Katalog

CUMHURİYET DERGİ p» bölgenin eskiden nasıl olduğunu anlatıyordu. Monsivais'in "KaydedilecekGünler"i Meksika orta sımfından sözediyordu. Llosa'nın "Kent ve Köpekler"i ısebizım portremizi çiziyordu. Her şey bu kitaplarda vardı. Edebiyatın üzerine nasıl gittiysek, gerçek hayatta da öyle ilerledik. Bu bizi şekillendirdi. Biz hayatı haberlerden değil, bir roman, deneme ya da bir şiirden öğrendik. Bu, bizi diğerlerinden ayırdı. Başkalan medya süzgecini kullanıyor, bu da annebabamızın bize kazandırdığı birtür süzgeçti. Marquez Don Kişot'u bütfln bu okumanın içinde nereye koyuyorsunuz? Marcos 12 yaşıma bastığım gün çok güzel kaplanmışbirhediyekitapaldım.Bu "Don Kişof'tu. Daha önce çocuk versiyonunu okumuştum. Çok pahalı bir kitaptı, çok özel bir hediyeydi. Sonra Shakespeare 'e geldi sıra. Ama sıralama yapmak gerekirse: önce dönemin Latin Amerikalı öykü yazarlan, sonra Cervantes, sonra Garcia Lorca ve onunla birlikte birçok Hrik eser. Yani yaptıklanmda hepsi de suç ortağım. (Marquez'e imalı bir gülüşle bakıyor.) Marquez Peki, varoloşçular ve Sartre dasizietkiledimi? Marcos Hayır, bunun için çok geçti. Biz varoluşçu edebiyat için mahvolmuştuk. Ama daha da önce devrimci edebiyat için mahvolmuştuk. (Bir ortodoks böyle derdi) Edebiyat içinde banndırdığı sarkazm ve mizahla bizi Marks ve Engels için işe yaramazkilmıştı. Marquez O zaman marksist kitaplar okumadınıznıı? Marcos llk etapta hayır. ABC'den doğrudan edebiyata geçtik. Buradan da kendimizi üniversiteye hazırlayana kadar teorik vesiyasi metinlcrokuduk. Marquez Arkadaşlarınız sizikomünist olarak görüyor mü? Marcos Hayır, sanmıyorum. Ancak, beni birturbabenzetirlerdi: Dışı kırmızı içi beyaz. Marquez Şu anda ne okuyorsunuz? Marcos Don Kişot hep baş ucumda durur. Sık sık da Garcia Lorca'nın "Çingene Romansları" kitabını okurum. Don Kişot siyasi teori niteliğındeki en iyi kitap bence. Sonra da Hamlet ve Macbeth geliyor. Meksika'nın siyasi sistemini kendi trajik ve komik yanlanyla anlamak için daha iyi birbiçim olamaz: Don Kişot, Hamlet, Macbeth. Gazetedeki tüm siyasi tahlillerden iyidir. Marquez Elle mi, bilgisayarla mı yazıyorsunuz? Marcos Bilgisayarla yazıyorum. Ancak yürüyüş sırasında çoğu kez elle yazdım. Bir sayfa çöpe, bir tane daha, şaka yapmıyorum, yedincisinde oldu. Marquez Ne tür bir kitap yazıyorsunuz? Marcos Bizi bize anlatan bir kitap yazmayaçalışıyorum.Felsefemizdene kadar çok çelişkiyi banndırdığımızı anlatmayı deneyeceğim. Bir devrimci ordunun neden iktidan ele geçirmek istemediğini,' bir ordunun görevi olmasına rağmen neden savaşmadığını yazmayaçalışacağım. Tüm çelişkili yanlarımızı.. Marquez Sizin kim olduğunuzu herkes bildiğine göre maskeyi neden takıyorsunuz? Marcos Koketlikten. Sizbenim kim olduğumu bilmiyorsunuz, kimseyi de ilgilendirmcz. önemli olan "Kumandan yardımcısı Marcos"un ne olduğu, ne ifade ettiği... Geçmişte kim olduğ Çeviren:SEÇtL TÜRESAY 1930'luyıllann alfabesinde kadınerkek eşitliğine önem verilmişti... •/ Ders kitaplannda kadın, genelde anne ya da cinsiyetinden beklenen rollerin devamı işlerde çalışan ve çocuklanyla ilgilenen anne rolünde. Erkek ise her zaman meslek sahibi. ^ Türkçe kitabında kadınla birlikte düşünülen ilk meslek, ev kadınlığı. ÇevreSağhkTrafikOkuma kitaplannda ise kadm yalnızca ev işleriyle birlikte tanımlanıyor. Kadına milletvekilliğini öneren tek ders kitabı Milli Coğrafya. Baba işte, anne mutfakta FİGEN ATALAY ...Mcsela bıri hastalansa, kovan içinde hemen telaş başlar. Kız kardeş yatak hazırlamaya koşar, anne hasta ile meşgulken, erkek kardeşlerdenbiri soluğueczancde almıştır... ... Ali Rıza Bey, oğlunu en küçük yaştan beri 'benden sonra bu ailenin babası sensin. Ben ölünce sen benim yerime geçeceksin' diye büyütmüştü. .. .Baba, evin ve aile bireylerinin ihtiyaçlannı karşılayabilmek için gerekli geliri sağlamakla öncelikle yükümlüdür. Anne, durumu elverişli ise ve bir işte çalışıyorsa doğal olarak aile bütçesinc katkıda bulunur. ...örnegin kadın, dikiş dikerek ve örgü örerek, alışvenşlerini ucuz vekaliteli mal satan yerlerden yaparak aile bütçesinin yükünü hafifletebilir. ...Biraileninakşamyemeğindensonraki durumunu gözlerinizin önüne getirin. Baba bir koltuğa gömülmüş gazetesini okuyor; anne yün örüyor ya da büyük kız ile ailenin bazı dertlerini konuşuyor. Oğullardan biri roman okuyor, öbürü de bir elektrikprizini sökmeklemeşguldür..." Ders kitaplanndan aldığımız bu ifadeler, ders kitaplannın cinsiyetçi kalıplar içerdi OĞRETMEN ANNEDEN HİZMETKAR ANNEYE. Ders kitaplannda kadının durumu ve içiyor ve onlara gülümseyerek bakıyor. ayrımcılığa dair bir çalışma da Firdevs Annenin konumu, bir sabah kahvaltıya Helvacıoğlu'na ait. Helvacıoğlu'nun çağrılmış bir dost, arkadaş, 19281995 yılları arasındaki ders gülümseyen ve orada olmaktan keyif kitaplarını incelediği "Ders Kitaplannda alan bir kadın gibi. 1950 sonrasında Cinsiyetçilik" başlıklı çalışmasına göre, yazılan alfabeler ve diğer ders 1930'dan 194O'lı yıllann ılkyarısına kitaplarındaki aile resimlerinde ise kadar kadın tipleri, gerek alfabelerde gerekse diğer ders kitaplannda yepyeni bir ülkenin kuruluşuna katılan özgüveni tam yurttaşlar olarak çiziliyor. 1950'den sonra ise sistematik olarak nasıl kadın ve erkek olacakları öğretiliyor. Erkekler kamusal alanda üretken olmaya yönlendirilirken kadınlar, eşleri, çocukları ve ev işleriyle sınırlanıyorlar. Helvacıoğlu'nun çalışmasına göre, 1945'lere kadar anne mutfakta ya da herhangi bir ev işi yaparken görülmüyor. 1942'de basılan ve 1968'e kadar okutulan Alfabe'de, kahvaltı masasında oturan anne, baba ve çocuk resmi var. Çocuk babasından tabağına bal koymasını istiyor. Baba balı verirken anne çayını /9507ı yıllann alfabesinde kadının rolü! kadınlar sürekli yemek, reçel, turşu, salça yaparken, ev temizlerken, çamaşır yıkarken, ütü yaparken, örgü örerken gösteriliyor. Gülümsemeleri de yüzlerine yapıştırılmış gibi. 1953 basımı Kolay Alfabe kitabında anne artık önlüklü ve mutfakta iş yapıyor. Annelerin önlükleri o günden bugüne vazgeçilmez unsur oluyor. 1920'lerin "meslek sahibi annesi", 1950'lerde artık akla bıle gelmiyor. 1950'lerden sonra para kazanması gereken erkek çocuk ile para kazanan baba imgeleri birlikte görülüyor. Sık sık, "babamız bir işte çalışır", "annemiz ev ışlerıni yapar" cümleleri göze çarpıyor. Ders kitaplarında kadınlar, nasıl paranın sahibi olamıyorlarsa, bilgiye ulaşan ve aktaran kişi de olamıyoıiar. özellikle 1945 sonrasında yoğunlaşan bu görünüm, çocuklara, kadınların bilgiyle alışverişi olmadığı kanısını veriyor. Çünkü, 1945 sonrası ders kitaplannda, çocukların sorularını yanıtlayanlar, bilgi verenler, yol gösterenler, çocukları uyaranlar, radyo dinleyenler, televizyon izleyenler, kitapgazete okuyanlar hep erkekler.^