Katalog

12 MART 2000. SAYI 729 melerim ve gözyaşlannı kollayan, tüm bunlan belli bir uyum içinde derleyerek tutsak edilen sinema izleyicisini, neyse ki değişmeden kalan, kitaba geri götürecek uzun ve çetin biryolculuğa çıkartan, başka yerlerden haberler getiren bır ulaktır. Ne var ki, Italo Calvino'nun da dediği gibi, bir öykü ancak ona birşeyler kattığmızda güzeldir. Senaryo yazmak, yazara olaylan kimi zaman vurgulama, İrimi zaman bunlara üstün körü değinme olanağı verdiğinden, aynı zamanda bir rahatlamadır da. Senaryo, hem kaynak malzemeyi gözler önüne serer, hem de ona bir yorum getirir. Highsmith'in romanındaki o sarsılmaz görkemi, törelerin yadsınmasıru, Ripley'nin tekbenciliğini, yazann Ripley dışında herkesi acımasızca yargılamasını, kitapta mektup ve rastlantı gibi unsurlara ağırlıklı bir biçimde yer verilmesini filmin bağlamına oturtmanız oldukça güçtür. Ne var ki, film yapımcısı bir romandaki içten eylemleri, yazar ile okur arasındaki içlidışh sohbeti sağlayamıyorsa, o zaman bunlann yerine aynı ölçüde etkili başka unsurlardan yararlanır. Görüntülerle istenildiği gibi oynama yeteneğine sahip, yakın çekimlerden en uzak görüntülere geçebilen film dili kişisel davranışlann herkesin gözü önünde verilmesine olanak tanır. Eyleme bir an lam kazandınr, bizlere daha geniş bir çerçeve içine tutsak edilmiş bireyler olduğumuzu anımsatır. Romanın sonunda Ripley 'in, yalanları ve çevirdiği onca dolap sayesinde özgür uyancı bir öykü içerdiğidir. Okur Ripley'in temiz geçmişinin bir yanılsama olduğunu bilir.Yenidendoğuşgeçiciolarakbirmaskenin ardına gizlenmedir ve daha da kötüsu, bu gizlenme onu her an su yüzüne çıkacağı korkusuyla yaşamaya mahkum eder. Ripley'i sahtekârhğa iten, öncelikle bir sahtekâr olarak gözler önüne serilme korkusudur. Bu nedenle film Rıpley'in birhiç olmaktansa, sahtekâr teki olmanın çok daha yeğlenir bir durum olduğu inancı üzerine odaklanmıştır. öykü sınıflar üzerine bir öyküye dönüşür. Roman cinayetler işleycn ve yakalanmadan elini kolunu sallayarak işleyip paçayı kurtarabilirsiniz, ama gerçekte hiçbir şeyden kendinizi sıyıramazsınız. Sürekli sevgiyi arayan Ripley sevgıyi yakalama olanağını yok ctmek zorunda kalır. Filmin sonunda kendi elleriyle yarattığı cehennemde, tek başına kalır. Ripley yaşamı boyunca gerçek kişıl ığıni ortaya koyma özgürlüğünden yoksun kalmaya mahkum edılmiştir. Romanın butrajikboyutu senaryoya bir temel oluşturur. Senaryonun amacı romandaki anlatımsal karmaşıklığı bozmadan, izleyiciye neler düşüneceğini ve ne tür bir ders alması gerektiğini söy lemekten çok, Ripley' in davranışlannın ruhunda yarattığı sonuçlar üzerinde durmak ve bu sonuçlan vurgulamaktır. lzleyicidenjüri işlevini görmesi istenir. Kımi seçeneklerdoğrudan bu stratejiden ortaya çıkar. Romanın tersine, Ripley Dickie'yi öldürmeyi tasarlamaz. öldürme sahnesi Ripley'in Dickie'ye beslediği yoğun duygulan dile getirmesiyle başlar. Ripley'in bu duygulan Dıckıe tarafından çok yanlış değerlendirilir ve acımasızca gen çevrilir. Dıckie bir öfke patlaması ile ölür ve küreğin dönüşlü salımmını bır yap ya da öl mücadelesıne dönüştüren kendi içindeki şiddet eğilimidir. Bu kaza Ripley'e kimliğiyle ilgili bir şeyleri yerli yerine oturma olanağını verir. DERGIDEN Merhaba, Okul çocuklarımn en sevdiği tatil kar tatilidir. Çalışanların hiç unutamadığı tatil ise takvimde önceden gözükmeyen bayram tatilleri... Bütün okurlanmıza keyifli bir bayram ve dolu dolu bir tatil dileğiyle. Umarız yollarından kan akmayan bir köşe bucak bulursunuz bayram günlerinde. Dergide yaptığımız hatalar için düzeltmeler yayımlıyoruz. Ancak amacını aşmış bir eleştiri ileyüzyüze kahnca bu sütunda sizinle paylaşmaya karar verdik. Cumhuriyet Dergi de geçen hafta Nevizade Sokak'taki Imroz Meyhanesi üzerine bir röportaja yer vermiştik. Röportajda, duvardaki bir şiirden sözler aktanlmıştı. Meyhane boşaldı/ Laterna sustu/Ne çiroz salatası Kaldı/Ne Tanaş'ın bardakl'Oyunu/ Limon sıkılmış turplar/Da bitti/Kar bastırdı lapa lapaJ Hesabınız yarınlara/ Haydi eyvallah. Hafta başında Cumhuriyet Dergi 'ye telefon eden ömer Nida, bu şiirin kendisine ait olduğunu hatırlattı. Dergimizin okunmuş olduğunu fark etmek bizi aslında gizli gizli sevindirdi. Ancak ömer Nida bu telefonla yetinmeyip Yazıişleri Müdürü Fikret tlkiz 'e de birfaksla ulaştı. Bu şiirin "Dikenler de Okşanır" adlı kitabından adınayer verilmeksizin ahndığım söyleyerek aynı sütunda düzeltme yayımlanmasını istedi. lmroz Meyhanesi 'nin sahibi Yorgo Usta 'nın duvanna astığı dizeleri sayfalarımıza aktardığımıza doğrusu pisman olduk. Çünkü röportajda da dizelerin meyhanenin duvarından aktarıldığı açıkça belirtilmişti. Ve büyük olasıhkla duvarda asılı duran şiirin altında bir imzayoktu... Bu durumda tekzip ağırhğındaki ciddi eleştiriye de mahalyoktu... ömer Nida'nın lmroz 'a uğrayıp şiirinin altındaki imzayı tazelemesi dileğiyle... Bu hafta Cumhuriyet Dergi de kullandığımız görsel malzeme Cumhuriyet Modalan Tarih Vakfi 'nın 75 Yılda Değişen Yaşam Değişen İnsan, Tür Tanıtım 'm Ihap Hulusi Görey 'i tanıtan albümlerden aktanldı. önümüzdeki hafta yeni bir dergide buluşmak umuduyla... CUMHURİYET DERGİ İMTİYAZ SAHİBİ: YEDİ MAYIS HABER AJANSIBASIN VE YAYINCILIK AŞ ADINA BERİN NADİ • YAYIN DANIŞMANI: İPEK ÇALIŞLAR ([email protected]) • SORUMLU MÜDÜR: FİKRETİLKİZ1 GÖRSEL YÖNETMEN: AYNUR ÇOLAK • BASKI: ÇAĞDAŞ MAJBAACILIK LTD. ŞTİ. • İDARE MERKEZİ: TÜRKOCAĞI CAD. NO: 3941 CAĞALOĞLU,34334İSTANBULTEL(Q212) 51205051REKLAM: MEDYA C Ödünç klmlik Ve bu öyküde sık sık olduğu gibi, utanç duyduğunda bile bu olanağı kollar. tç hesaplaşma yolculuğuna, insan içine çıkabileceği bir cekete sahip olmadığından, böylesi bir ceketi ödünç alarak başlar. Yolculuk, kendince aynı gerekçelere bağlı olarak, ödünç bir kimlik almasıy la sürer. öyküde yalnızca adı geçen Peter SmithKingsley filmde tüm aynntılanyla ele ahnır. Ripley Peter'i öldürmekle mutluluğu yakalama şansını yok eder. Filmin en önemli karakterlerinden biri olan Peter aynı zamanda Ripley'in sağlıksız davranışının cinselliğiyle açıklanamayacağının da birgöstergesidir. Benzer biçimde, Herbert Greenleaf'in Dickie ile olan ilişkisi de can alıcı bir noktaya ulaşır. Filmin yalanlar ve kaçışlardan oluşan düzeneği ile babanın * * Filmin oyunculan: Yukarıdan aşağıya JudeLatv, Gtvyneth Paltrotv, Philip Seymour Hoffman ve Cate Blanchett. gezinen bir adamı anlatır. Bu yüzden fılmde de aynı öykü anlatıhr. Ancak roman ile film vardıkları sonuç açısından aynlır, insanlann gözünden kaçmakla, adaletten kaçmak aynı şey değildir. Filmde törel bir ders veriliyor: Cinayet Gtvyneth Paltrotv ve Jude Latv... Beş dalda Oscar 'a aday olan film Italya 'ntn dokuzfarklı bölgesinde ve New York Ha çekildL