Katalog

CUMHURİYET DER( Bir gece yansı baskını ile milyonlarca ton taş ve moloz dökülen Kordonboyu, dördüncü yılm sonunda otoyol olmaktan kurtuldu, yeşil alan oldu. Trafik sorunu, çağdaş çözümlerle sonuca kavuştuğunda, tzmir dünyanın kolay yaşanır kentlerinden biri olacak. Bu ise yerel yönetimlerin yapacağı uzun erimli planlara bağlı. Bir de bu planlan yönlendirecek seçimlerin insandan yana kullanılmasına... kadar uzanıyordu. Diğertaraf, yani Başd rak Camii tarafı ise yalılar ve saraylarla çe relenmişti. O zamanlar Kordonboyu bu k simdı. Kent ve liman, kenti çevreleyen surl nn içindeydi. 13. yüzyılda surlar bugünl Doğumevi 'nin önünden Cici Park'a, Ron devrinin Altın YoPunu izleyerek Kadifek le'ye paralel biçimde Ballıkuyu üzerindı Basmane ve Fevzipaşa Bulvan yoluyla der ze ulaşırdı. Bu surlar, Kadifekale'den son tzmir'in ikinci kalesiydi. Saint Pierre Kale denilen kalenın üç tarafı deniz, kara tarafı i: derinhendeklerleçevriliydi. lö.yüzyıldar. surların içindeki tzmir 2 bin kişilik nüfui ile küçük bir kentti. Kordonboyu ise bugüı kü Fevzipaşa Bulvan önleriydi. Evliya Çel bi buralan anlatırken limandaki 200 parı gemiden, lezzetli balıklan ile çarşısından i meyve gümrüğünden söz eder. 1700'lü yıllarda kentte bulunan Türkle Yahudiler, Rumlar ve Ermeniler Kadi fekı le'den aşağı inen yamaçlara, Avrupalılar i; denize yakın yerlere yerleşmeye başladıla Müslümanlar Cumhuriyet'e kadar deniz çok tcmas edememişlerdi. Levantenlerari sında giderek deniz kenan moda olunca çı şitli dolgular başladı. Bu sırada deniz ve tı peler arasmda kurulan mahallelerin en ünl yeri Frenk Sokağı'ydı. Izmir'egelenbütü yabancı seyyahlann anlata anlatabitiremt diği Frenk Sokağı bir kültür vc eğlence meı kezi oldu. Gündoğdu civannda kurulan ikiı ci Frenk Sokağı ile birlikte burası 19. yüzy hn en önemli eğlence merkeziydi. Ama, b mir' in genel havasından kopuktu. Bugün A sancak'taki Gül Sokağı'nın ismi deozamar ki evlerin gül bahçelerinden geliyordu. tzmir'in bugünkü anlamda şekillenme! ise 19. yüzyılda gerçekleşti. Sankışla, Hüki met Konağı ve Devlet Hastanesi hep bu yÜ2 yılda yapıldı. 18561864 yıllannda tamamlanan tzmiı Aydın ve tzmirTurgutlu demiryollan kenti iktisadi kaderini değiştirdi. Dcmiryolu inşa atını tamamlayan liman tesislerinin onanmı na 1862 yılında başlandı. Evleri koruma içinyapılmıştahtadalgakıranlaryenilend 1867'de yeni bir liman yapımı için demiryol lannı yapan Fransız şırketi ile anlaşma imza landı. Ancak tngiliz hükümetinin buna itira zı üzerine tngiliz şirketi de birproje hazırla yarak Babıâli'ye verdi. Saray ihaleyi tngiliz Fransız ortak şirketine verdi. Mesela saat 10'da buluşalım Kordon'da ERGUN GÜMRAH İlk Kordon • milyon frantfa 3 kilometre uzunluğundaki Kordonbo yu'nukanalizasyon vetramvayhattı ile bir likte Dussaud kardeşler yapacaktı. 6 milyoı franka... Bufiyata240metreuzunluğunda ki dalgakıran da dahildi. Ancak kıyıdaki ev lerin tahliyesinde ve denizin doldurulmasın da büyük zorluklar yaşandı. Karantina v < Karataş 'taki taşocaklan ile Ok Kalesi 'nin yı kmtılan bu dolguda kullanıldı. Karantina vı Karataş'ta taşocaklannın dolguda kullanıla rak bitmesi üzerine yeni yollar oluştu. Açılar yollarla birlikte, bu semtler de gelişmeyt başladı. Kordonboyu'nda, Efes kentinder gelenantikmermerlerindekullamldığısöylcndi. Yeni ihalede yapılan atlı tramvay gündüz insan taşırken, gece bu hatta tren çalışıı ve nhtım ile istasyon arasmda mal taşınırdı Kordon' un Hükümet Konağı' ndan başlayarak Pasaport'a kadar uzanan kısmında 19 D algalan Aşmak filmini izleyenler bilirler. ölen kansını, katı Katolik töreni ile bir günahkâr olarak gömülmekten kurtaran kocası, onun cansız bedenini bir gemi ile kaçırarak açık denize atar. Bu törenin sonunda, açık denizin ortasında çan sesleri gelmeye başlamıştır. Tann da bu cenaze töreninden memnundur... tzmirliler de herhalde Kordonboyu'na geldiklerinde Dario Moreno' nun "Canım îzmir" veya Yusuf Nalkesen'in "Körfez'de Akşam" şarkısının dizelerini yeniden duymaya başladılar. Izmirliler yeniden denizle buluşmaktan mutluydular. Toprağın denizle buluştuğu yerler bütün insanlıktarihındeönemlibiryertutar. Eğer tzmir, bütün ön Asya'nın denizle buluştuğu yer isc Izmir'in denizle buluştuğu yer de Kordonboyu'dur. Ancak Kordon 1997 y ılında bir gece yan sı kamyonlann homurtusu ile uykusundan uyandı. Kanunsuz şekilde doldurulmaya başlanarak yıllar boyunca Çin Seddi gibi kent ile denizin arasını kapatan bu dolgu, tüm şehircilik kurallannı hiçe sayarak milyonlarca ton taş ve toprakla bir kez daha Körfez'in küçülmesine neden oldu. Üstelik bu dolgu, kentin ortasından geçecek bir otoyol için yapılıyordu. Kentin denizle ilişkisi bu kez daha acımasızca kesiliyordu. Körfez yüzyıllardır doluyor tzmir'inkıyıtopografyası aslında yüzyıllardır yapılan dolgularla değiştirilmişti. Bugün Konak'taki Kadın Doğumevi'nden Kemeraltı'nın içlerine kadar, oradan Hisar Camii 'ne kadar olan bölüm yüzy ı llardır yavaş yavaş dolduruldu. Çok yakınyıIlardadaKonak Meydanı doldurularak denizin hemen dibındebugünküdevasa BüyükşehırBelediyeBınasıyapıldı. 12 Eylül sonrasında lzmir' in kurtuluş pla nı olarak sunularak Konak'tan Oçkuyular'a olan bölüm dolduruldu ve kentin içine bir otoyol yapıldı. Bütün bu dolgular, kendilerinden önceki kentleşme hatalannı düzeltmek üzere yapılan yeni hatalar oldu. lşte bu hatalann sonuncusu Kordonboyu' ndan geçecek otoyoldu. SlT alanı olmasına rağmen dolgudan kurtarılamayan, ancak otoyol olmaktan çıkartüıp rekreasyon alanı haline getinlen Kordonboyu, şimdi lzmir'in yeniden güzel bir kent olabilmesinin ilk adımı. Eski mavi günlerine kavuşacak bir körfez, yeşil lzmirbinyıllann unvanını; Ege'nin incisi olmayı yeniden hak edebilir. Bayraklı önlerinde kurulan ilkkenti saymazsak, tzmir'in ilk Kordon'u Roma döneminde Agoraönleriydi. Bin yıl öncesinc kadar bugünkü Kemeraltıçevresidenizdi.Kadifekale tarafındaki liman daha sığdı. Kentin içlerine kadar giren denizin çevresinde küçük bahçeli evlervardı. Bubahçeler denize bir çevre, belki yeniden gül bahçeli evîer ile yüzyıl boyunca oteller, lokantalar, vapuı acenteleri yeralıyordu. Pasaport'tan Aydın Demiryolu'na kadar olan kısımda ise gazinolar, birahaneler, eğlence mahalleleri, oteller, tiyatrolar ve büyük evler vardı. Yani birinci kısmı ticarete, ikinci kısmı eğlence ve yerleşimeayrılmıştı.Kordon'unkuzeyucu deniz hamamlarıyla ünlüydü. Bütün bu alanlardaki yabancı egemenliği 1933 yılında, buralann ışletmesini yapan Kordon Şir