Katalog

Anna Ahmatova, Stalin 'den oğlunun ve kocasının hayatlarının bağışlanmasını istedi. Boris Pasternak, arkadaşı Ahmatova için Stalin 'e mektup yazdu.. Anna Ahmatova'dan Stalin'e L eningrad, 1935 yılının sonbahan. Neva kenanndaki şehre yeni bir "kırmızı terör" dalgası yayıldı. Ani tutuklamalann ikisi büyük şair Anna Ahmatova'ya dokundu. tkinci eşi, ünlü tarihçi ve sanat eleştirmeni Nikolay Punin ve birinci evliliğinden olanüniversite öğrencisi oğlu Lev Gumilyov göz altına alındı. Şairin ilk eşi daha 1921 'de Lenin döneminde kurşuna dizilmişti, çünkü 19. yüzyılın en büyük şairlerinden Nikolay Gumilyov antikomünist bir suikastta görev almakla suçlanmıştı. Oğlu Lev ikinci defa 1938 'de ve daha sonra 1948 'de rej im karşıtı faaliyetlerde bulunmakilesuçlandıveve lOyıllığınakamplara tıkıldı. 1992 yılında vefat eden Lev Gumilyov tanınmış, Rusya'nıngeçmişi ile ilgili kendine aıt "Avrasya teorisi" olan bir tarihçiydi... Anna Ahmatova ise dcfalarca "proletarya" eleştirmenlerinin oklanna maruz kalmasına rağmen yüksek maneviyatını koruyabilmişti. Oysa Andrey Jdanov onu Sovyet ideolojisinindüşmanı ilanetmıştı. tlk eşinin idamına çok ağır bir şekilde katlananAnna'nın, 15 yıl sonra gelenbu ikinci . darbeye dayanamayacağı ortadaydı. Stalin tarafından acımasızca kovuşturulan Mikhail Bulgakov'un eşi Elena, 30.10.1935 tarihinde not defterine Anna Ahmatova'nın aniden Moskova'ya gelişine çok şaşırdığını yazdı: "Tanınmayacak kadar değışmiştidarmadağın, zayıflamış ve sanki kendinde değil gibi... Kendi yakınlan ile ilgili şahsen Stalin'e dilekçe sunmak için gelmişti." Kremlin'inaçılan gizli arşivlerinde Bons Pasternak'ınaynıtarihte 01.11.1935 Stalin'e yazdığı mektup da bulundu. Bir bölüm mektup da 1938yılındatemerküzkampında venyorum. yaşama veda eden başka büyük bir şair Osip SSCB'deDevrim'in başındanberi yaşıyoMandelştam 'ın kadcri ile ilintiliydi. 1934 'te rum ve hiçbir zaman aklım ve kalbim ile bağPasternak, Stalin'e telefon ederek Osip lı olduğum ülkemı terketmeyi istememişimMandelştam'ın affedilmesini rica etmişti. dir. Şiirlerimin yayımlanmamasına ve eleşPasternak'ın kendisinden önce Buharin'i tirmenlerin görüşleri beni büyük acılara gark aradığını öğrenen Stalin, Mandelştam'ın etmesine rağmen hiçbir zaman ruhen çökgerçekten yetenekli bir "usta" olup olmadımedim. Çok ağır manevi ve maddi koşullar ğını ve nıçin önce Buharin' in desteğını ara ıçinde çahşmalanma devam ettım ve Puşkin dığını sormuş, Pasternak kendisiyle görüş hakkında bir araştırma yayımladım; ikinci mek ve konuşmak istediğini bebir araştırmam ise yayına hazırlirtmişti. "Ne içinkonuşacağız?" Kremlin'in glzll lanıyor. Leningrad'da kapalı bir sorusuna ise "Yaşam ve ölüm yaşam sürüyorum ve uzun sürehakkında" diye yanıt vermiş.Sta arslvlerlnde, dirhastayım. lin ise sert bir şekilde görüşmeyi Anna Ahmatova Biricik yakınlanmın tutuklankesmişti. ması beni altından kalkamayacaIşte mektuplann metinleri: İle Boris ğım bir darbe gibi sarstı. Yosif Visaryonoviç, eşimi ve oğlumu Pasternak'ın bana geri vermenizi rica ediyor, Saygıdeğer hiç kımsenin zarar görmeyeceğiYosif Visaryonoviç, Stalln'e ne inanıyorum. Ülkenin maneviyatına ve özellikle yazarlara yönelik dikkatleri yazdıklan Anna Ahmatova, nizi bildiğimden dolayı bu meklKasımmS tubu şahsen size yazmaya karar mektuplar verdim. Saygıdeğer bulundu. Konu, 23 Ekim'de Leningrad'da tçişYosif Visaryonoviç, leri Bakanlığı Halk Komiserli Ahmatova'nın 23 Ekim'de Leningrad'da Anği'nce eşim Nikolay Nikolayeviç na Ahmatova'nın eşi Nikolay NiPnin (Güzel Sanatlar Akademi eşi ve oğlunun kolayeviç Punin ve oğlu Lev Nisi'nde profesör) ve oğlum Lev hayatlanmn kolayeviç Gumilyov tutuklanGumilyov (Leningrad Üniversımışlar. Bir defasında beni biryoltesi'nde öğrenci) tutuklandılar. bağiflanmasıydı. daşın kadcrine kayıtsız kaldığım konusundatenkitetmiştiniz. AhYosifVisaryonoviç, ben ne ile matova'nın hayatmın bize ve bı. suçlandıklanm bilmiyorum, ama Stalin, zim kül türiimüz için taşıdığı öneonlann faşıst, ajan, ve devrim Isteği yerine min dışında, onun hakkında bilkarşıtı örgütlerin üyeleri olmadiğim her şeyden dolay ı o benim dıklanna dair size dürüstçe söz getlrdi... için kendi hayatım kadar değerlidir. Edebiyat yazgımın başlangıcından itibaren onun dürüstçe, zorluklara rağmen şikâyet etmeden yaşamasının tanığıyım. Yosif Visaryonoviç, Anna Ahmatova'ya eşi ve oğlunu serbest bırakarak yardım etmenizi rica ediyorum. Şahsen benim için Ahmatova'nın onlara karşı beslediği duygular onlann dürüstlüğünü kanıtlay an garantidir. Size sadık, Boris Pasternak lKastml935 Bu hüzünlü yazışmanın sonuna gelince: Ahmatova'nın mektubu üzerine Stalin kendi el yazısıyla Siyasi Polis Şefi'ne " Punin ve Gumilyov'un tutukluluklan kaldınlsın " şeklinde not düştü. Bu emir anında yerine getirildi. Stalin'in sekreteri Ahmatova'yı konuk eden Pasternak'ın evine telefon ederek durumubildirdi. Salıverilme olayı ise Punin için o kadar beklenmedik bir gelişme ohnuştu ki gecenin derinliğinde koğuşunda uyandınlınca ilk anda sorguya götürüleceğıni düşündü. Serbest bırakıldığını anlayınca geç saatte eve dönmek için tramvay bulamayacağı aklına geldi ve sabaha kadar kalmasına izin vermelerini rica etti. tnfaz memurlanndan "Burası otel değil!", yanıtını aldı. Yeniden 1949 yılında rutuklanan Punin, 1953'te Gulag'da bir kampta hayatını kaybettı. Yazgı ise Ahmatova'ya sadece iki eşındcn değil Stalin'den de fazla yaşamayı lütfetmişti . ^ | "Kultura, tzkustvo, Literatura "gazetesi, Mayıs2000, s. 7Bulgarcadan çeviren: HÜSEYİN MEVSİM