Katalog

I 25 TEMMUZ 1999. SAYI 696 nlarda,ınsanlar kıllarını açıkça ısıl inıaedecekrgi leyemeyen", mbizimınsanı;r anında, örtük ı işlemde kurgu de ederek, iletiı mesaj, anlatılletinin, imanın iyi taşırken kul). ıderildiği ve alrulmak istenen yünde tanık ol) düzeninde bü:len, hemen he:aretolsundiye ınlamında)adıibamın hediyen tellerindengiböyle mi eder." ından büyük eş llanılan bir aralığıyla imalı bir mediklerini doıkumanınevinışımı eşitliğini, r ıne babanın disöylüyordu: kırdılar/ Daha lar." ıruk birgülümLiğu aracılığıy la ;ki ağıy ı akıtan usuyordu. ı büyük eş, gönıhmalcdilmesı, c çocuğu (Buraetkisinin daha anne tarafından ıdır)araçtürkü, guları, bır başkasının başından geçmişçesine, üçüncüşahıstaaktanyorlar.tranasıllı Almannöroloji ve psikiyatri uzmanı Nossrat Peseschkıan bu konuda şu bel irlemeyi yapıyor: "Terapist ile hasta arasında bir aracı olarak kullanılabılenhıkâyelerönemlibiryardımkaynağıdır. Hıkâyeler hasta ıçın özdeşleşmc zcminı oluşturur. Aynı zamanda koruyucu da olur. Hasta hikâycy le ilişkilendirerek kendi çatışma ve arzulan hakkında konuşur. Hikâyeler özellikle direnç noktalannda değcnnı gösterir. Hastaya veya onun kavramlanyla dcğcrlennc doğrudan karşı gelmek yerine, başlangıçta, daha çok bir oyun niteliği taşıyan, duruş noktasında bir değişiklik öneririz. Bu duruş dcğişikligi, sonunda, hastanın başkalanyla olan ilişkısinde tek taraflı kavramlarını görmesi ve onlan yeniden yorumlayıp genişlemesıne olanak tanır... Ben hikâyelerde, mitoslarda, mesellerde ve kavramlarda, insanın kendisini tanıyıp çatışmalannı çözmesine yardımcı olacak fantezi ve sezgiye daha fazla yer olduğunu görüyorum..." Burada sözü edilen tehlikeli ve olumsuz sonuçlara yol açmamak için de hekim, hastasıyla arasında araç olarak kullandığı anlatılann (masat, hikâye, fıkravb.)olaylanvekahramanlankonusunda, son derece tarafsız davranmalı ve ilk aşamada asla yorum yapmamah. Ancak, hastayla arasında yeterli ıletişim kurulup, anlatının kahramanları tartışılır hale geldıkten ve özellikle, hastanın anlatıdaki hangi kahramanla özdeşleşım kurduğunu saptadıktan sonra, yine çok dikkatli olmak kaydıyla, dıyaloğa "kapı açıcı" ve "sürdürcü" yorumlarda bulunmalı. Böyle bir çalışmayı şu alt başlıklar altında özetleyebıliriz. I. Aşama: Tepkisizlik Doktorunhekimin hastaya, sorununun nedenlerini saptamak için sorduğu "deşeleyici" sorulardan oluşan bu ilk aşamada, hasta hekimı ya hiç yanıtlamayıp kesin bir "susku"ya girer, ya da yanıtlar gibi görünüramagerçek anlamdayanıtlamaz. Birbaşka söyleyişle, konuşur ama bir şey söylemez. II. Aşama: Yabancılaştırma ve Yönelim Bu aşamada hekım, hastayı olayın dışına çıkanp, "yabancılaştırarak" bir seyirci durumuna sokar ve kendisine hedef objesi olarak, hastanın sorununa yakın sorunlan yüklediği,"eşsorunyüklenicisi" olan,birhalkanlatısı(masal,efsane,fıkravb.)kahramanı seçer. Bu seçim sırasında hasta hakkındakı ön verilerdenvebulgulardanyolaçıkar. Buvenler ve bulgular ne kadar çok ve doğruy sa, hekımin bu alandakı deneyımi ve halk anlatısı dağarcığı ne kadar zengınse, bu "eşsorun yüklcnıcisi" anlatı kahramanının seçimi de o kadar sağlıklı ve ışlevsel olacaktır. Bu işlevselliğe oranla da hasta, hekimden esirgediği tepkiyi anlatı kahramanına yöneltebilecektir. III. Aşama: Özdeşleşim Başlangıcı Hasta artık üstünde konuşulan, bır bakıma da sorgulanan obje olmaktan çıkıp, sorunun odak noktası olmaktan kurtulduğu için kı burada elbette bır geçıci "sanal yabancılaşarak kurtuluş" söz konusudur anlatı kahramanına yönelip, onun sorunlannı hekımleıkırciklı bır şekildede olsa konuşur hale gelecekveböylece,onunlaarasındabir"özdeşleşim başlangıcı" süreci başlatacaktır. Bu sürecin olumluyoldagelişip"kendileşmeye"dönüşmesi, olumsuz yolda gelişip "dondurulması" veya başlangıçtakiilgisizliğedönüşmesi,"birbıçaksırtı" olarak tanimlayabilecegimiz bu aşamada hekimin çok dikkatli ve sabırla donatılmış küçük adımlar atmasına bağlıdır. Hastaya, içine gırmekte olduğu "özdeşleşim çemberi" hissettirilmemelidir. IV. Aşama: Kendileştirme Hekimin ustalığıyla "özdeşleşim çemberi"ne yönelen hasta, ortada konuşulan sorun kendisi dışında birısıne ait olduğu için, artık rahatça tartışıp, görüş bildirecek aşamaya gelmiştir. Bu aşamada doktorun atacağı, yine çok dikkat ve sabırla donatılmış ama biraz daha cesur ve "ajitatif" adımlar, hastayı tamamen çemberin içine çekip, onun, anlatı kahramanını tamamen "kendileştirme"sini sağlayacaktır. örneğin; önverilerden yola çıkıldığında "cnsest"tenkaynaklandığıvarsayıİan bir sorunun deşilmcsinde, scçilen anlatı (masal) kahramanı, «* kılı ve sık kulla, toplumsal boülığıylakullanoyutluveetkili :ımasız, haksız ılnızca bir çıkış Dİla da olsa söylık oluşturmak:Ieneklere (bir) Drgulandığında rşeyıolduğugıgüçlüklerinden ılkanlatılarının ki, bir kültürün amsal bir rol oylarken, aynı zandeki baskısına olları sağlıyor. turan bireylerin ,iyma aşamasınmemli birterapi :llikle,kendi soian kaçan, direay ı, kendi yaşaayı aracılığıyla, ılatıdaki bir baştiriyor. Hastaya, j anlatma ve çöfamada, hekimletişimoluşuyor kendiözeliniandıkları darbenin , olaylan ve duy