Katalog

Asansör'ün geçntif yıllardan blr fotoğrafı... Smyraa'dan İzmir'e ne kaldı? ÜMİT OTAN Ç ocukluğumuzun Italyan, lngiliz bahçeleri; kıyıdaki o güzelim yalı evleri; sokak arası parklan; Konak'taküçükbedenlerimizi berrak mavi sularabırakışımız; çipuralar, eski balık hali, deniz kokusu... Gençliğimizin açık hava sinemalan, köhne Meserret'i, Kemeraltı aşklan, Veysel Çıkmazf ndaanason kokusuyla ilk tanışıklık, Meles çayının romantik dönemi, temiz denizlere ilk yolculuklar, tnciraltı, Narlıdere, masal dünyasının son yıllan... tnsanın ömrünün büyük bölümünü geçirdiği kentini özlemesi, bazı zamanlarda çocukluk, gençlik dönemlerinden ufak kıpırtılar doğurucak mekânlan aramaya çıkması ne tuhaf bir duygudur. Beş bininci yılına gelen birkentte, son 50 yılı arayıp da bulamamanın hüznü anlatılabilirmi? Mithatpaşa'nın masal evlerini, yasemin, ıhlamur kokulu bahçeleri, Asansör Sokağı 'nın tahincilerini, o güzelim hanları, Rum evlerini, üzüm bağlannı ve tertemiz denizimizi kim geri getirebilir? Kemeraltı 'ndaki o son yaşlı saraç da kapattı dükkânı; sepetçiler çoktan tarihe kanştı. Tahtafiçıyapmakta direnen yaşlı usta var bir tek direnen. O eski dost gülüşler, merhabalar da kayboldu. Bir kent, insanlann sevincini, kederini, ümitlerini, hayallerini paylaştığı; sarmalandığı, sarmaladığı, maziye baktığı ve bazı şeyleri eliylc koymuş gibi bulmak istediği yer değil midir? Binlerce yıl öncesinin Smyrna'sı, Amazonlar kenti tzmir'de beş bininci yıl telaşı yaşanıyor. Izmirliler olarak yaşadîğımız ve hızla yok ettiğimiz kentin zaman tünelinde Bayraklı sırtlarından bir gezintiye çıkmahın tam zamanı... Menemen, Karaburun ve Bayraklı yörelerinde bulunan kalıntılar, îzmir' in "doğumunu" MÖ 3000 yıllanna kadar götürüyor. Kemalpaşa'da bulunan Eti kabartmalan kentin, MÖ 15002000 yıllanna kadar Eti hâkimiyetinde kaldığını gösterdiği belirtiliyor. Bazı uzmanlann görüşü, ilk Îzmir' in yöredeki Yamanlar dağı üzerinde Karagöl civannda kurulduğuyönünde. Kentin büyük bir depremle etkinliğini yitirdiği, yerleşimin Yamanlar ile Bayraklı arasına kaydığı sanılıyor. Bu yörede Tantal' ın mczannın bulunması kentin adının o zamanlar Tantalis olduğunudüşündürüyor. Karyalılar, Lidyalılar onlann arasına yerleşen Amazonlar, Frikyalılar, Lelegler, lyonlar, Tirrenler; sonralan Romalılar, Bizanshlar binlerce yıldakentimizin konukla Alsancak 'ta son Rum evleru.. Orta yaşlı bir Izmirli bile kentinin nasıl yok edildiğini somut biçimde yaşadı. Çocukluk günlerinin o yemyeşil tepeleri, berrak sulan, kuş cıvıltılan, vapur sesleri özleniyor. îzmir'in kuruluşunun beş bininci yılında hüzünden başka bir duyguya yer kalmıyor... n olmuşlar. Tarihçilerin Izmir'in kuruluşu konusunda üç ayn görüşleri var. Kentin kurucusunım Pelops'un soyundan gelen These, Smyrna adındaki amazon olduğunu düşünenler var. Kimi tarihçiler de Amazonlan yenip Amazon Smyrna ile evlenen These'nin kenti kurup kansının adını verdiğini öne sürüyorlar. Amazonlann MÖ 1232 yıllan dolayında Izmir'den çıkanlması, bölgede yaşayan yerli halkın Eolyalılann saldınlanndan bıkıp usanması; MÖ 727 yılına kadar kenti lyonlara vermemek için direnen Eolyalılann pes etmesi; MÖ 628 'de bu kez Lidyalılann kenti elegeçirmeleri... Bu savaş ve karmaşa yıllan yöre halkının uzaklara kaçışmasına neden oluyor. Izmir yakınlannda küçük yerleşim merkezleri kuruluyor. Bugün görkemli binalan, alışveriş merkezleri ve gezinti alanlany la kendi başlanna kent görünümünde olan Balçova, Narlıdere, Buca, Kokluca gibi yerlerin temelleri o yıllarda atılıyor. Yani neredeyse iki binbeşyüzyılönce. lskender'in(MÖ333), daha sonra Antigone'un (MÖ 320) yöreye gelmelerinden sonra kentte bir durulma ve toparlanma dönemine giriliyor. Roma tmparatorluğu döneminde Izmir, diğer önemli kentler Efes, Milet, Bergama ile boy ölçüşebilecek durumda. Roma Imparatorloğu'nun ikiye aynldığı, Bizans Imparatorluğu'nunkurulduğusüreçtede(MS 395) Izmir fazla bir değişimyaşamıyor. tzmir, o dönemde Istanbul'dan sonra Bizans lmparatorluğu'nun ikinci büyük şehri... 440 yıllannda Atilla ve Hunların daha