Katalog

CUMHURİYET DERGt Aşk mimariye yansıyınca BİNNUR ÇAĞLIN T ac Mahal' ıyle ünlü Agra, Yeni Delhi'ye karayoluyla altı saat uzakhkta. Agra'da önemlı sayılabilecek Müslüman cemaatı yaşıyor. tslam dünyasının kutsal günlerinden cuma. Her cuma anıt mezara giriş ücretsiz olduğundan kapının önünde uzun kuyruk oluşmuş. En arkadasıranıngelmesini bekliyoruz. Sikh rehberimizkorumagörevlisiaskerlerdenbiriyle yanımıza yaklaşarak 50 Rupee (1 Amerikan dolan) venrsek sıranın önüne geçebileceğimizi söyledi. Şarklı biryanımız olmalı ki teklıfı kabul edip, kuyruğun önün de kcndimizi buluverdik. Tac Mahal, 17.yüzyıldabüyükimparator ŞahCihantarafindan, 14.(yedisihayattakalnuş) çocuğunu doğururken 3 8 yaşında hayata veda eden çok sevdığı kansı Mümtaz'ın anısına yaptınlmış. Haremde yaşayan tüm kadınlar arasında ımparatorluk mührünü Mumtaz Mahal'e tesl ım etmiş Şah Cihan. Büyüleyici biryapı... Güneye bakan ana kapıdan girer girmez dolunayı andıran olağanüstü mermer kütle ortaya çıkıverdi. Büyüleyici Tac Mahal tüm ıhtişamıyla karşımızdaydı. Güneşin Batı'ya hareketiyle anıt mezar her an gnnın değışık tonlanna bürünüyordu. Görkemli mimari ölümsüz aşkla iç ıçeydi. Uzaktan bakıldığında ön planda olan sadece Tac Mahal'in güzelliği. Adım adım yaklaştıkça mermer set üzerinde dört köşesi minarelerle çevrili, gökyüzüne bır abide gibi yükselen ana kubbesıyle mabet tüm çevrcyı hâkımiyeti altına alarak büyüyor, büyüyordu. Sabah zıyaretçileri daha farklı bir Tac Mahal görüyor. Insanselindenuzakmozolenın sükunet, edebıyet, kutsallığı sanyor gelenleri. Yeni başlayan günün müjdecisi güneşin yavaş yavaş doğuşuyla mozole üzerinde oluşan olağanüstü ışık gölge oyununu izliyoruz. O puslu havada (Hindıstan'da aşm Tac Mahal, 17. yüzyılda imparator Şah Cihan tarafından yaptınlmış. Ondördüncü çocuğunu doğururken 38 yaşında hayata veda eden çok sevdiği kansı Mümtaz'ın anısına... Mümtaz Mahal'in tabutunun üstündeki tavana 99 Sabah ve akşam ziyuretçileri ikifarkh Tac Mahal'le karşı karşıya kahyorlar. rutubet nedenıyle pınl pınl gökyüzü görebılmek olanaksız) göz kamaştıran mücevher gıbı parl ıyor. Tac Mahal günün ilk saatlerinde açık sandan duru beyaza dönüşüyor. Taj Mahal' ın gizemi günün her dakikasında değışık renklere bürünüyor. Komplckste, tslam, Pers,Hınt, Moğol sanat vc mımansınin bır arada toplandığı eşsiz sentez oluşmuş. Mango, incir, Hınt ıncıri, manolya ağaçlanndan mıs kokulann etrafa yayıldığı yemyeşıl bahçe Pers sanatının özelliğı simetnktarzdadüzenlenmış. Kesişen kanallarla dört eşıt parçaya ayrılan bahçenin ortasında dıkdörtgen mermer havuzun fıskıyesinden su akıyor. Girişten mozoleye doğru sukanallan boyunca sıralanmış, bır zamanlar sulann aktığı 24 fıskıye şımdi kurumus. bırerağacabenziyor. Bazıbölümlerde TürkMoğol mimarisinın temel yapı malzcmesi kırmızı kum taşı kullanılmış. Kompleks; kusursuz mımarinin yanı sıra mükemmel düşgücü, simetn ve orantıyı sergiliyor. Hangi noktadan bakarsanız bakın gözü rahatsız eden en küçük uyumsuzluk yok. Biçim çevreyle öylesine bütünleşmış kı asla devamlı seyirden yorulmuyor insan. Cihan imparatorunun ihtişamından geriye kalan ışte burası. Geçmışin dennlıklerinde kaybolup giden yıllar boyunca görkemli imparatorluğun bekçisi olarak sonsuza dek varolacak yapı kudretlı hükümdarın eşine duyduğu derın sevgının göstergesi. 22 yıl süren inşası sırasında Asya kıtasının dört yanından gelen 20.000 ışçı çalışarak, 1642 yılında ınşaatı tamamlamışlar. Süslemede kullanılan kıymetlı taşlar; lapıs Sri Lanka, akik Bağdat, turkuaz Tıbet, mercan Kızıldeniz, onnıks Iran, yeşim Çin, sedef Hint Okyanusu'ndan getirtılirken, yapı taşı olarak RajastanMakrana bölgesinın eşsız mermerlen kullanılmış. Boya hammaddelen Hınt sanatının geleneksel tozboya maddelerinden üstübeç ve sülüğen. Kıymetlı taşların kakma yöntemıylc oluşturduğu geometrık desenler, bitkısel süslemeler Islam sanatının başlıca özelliği sonsuzluk kavramım tüm açıklığı ile gözler önüne sererken, kabartma dualar, çıçekler yapının ruhanılığını arttınyor. Sırtını Jamuna Nehn' ne dayamış, kuzeygüney eksenınde ınşa edilen mezarın ıkı yanında girişlerin Tac Mahal' e baktığı mermer kubbelerle donanmış kırmızı kum taşından bına göze çarpıyor. Bin artık kullanılmayan camı, dığeri miman bütünlüğü sağlamak amacıyla inşa cdıldiği düşünülenjavvab. Anıt mezann; geometrık desenlerle dantel mısalı ışlenmış beyazmermerparavanla çevnlı bölümünde ımparatorla ımparatoriçenin tabutlan yan yana duruyor. Mümtaz Mahal' in tabutunun üstündeki bölümde tavana 99 kez Allah adı yazılmış. Asıl mezarsa buranın tam altında karanlık, kasvetli, havasız mekânda. Mozolenın içınde birden yok olma duygusunu, dünyanın geçicıhğıni kavnyor ınsan. Görevlı rehber seslerinin oluşturduğu muazzam yankılanmayla içindeyaşadığımızzamanageri dönüyoruz. İnglllz ressamlar... 18. yüzyılda Ingılız ressamlar Agra'ya gelerek resım yapmaya başlamışlar. Tac Mahal onlann ılham kaynağı. Durumdan rahatsız olan mollalar camide ibadet etmekten vazgeçmişler. 19. yüzyılda mozolenin tüm kutsallığı, sessızlığı kaybolmuş. Bahçe îngılizler tarafından keyif, eğlence mekânı olarak kullanılmışbuyıllarda. Danspartıleri düzenleniyor, javvab balayı ıçın yeni evlenen çiftlere kıralanıyor. Müzelerimn pek çoğu Doğu'da hayat bulmuş uygarlıklara aıt eserlerle dolu olan Batı dünyası anıt mezan topraklanna taşıyabılseydi böylesıne hoyrat davranır mıydı? ^ kez Allah yazılmış.