Katalog

25 TEMMUZ 1999. SAYI 696 ğİ şeyleraracılığıyiayapamaz. Bunubaşka biryerden kurmasi gerekir. Biz ancak tarihe başka bir dil aracılığıyla duhul edebiliriz. Bunun katmerli bir yanı daha var; yazmak zaten başka bir dilde yaşamaktır. Şiir soyut ve gayri tabiidir, tüm sanatların içinde en gayri tabii olandır. Dil zaten soyuttur ve şiir doğada kodlanmış, şifrelcnmiş olan gerçekliğin üzerini açan birşifre çözücü gibidir. Cemal Süreya bir tartışmada "Şiir bir ikinci dildir, ama kuşdili değildir" mealinde bir şey söylemişti... Doğabirşifredir. Tarifi olabilecekseeğer, dilden önce di I dışında bir yaşantı var, bu yaşantının dile tercümesidir şiir. Bizim göremediğimiz, dilin kapsamadığı biryeri ortaya çıkanr şiir, bize gösterir. tkinci bir dilde yazmak banaavantajmış gibi gcliyor. Anadilinde yaz(a)maman zaman zaman bir kusur/kabahat gibi eleştiriliyor. Anlaşılamayan bir şey var. Ben kendimi i fade etmekten söz ediyorum; politika yapmaktan değil. Ve dil bunun bir aracı. Ben en iyi Türkçe konuşabiliyorum veTürkçe düşünebiliyorum. Kürtçem yetersiz, istesem de yazamam. Bu duygıısal tepkidc şiiri, sanatı dışlayanbirşeyvar. Sanatınsorunsallaştırdığı, politikanın sorunsallaştırdığının ötesinde birşeye işaretediyor. Benkendimi hiçbirzaman bir ccmaate ait hissetmedim. Cemaat ruhu bana her zaman tcrsti vc şiirbenim için mutlak veöncelikli olandır. Yanibirşcy dolayımıylaşiirevarmak değil, şiirdenbiryere varmak. Benim için aslolan bu, öncelikli olan şiir. Eğerşiirimden bir duruş, ideoloji, bir hayat çıkanlabilecekse bu önceden öngöriilmüş bir şey değildir. Kastedilmiş bir şey de değildir. Bu,şiirinkendisindendoğan bir sonuçtur. Hiçbirsanatcıgüzellikavınaçıkmaz, şunuyapacağım, insanlığa şöy le faydalıolacağım,demez. Bunlarsadecegüdüler, dürtülcr olabilir. Fakat bunlar çok parladığında, öne çıktığında sanatı, şiiri boğar. Kendini ifade ederken hayat karşısında tevazu göstermek çok önemli. Bu eleştirilerdeki duygusal tepki de, iyi bulduklan ve onlara ait olsun istedikleri bir şey i kaybetme korkusu. Ben orada da yabancıyım, benim trajedim de burada başlıyor. Çünkü kendimi hiçbir cemaate ait hissctmiyorum. Tarihin teferruatından annmış bir dil kurmaya çalışıyorum. Modern tarihten dışlanmış Kürtlerin durumuyla kendimi eş görmemde bu cümle çok önemli. Tüm bu tcierruatlardan arınmış, bunlarmdışınaçıkanve insanlığa dair daha trajik bir yere işaret eden bir dil kunnak istedim. Ve bunuyaptığımı sanıyorum. Benim sorunsallaştırdıklarım,hissettiklcrimyaşadığımızhayatınkodlanylaçözümlenebilccek şeyler değil, ben tüm insanlığı kuşatan birçelişki,birsorun,birheyecaniçindeyim. Herikikitaptakişiirlcr,sözlükültürgeleneğinden, ağıtlardan nasipleniyor. Bu aııoninı geleneğin taşıyıcısı ise kadınlar... Tüm insanlarda ortak olan, üzerine katmanlarlaörtülmüş olan derinde bir nokta var. Sanatçı gözlcrini içine çevirmcyi en iyi bilen ve en dcrinc bakan insandır. Orada hepimize ait ortak biryer olduğu için, oraya ulaşmayı bilcnbirsanatçıtüminsanlığaulaşabilirdiye düşünüyorum. Bu da şıırdan geçiyor, kendindenbaşlamalısın.Evet benim içine doğduğum hayatın bana duy urduğu sesler, renkler, kokular, tatlar, o kültürün bana taşıdığı yaşantı var ve bu benim varlığımı oluşturuyor. Ordan yola koyuldum ve gidiyorum. Bir bakış yeri orası. Oradan depoladığım şeyler var. Bu kadar u/.ağa gittikten sonra geriye baktığınıda yolumu büyütmüş oluyorum, mesafeyibüyütmüşoluyorum.Busözlü kültürün en iyi taşıyıcıları kadınlar. Ağıt gclcneği.anlatılanmasallar, ninnilcr, Kürtçedeeğret'ilemeyapma.'jansıçokyüksek.Özellikle kadınların dilindc bu daha iyi kurulmuş. Çünkü kültiirii onlartaşıyorlar. Erkeklerbiraz daha devlet daireleriyle, askerlikle ilişki rışık" mealinde bir şiiri vardır. Savaşan taraflardan birinin daha masum olduğu gerçeği, leri gereği Türkçeyi daha çok kullanıyorlar. tüm bunların farkındaolmak... Her iki tarafKadınlar daha kapalı bir hayat sürdürdüklerinden dil daha iyi korunuyor, kültür saflığı ladaözdeşlimkurmammümkün değil. Ama anlamak beni felçediyor... nı koruyor. AleviKürt kadınlar, hayatta olan, ama öleceklerini bildikleri yakınlan Kadın olarak da öteki'nin ötekisi oliçin "Ağıt Hazırlığı" yaparlar. Ben çocukken mak... bu seslerle büyüdüm, şiiriminritminide oraVarlık karşısında herkes eksiktir. Erkekler dan edindim. Çünkü zaman zaman, birmınl de...Amaerkeklerkimliklerinibueksikliği tıya, bir ilahiye dönüşen bir ritm. Annem, ba kapatmak üzerine kurarlar. Erkekler beş bin bam veya oğlu için ağıt hazırlığı yapıyor, yıl boyunca kimliklcrini "biz eksikdeğiliz" böyle birhakikatlc nasıl baş edebiliyor, bunu diye kurdular. Ama kadınlar, eksikliklerinin nasıl taşıyabiliyor? Bu bilgelik, bu kederli farkındadırlar. Tarihin dışınaitilmişlerdirve bilgi beni çocukken bile çok şaşırtıyordu. onlar için hayat kederdemektir. Modern taAslında şiir söylenir, yazılmaz. Arapça, rih tarafından eksik kıhnmış kadınlar, kedeşir'den gclir ve en yüksek sanat değeri taşıri daha kolay taşıyabilirler. Kadınlardan öğyan söz demektir. Farsçada ve Azericede renebileceğimizbirşcy var.birşans. Kadın"şe'r söylüyor" derler, şiir yazıyor denmez. lar bu eksikliği kabullenerek hayatı algılaŞiir sesin söze dönüştüğu yerde oluşuyor. Bir mayı bize öğretebilirler belki. Ama bir hanmirıltı,bir ilahi. dikap da var; kadınlar henüz güç ve iktidarla sevgininpazarlığınıyapmayıbilemiyorlar. En iyi savaş ölü savaştır, desem... lyilik, anlamaktan geçcr. Savaş karşısında Erkeklerkötüdcolsamodernizmiyaratmışşairler her zaman çaresizdi. Yeats'in, "Kötü lar ve güçle sevginin pazarlığını yapmayı bilmişlerdir. Kadınlar bunu yapabileceklcrmi? lerhızlayarışhalindelerveiyilerinkafasıkaYani erkekler iktidan bırakmaya razı olduklannda, kadınlarbunu devralmaya hazırolabilecekler mi? Feminizmin başlangıçta cinsiyeti reddcdcn, bir erkeği model alan, sonra da cinsiyeti abartan yaklaşımı bana çok ters geliyor. Kadın olmak siyasal hakların ve eşitlik arayışının ötesinde birşeye işaret ediyor banagöre. Kadınlığaaitbirderinlik. Kadınlığa ait bir ton, bir ses, bir duyarhk. Kadınlar bunu öğretebilirler bize. Bunu anlatabilirler. u Aşk iyidir bak/ Duy umunu arttırır insanın" desem... Bunun tarifınin olabileceğine pek inanmıyorum ama, kimyanın bozulması diyebilirim. Çok derinimizde olan bir şeyin bir karşılaşma ile uyanlması. Soyun devamını istemekle de ilgili... Bir erkeği gördüğümde "bundan çocuğum olsun" duygusu gcçiyorsa gövdemden, bu arkaik ve söz geçiremeyeceğim şey kimyamı bozuyor, kan akışım değişiyor. Şiirin bana verdiğini aşk da veriyor aslında. Şiiri ben oluşturuyorum belki ama aşkın içinde buluyorum kendimi. Aynı tatmin,aynıheyecan...^ "Taıın görmesin hurjlerimi/ Insun bir hata diyor durmadan / Ve hatusını düzellmek için /Acı veriyor /Sadece acı."