Katalog

CUMHURİYET DERG Botticelli'nin Venüs 'ü sizce de Audrey Hepburn 'e benziyor mu? Hepburn, Botticelli ve SEROL TEBER lirtiler bilinç bulanıklığına değin varmaku dır... Dr. Magherini'ninanlattığı gibi.buti belirtiler, sonunda çok kez, ortalama üç il on gün kadar süren ciddi bir klinik tedavi) bile gerekli / zorunlu kılabilmektedir. "Stendhal Sendromu", Floransa'da, psik yatrlanndışındayöneticilertarafindandaaı tık iyiden iyi bilinen ve salt bu durumdaki ir sanları kliniklere daha kolay taşıyabilme için ambulansların hazır beklediği günlü bir olay niteliğine dönüşmüştür. Floransa'ya gittiğinizde, havada da yoğu bir ıhlamur ve yasemin kokusu varsa, sam tın, felsefenin bu denli yoğunlaştığı, bu bi yük "Rönesans kcntinde", bizler gibi dünyt nın görece az kültürlü bölgelerinden gele "hazırlıksız" insanın, aklını yerli yerinde tuı ması gerçekten de pek kolay değil. Floransa bir anlamda Medici Ailesinin v Michelangelo'nun kenti. Kente damgasır vuran sanatkârhiç kuşkusuz Michelangelo. Her tarafla onun yapıtlan sergileniyor. Ünl David heykcli dışında, şaşırtıcı güzellikt pek çok yapıtı kentin dört bir yanında sizleı kucaklıyor .... Michelangelo, dev mermt bloklarda, IsaMeryem ilişkisini, anaoğı ilişkisi ötesinde iki sevgilinin birbirleriyl kucaklasmasınıçağrıştırırbiçimdekereleı ce işlemiş. Hepsi birbirinden görkemli... A > nca kendi özgün biçemiyle, kimi heykeler nin tümünü tamamlamamış. Kendi yetenc ğinikanıtlarcasına.lsa'nınyadaMeryem'i yadaherikisininbedenlerininbirbölümün mermerbloklanniçindesaklıbırakmış.Gi cü yeterse tanrı babası gelip oğlunun ya d anasının kalan bölümlerini de gün ışığınaç karsındiye... Italya'da her şey 2000 y ılına göre ayarlar mış. Tapınaklar, katedraller, anıtlar, yontt lar, Isa'nın doğum günü kutlamalanna gör temizlenip onanlıyor. Vatikan, bu yılın Not günlerinde dünyayı kutsamayahazırlanıyo Sadece, Roma'ya 30 milyon turist beklenı ydr.Tümbuçabalarakarşın.Hıristiyanhğı (bile) artık dinscl özünü, inanç yanını, özct si din olarak etkisini giderek yitirdiği açıl Bunu hiç kimse yadsıyamıyor. Der Spiegc dergisinin bir araştırmasına göre, Avrup Birliği 'ne üye topluluklann gençlerinin yiu de ellisi ne Tanrı'ya ve ne dc pcygambcrler inanıyorlar... Bu oran, Almanya'nın kirr bölgelerinde yüzde yetmiş oranlarına varı yor. Dünyanın dört bir yöresinden gelip Flr ransa'nın Dom alanında birbirine sanlmı dans eden gcnçlerin öncrnli bir bölümü, di konusunda, yüz elli yıl öncesinden büyü ozan Heinrich Heine'nin vurguladığı gib gökyüzündc sadece serçelcr ile güvercinlc rin bulunduğunu, düşünüyorlar... Isa, felse fenin, edebiyatın, sanatkârlann ürettikler parasızpulsuz,yalınayak,hiçbirdcvletgöre viüstlenmemiş.kadınlarlapek ilişkisi olma yan, diz çökmektense gereğinde haçını ken di sırtmdataşıyabilcn,bilgc Sokratcs'i andı ran, çok güzel fiktivbirtip olarak, insanlar danbirinsan,bizlerdenbiri..Dindarlar,Hı ristiyanlıkkültürününeskigclcncğininsade ce sanatkârların yapıtlannda sürdürebilece ğinibiliyorlar. Isa, Vatikan'ındualanndadc ğil, Michelangelo'nun yapıtlannda, sanatse verlerinyüreklerindeyaşayacak.Bugerçe ği, papalık bile yadsıyamıyor. Bunedenlede kiliseleriolabildiğincekültürtapınaklanha linegetirmeye.sanatkârahakettiklerisaygı yı göstermeye çalışıyorlar. Floransa'nın tümü müze görünümünde Sayısızmüzenin.müzegüzelliğindekitapı nağın, daracık sokakların, meyhanelerin moda vc sanat evlerinin, konser salonlannır arasında insanın gözü çirkin bir yapı ya da biı gökdelen arıyor. tstanbul'uyakıpyıkanlarıı nasılolupdayollannınburalarahiçdüşmeyişineinsanşaşırıyor.Birşeylerbiryerlerde G oethe'nin tanımlamasıyla, insanın önüne, o zamana değin tanımadığı, bilmediği yeni dünyalar açan, Floransa, salt müzeleri, tapınaklan, modaevleriyle değil, kimi zaman da oluşturduğu akıl karı^ıklıgı, bilinç bulanıklılığı iledeünlenmiştir. Floransa'ya gelenmütevazıkülrürdüzeyindeki turistlerin karşılaştıklan yogun kültür birikimi karşısında kimi zamangelipgeçici bilinç bulanıklığına varan şaşkınlık içine girdiklcri, kalp ritmi bozuklukları, baygınlık belirtileri gösterdikleri ötelerden beri bilinmektedir. Goethe, ünlü Italyagezilerinde ve özellikle de Roma'da, benzer rahatsızlıklar duyumsamış, Sigmund Freud, ttalya'dan yakınlanna yazdığı mcktuplarda benzer ruh hali ıçınde kısa süreli depresyon içine girdiğini, özellikle Roma'da Michelangelo'nun Musayapıtı önündeciddi birbunalım duyumsadığını anlatmıştır. Son zamanlarda artan turizm hareketleri ile birlikte genel olarak ttalya'ya, özel olarak Floransa'yagelenlerin kimi zaman hastalık düzey ini bulan ve klinik tedavi gereksinimi gösterenruhsalrdhatsızlık belirtileri artık bireyselolaylarolmanınötesinetaş,mış,,psikiyatri kliniklcrinin, ruh hekimlerinin ilgisini cekecek, üzerinde derinlemesine araştırma yapılmayı gerektirecek düzeye varmış. Sonunda, "bu özel psişjk durum" Floransalı kadin psikiyatr Dr. Graziella Magherinc tarafından "Stendhal Sendromu" olarak tanımlanmış. Veenazonyıldırtıpveyazınliteratürdebuadlaalıntılanmayabaşlanmıştır. Çalışmalarını 1988 yılında açıklayan, Dr. Maghcrine'nin kanısınagöre, Floransa'ya gelen ilk modern turist Stcndhal'dır. Stendhal, 1816 17 tarihlerinde yaptığı RomaNapoliFloransagezileri sırasında, Floransa 'daki ünlü SantaGrocekilisesinigezerken, birden kalp atışlarmın hızlandığını, gözlerinin karardığım, dizlerinin bağının çözüldüğünü.yeredüşüpbayılmaküzereolduğunu duyumsamiş, hemen kiliseden dışan çıkmış ve güçlükle oturacak bir yer aramış. Bir süre sonrakendine gelebilmiş. Buyabancılaşma yaşantısını çok renkli bir biçemde anlatan Stendhal'ın anisına, benzer belirtilcrgösteren insanların içine düştükleri ruh haline Stendhal Sendromu denmesi genel birkabul görmüştür. Araştırmacıların kanısına göre, Stendhal Sendromu turizm ya da gezi stresi, yorgunluk ile ilgili değildir. Sendromun asıl belirtileri bir tür kültür şoku ile bağlantılıdır ... özellikle belirli bir kültürel ve psişik hazırlı ğı olmadan, Floransa gibi tarihin tüm döncmlerinin en görkemli yapıtlannın bir arada sergilendiği müzelerinden, meydanlanndan, yüzlerce yıllık daracık sokaklarından, modanın en son güzelliklerinin tanıtıldığı modacvlerininvitrinlerine değin çokyönlü yoğun bir kültür birikimini içeren bu ortamda, dev Rönesans sanatçılannın yapıtlan ile bugünün zarif giysili güzel insanlarıyla bu denli yakınbir ilişki içine girince, insanda, ciddi bir suçluluk, korku ve yabancılaşma duygusu, hatta uç durumlarda, sann ve izlenme hezeyanlan ortaya çıkarmakta.... Bu be Audrey Hepburn'ün filmlerinden birinde giydiği bir çift ayakkabı, sanki Botticelli'nin Venüs'ünün ayağından çıkmış. Ya da tam tersi, bu ayakkabılar sanki Venüs için yapılmış gibi... Rönesans ile son modanın iç içe geçtiği Floransa'da "Stendhal Sendromu" yani kültür Antik Mısır'dan bir kolekslyon... şoku yaşamanın keyfi.