Katalog

CUMHURİYET DERGt mayı başanr. Sparky'nin yeni görünüşü komşulannı dehşete düşürse de, çocuk onlan bir tehlike olmadığına ikna eder... Film 1992yılınakadarpiyasayasürülmedi. Çünkü, Disney' in yöneticileri konuyu sevimsiz ve film politikalanna aykın bulmuştu. Burton, yine 1984 yılında "Alfred Hitchcock Sunar" (Alfred Hitchcock Presents) adlı dizinin yeni çevrimi için bir bölüm yönettikten sonra, 1985'teilkuzunmetrajlısinema filmini yönetti. "Peewee's Big Adventure". VVarner Bros için çektiği bu yapım da bir çocuk filmiydi: Yetişkin görünüşlü, ama aslında 910 yaşlanndaki bir çocuk, çalınan bisikletini bulmaya çalışır... Yönetmen yine, yetişkin görünümünde olsa da, çocuğa zalimce davranan bir dünya çizmişti. Korkuyla geçen çocukluklar... Burton, 1987'de WarnerBros'unverdiği yönetmenlik şansını iyi kullandı ve sinema tarihinin en acayip filmlerinden birini çekti. Bu, garip ve ürkiinç durumlann birbirini izlediği bir komedisi olan "Beter Böcek" (Beetlejuice)ti.Gençbirkankoca,birtrafikkazası sonucu ölür. Evlerine başka bir aile yerleşir. Genç kankoca hayalet olarak geri dÖner ve bu görgüsüz aileyi evlerinden kaçırmakiçintürlünumaralaryapmayabaşlar... Bu filmde de çocuklar vardı, hem de alışılmadık türden... Örneğin Winona Rider'ın oynadığı Ly dia, bir kız çocuğundan çok, kafasından garip düşünceler geçen bir korku filmi kişisine benzer. "Beter Böcek", sadece Burton gibi önemli bir yeteneği duyurması bakımından kayda değer bir film oldu. Evet, parlak bir yetenek ve zengin bir düş gücü; ama fazla bir entelektüel ya da felsef i derinliği olmayan bir yetenek ve düş gücü... 1989 yapımı "Batman", hem büyük hasılatyaptı, hem de Burton'a dünya çapındabir ün kazandırdı. Filmin konusu, tam da bir çocuğun görebileceği cinsten bir karabasanı andınyordu. Haydutlar, birçocuğun gözleri önünde, anne babasını öldürur. Çocuk da ölür ve Yarasa Adam olarak kendini, yaşadığı toplumda adaleti sağlamaya adar. Anne babasını öldüren haydut, yıllar sonra palyaço kılığında karşısına çıkar ve bu kez de sevgilisinielindenalmaya çalışır...Buradabasit bir iyi adamkötü adam çatışmasından çok, geçmişle bir ödeşme çabası belirgindir. Burton, 1990 yapımı "Makas Eller"de (EdwardScissorhands),Pinokyogibi'yapma' bir insanın öyküsünü anlattı. Yaşlı bir adam (Vincent Price), canlı bir kukla yapmaya başlar. Yaşlı usta, Edvvard adını verdiği bu gencin ellerinı yapamadan ölür. Böylece, bileklerine takılı makaslan el olarak kullanmayabaşlayan Edward (Johnny Depp), hakkında fazla bir şey bilmediği bir dünyadayapayalnız kalır. Burada kalabilmcsi için, bazı tehlikelerin ve kötü kişilerin üstesinden gelmesi gerekecektir... Edvvard, bir delikanlı, ama aslında ansızın anasız babasız kalmış bir çocuk gibi. Tim Burton yalnızbırakılanveyaanasızbabasız kalan çocuklar temasını neden böyle her filminde tekrarlıyor, bilinmez. Bu tema "Batman"in devamı olarak çekilen "Batman Dönüyor" (Batman Returns, 1992) adlı çalışmasındada vardı. Birkankoca,herhaldeçok çirkin diye bebeklerini kanalizasyona bırakır. Çirkin bebek büyür ve kötü Penguen (Danny De Vito) olarak ortaya çıkar. Çocuklara kötu dünya ADEM AYAKTA T im Burton'un son filmi "Hayalet Siivari"yi (Sleepy Hollovv, 1999) izledikten bir süre sonra, Alman Frankfurter Rundschau gazetesinde bir yazı okudum. Yazı, iki açıdan şaşırtıcıydı. Adı lazım değil, bir sayın film eleştirmeni "Hayalet Süvari"yi 'kapkara bir çocuk filmi' olarakniteliyordu...tkincisi,bunitelemenin doğal bir sonucu olarak, eleştirmenin filmi görmeden değerlendirme yaptığı ortaya çıkmaktaydı... Diğeryandan, tngilizTheGuardian gazetesinde yayımlanan bir söyleşi (6.02.2000), yönetmen Tim Burton'un da kendi filmini görmediğini açığa vurdu... Çünkü Burton, çocuklann bu filmden hoşla nabileceklerini söylemekten çekinmemişti. Aynı söyleşide ifade ettiğine göre Burton, 19571965 yılları arasında korku sinemasına damga vuran îngiliz Hammer şirketinin filmlerini TV'de izleyerek büyümüş. Hem de geç saatlerde veyalnızbaşına... ChristopherLee,PeterCushingveMichaelGoughgibi oyunculann rol aldığı bütün o vampir ve Frankenstein öykülerinin davranışlannda bir bozukluğa yol açmadığını söylüyor ("Henüzyasadışıbirhareketimolmadı."). Yalnız ve korku filmleri izleyerek geçen bir çocukluğun Burton'un kişıliğini nasıl etkilediğini bizbilemeyiz. Yarattığı dünyalarda çocuklara kötü, hatta düşmanca davranılıyor. 1958 doğumlu Tim Burton, karikatür ve çizgi filtncilikle uğraşmış, Walt Disney'de animatörolarakçalışmıştı.llksinemadenemesi "Vincent" (1982), Disney için yaptığı 6 dakikalık bir çizgi filmdi.Siyahbeyaz film, kendini korku filmi yıldızı Vincent Price olarak hayal eden bir çocuğun gördügü ürkünç'gündüzdüşleri'nianlatıyordu.tşinilginç tarafı, filmde anlatıcı olarak sesi duyulan kişinin Vincent Price olmasıydı... Burton, 1984 yılında ikinci filmini gerçekleştirdi: "Frankenvveenıe". Yaklaşık 30 dakika süren bu yapım, Frankenstein hikâyesinin'çocukça'biruyarlamasıydıveyine Disney hesabına çekilmişti. Küçük Victor'unköpeğiSparky,birarabanınçarpması sonucunda ölür. Victor, Frankenstein'ın yöntemleriyle köpeğini yeniden canlandır Tim Burton'un Hayalet Süvari'si çocuk filmi olmaktan çok öte... Şiddetle örülmüş bir kara film. Onun yarattığı dünyalarda çocuklara kötü, hatta düşmanca davranılıyor. Ve Hayalet Süvari... Burton'un son filmi "Hayalet Süvari"de, çocuklara yaklaşım şekli acımasız, hatta dehşet verici. Masbath adl ı bir çocuğun babası öldürülüyor, daha küçük bir çocuk ise annesi ve babasıylabirlikte öldürülüyor, hem dekafasıkesilerek...Gerçi,bugösteri lmıyor, ama seslerdenöyleolduğuanlaşılıyor. Film,