Katalog

CUMHURİYET DERGİ Oscar Wilde 100. ölüm yıldönümünde hayranlannca anıldı. Aynı adı taşıyan şiiriyle ölümsüzleşen Reading Mahpushanesi son duraklanndan biriydi onun. Estetizmin hem yazında, hem yaşamda sadık savunucusu oldu. O özel yaşamında da başkaydı, ama bu başkalık kabul görmüyordu. Bu nedenle hapis bile yattı. Ünlü ozan ve oyunyazannın trlanda, Dublin'de başlayıp îngiltere, Oxford'da ve Londra'da sürdürdüğü yaşamdan dramatik sayfalar... doğduWıldc. Kulakcerrahıbabası"işitme biliminin babası" olarakbiliniyordu. Yazar ve ozan annesi dirençli bir trlanda savunucusu idi. Wilde'lann dönemin katı Vıktorya kurallarının uğramadığı, egzotik cşyalarla vekimsenın beğenip işe almadığı paryahizmetçilerle doldurulmuş evlerinde Oscar' ın kırkyıl sonraki yazgısı çizilmekteydi. John Ruskin'lerden, Mahaffy'ye dek dönemin pek çok ünlü yazar, çizer, ressam, ozan ve tıp adamlannın konuk olduğu sofralannda, sofra görgüsü edindiği yaştan başlayarak Oscar dayerini alacaktı. Onun için dönemine aykın, uç düşüncelerini uygulamak artık daha kolaydı. Yine de kadınlann ezik, kocasının boyunduruğunda evde oturmalannın, erkeklerinse baskın olup gelir getiren, erkeksi konumda olmalannın beklendıği ölçülü ve katı Viktorya toplumunda,susturulmayaçahşılacağıda ortada idi. Üst orta ya da aristokrat sınıfından olan ve dönemin katı değer yargılanna boyun eğmemekte direnen bu entelektüeller, değerleri bir de sınıflannın dışında kişilerle ilişkiler kurarak ortahğı daha bir allak bullak ediyorlardı. Kendisi üst orta sınıfbir aydın olan Wilde'm, aristokrat Lord Alfred Douglas'la olan yakmhğı da aynı şekilde, Alfred'in babası Queensberry Markisi tarafından kabul görmeyecekti. Çağına aykın degerlerin, paylaştıklan güzellikler ne olursa olsun, sapkınlık olarak değerlendirileceği, onları toplumun gözünde yerdcn yere vurmak, adlarını çamura bulamak için elden gelen her şeyin yapılacağı ortadaydı. Queensberry, Wilde' ın oyununun oynandığı tiyatroya olay çıkarmak üzere gittiğinde, Wilde'ın üyesı olduğu seçkinlerkulübüne "Oğlancı pozu yapan Wilde'a verilmek üzere" diye bir kartını bıraktığında hep bunlan amaçhyordu. Wilde ve arkadaşları başkaydılar ve bu başkalık kabul görmüyordu. Ingillz salon züppesi Saldınlar yalnızca bireylerle sınırh kalmıyordu. Amerika turnesinde hayranları onun konferanslannı tıklım tıklım doldururken, Amerikan basmı bu "Ingiliz salon züppesini"yerdenyereçahyordu.Wilde'ın elinde birçiçekle karikatürünü, madencilere olan hayranlığından söz ettikten sonra elinde madenci çizmeleri ve şapkasıyla, yerdeki çizmelerin içine çiçekler doldurulmuş karikatürünü basan hep bu basındı. Şarkı sözü yazarlan bile notalannın kapaklanna Oscar giysileri giyinmiş karakterler çiziyorlardı. Günümüzün paparazzilerinden hiç de farklı olmayan buyaklaşımda, tngilizeleştirel mizahının öncülerinden olan Punch da geri kalmıyordu. Ostelik Punch'ın Wilde karşıü kampanyası onun Amerika turnesinden çok daha önceleri başlamıştı. 1880 yılında Punch'ta yay ımlanan pek çok karikatürün kahramanıydı Wilde. "Nincompoonia, the Mutual Admiration Society" (Abuk sabuklukBirbirine Hayran Kişiler Cemiyeti), "Estetiklere Bir Tepki", "Altı Marklık Çaydanlık" gibi karikatürlerde onun estet olarak kimliğıne açıkça saldınlıyordu. Yıllarsonra Wildekendisineyapılan saldınlardan bunalmış, "Madem kendi ülkemde takdir görmüyorum, ben de gider beni daha çok takdir eden Fransa'nın vatandaşı olurum" demişti. Punch bu kez de onun Fransız askeri üniforması giymiş, erzak çantasından üzcrinde büyük harflerle utanç yazan bir kâğıdın göründügü bir karikatürünü çizip altına da "A Wilde Idea" yazmıştı (tngilizce'de wild sözcüğü çılgıncaanlamına gelir ve yazann soyadı ile aynı şekilde okunur). Evet, Wilde aykın f ikirlere sahipti ve aykın bir yaşam sürdürüyordu. Onu istedikle Bir mahpushane baladı R EMEL SOYLU / READİNG eading Mahpushanesi'ndeüzeri' ne kapanan detnır hücre kapılan ile tanıştığı yalınlık, çirkinlik ve L yalnızlık... Guzel duyunun en gösterişli sözcuklerinin bite süslemeye yetmediği mahpushane. 40 yaşında, yıllardır yaşadığı tüller arasından çıkıp, gerçeğin soğuk ve karanlık yüzü ile karşılaşması.... Kansını öldurmek suçundan aynı mahpushanede yatan eskı Kraliyet Muhafızı Charles Thomas Woolridge'in asılmasıyla tanıştığı ölüm... Vesonuçtaortayaçıkan, 109kıtadan oluşanbiruzunşiir. 'Reading Mahpushanesi Baladı' (The Ballad of Reading Gaol) estetizm tutkunluğU ile yaşamın kaü gcrçeklen arasında bocalayan Wilde'ın kimlik karmasasını anlatıyor. Mahpushanede saglığı gunden gune bozulan Wilde, cezasını tamamladtktan sonra da çok yaşamadı. Reading Mahpushanesi Baladı da onun bilinen sonyapıtı... 1854 yılında lrlanda'nın Dublin kentinde