil niteliklere sahip. Bu haliyle bir bakıma Türkiye'nın özeti. Bu bakımdan mahalle o kadar önemli ki, muhtan ve sivil organizasyonları güçlendırebılsek bugün şikâyet etmekte olduğumuzbelediye teşkilatından ve seçim sisteminden tutun pek çok şeyi düzeltebiliriz tabandan başlayarak. Türkiye desantnli Parayı ikinci plana iten proje: MAY. Olası bir depreme karşı gönüllüleri bir araya getiriyor. îtici güç ise son derece net: Depremde çevrem çökecek ve yok olacak, kendimi kurtarmahyım... MAY için yurttaşlık Ahmel Turhan Altıner, MAY'ı hazırlayan ve uygulayan... zasyona doğru gitmek zorunda. MAY, tabandan başlıyor işe. Mahalle ölçeğinin ve muhtarlık sisteminin sunduğu pek çok olanakvar. Mahalledeinsanlaristatistikivarlıklardeğillerdırvebirbirlerınedokunabilecek mesafededirler. Yüz yüze ilişki neredeyse zorunludur, bu ilişkinin dayanışmaya dönüşmesi kolaydır. Muhtar seçimle gelirvebirdeiyiçıkarsapekçokişlevgörebilir. Bunun üzerine bir şeylerinşaedilebilir. Ama yetmez. Çünkü muhtar Türkiye'de teknik destekten yoksundur. Teknik gönüllüile muhtan bir araya getirmekbize bazayı sağlayacaktır. Birdolabı da, birbinayı daancakyabirtemel yabirbaza üzerine oturtursunuz. MAY, tabandan işe başlarken teknik gönü/lü ile muhtann birlikteliği temelinde inşaata başlıyor aslında. Muhtar ve teknik gönfillü neyapıyorlar ki, tabandaki enerjiyi bir araya getiriyorlar ve buradan ortak bir afete hazırlık projesi çıkabiliyor? Muhtarlık kurumu Türkiye'de dağınık ama dinamik bir unsur. Mahallelerde oturan teknik gönüllülerde pasifbirpotansi yel. Hermahallede farklı oranlardapasif ama yararlanılabilecek teknik gönüllü vardır. Muhtarlann çok küçük birbölümü ilkokulun üzerinde tahsil görmüştür. Teknik donanımdan yoksundur. Bu iki tarafı birleştirmek aslında yaptığımız. Bursa'nın ve Gemlik'inbazımahallelerindeuyguladık, teknik gönüllüye ve muhtara elmanın bir yansı sensin, biryansı da sensin dedik. Depremden hemen sonra Türkiye'de sivil toplum örgütleri kendilerini hisset bilinci de şart...