Katalog

2MAYIS 1999. SAYI 684 "Birinden bir şey talcp ederken buranın imaraaçılması ve 85 katlı olmasından farklı şeyleristcmek zorundayız. Çiinkü 85. katta mutlu olamayız. lstanbul 'un yedi tepe üzerine kurulduğunu biliyoruz. Bu yedi tepenin arasında vadiler var. Bunlar içeriye doğrukuzeyden esen rüzgân alıyor. Doğal hayatın taşınmasını sağlıyor. Bu yerler imara açılmadığı için üstlere gecekondu yapıyorlar. Buralan kapatıyorlar. Bronşları, yukarıdaki bütün yollardan kapatıyorlar. Nefes alabilccek yer kalmıyor. Şuküçücükkahverengiyleboyanmış yer dışında muhteşem bir dünya var. tnsan buraylabarışık, bu hayatı arzuediyorolmalı." En basitinden bir örnek veriyor Argun:"Ben ömerli 'den, Terkos'tan gelen suyu içiyorum. Bu suyun kalitesi topraktan, havadan, sudan, yağan yağmurdan, oradan geçen hayvanlardan, bitkilerden etkileniyor. Bir gün suyumuz uçup gidebi lir. Bir gün rahat bir duş diye bir şey olmayacağı gibi icecek su bile olmayacak. Çevreye olumlu hiçbir katkıda bulunmuyor, sadece kirletiyoruz." hardalı, lstanbul binbirdelikotu, Kilyosmoru, tstanbul ball ıbabası, lstanbul nazendesi, Halkali onosması, kıyı kerevizi, Trakyadüğün çiçeği, Boğaziçi kafesotu, Rivasığırkuyruğu, Trakya m inesi... Bazıları varki sadece tstanbul'ahas. lşte birtanesi Pendikbupleurumu. Ufak, kükürt sansı çiçekleri olan, açık meralarda bulunan hassas yıllık bir bitki. Pendik bölgesinde 1895 ve 1906 yıllannda kayıtlara geçen bu bitkinin, bölgede yerleşimin genişlemesi sonucu tamamen yok olduğu tahmin ediliyor. Bir diğeri ise, sahil sarmaşığı. Çok tüylü yaprakları ve beyaz renkli borazan şcklinde geniş çiçekli bir bitki. Pendik bupleurumuyla aynı dertten muzdarip. Konut inşaası ve rekreasyonel çalışmalar nedeniyle tehlikealtında. Sahil sarmaşığı Sınop, Bulgaristan ve Hazar Denizi 'nde de bulunuyor. Yanmburgaz hardalı, denizyıldızışeklinde yaprakları, hardal sansı renkli, sivri uçlu çiçekleri olan, kısaömürlü bir bitki. Günümüzde sadece, lstanbul 'da dört popülasyonu bulunuyor. Bunlardan birisi taşocağı faaliyetlerisonucukısmentahripedilirken.geriye kalanlar arasından ikisi ise konut yapımı yüzünden tehdit altında. Çok belirgınolmayan san çiçekleri vedişbudakağacında olduğu gibi asılımeyveleri olan bir bitki ise, sahil çivitotu.O daaynı sorunlan yaşıyor. lstanbul ballıbabası ise, ısırgan otuna benzeryapraklara sahip ve pembe veya beyaz renge sahip boru şeklinde çiçekleri olan çekici bir tür. Halkal ı onosması, zengin kireçtaşı meralarında yetişiyor. Tamamen lstanbul'a özgü. Tüylü yapraklan ve solgun sarı salkımları olan bu bitkinin neslı yerleşım alanlannın genişlemesi ve meralann tanma açılması nedeniyle tükenmenin eşiğinde. Doğu razyası, çok zengin mavi ve yıldız şeklindeçiçek salkımlanna sahip, nemli fundalıklarda ve mevsimsel taşan göllerde ve kanal kıyılannda bulunuyor. Bahçecilikte de çok kullanılıyor. Hem Türkiyc'nin kuzcybatısı hcm de Yunanistan'ın kuzeydoğusunda nadirrastlananbu bitkiyi, şehirsel genişleme ve orman kıyımı tehdit altında bırakıyor. tstanbul kekiği ise, hoşkokulu yapraklan ve pembe renk salkımlı çiçekleri olan, kireçtaşı mcralarındagörülüyor. llk 1894yılında Halkalı bölgesindeki meralarda kayıtlara geçtı. 1901 yılındanbuyanarastlanmıyor. Hele bir lstanbul 'udolaşmayaçıkın, şehirdcki doğal hayatı izlemeye koyulun. Yolunu şaşırmış kargalann, ekmek kırıntısı peşindc, çocuktuzaklarınadüşenserçelerin,kedipeşinde koşan köpeklerın vcya şehrın kokusuna aldanarak dıımandan zehırlenip yeni yapılmış otobüs duraklanyla telefon kutusu arasındadünyayavedaetmişbirkerkenezin peşisırayürüyün. Iki büyük apartmanın arkasında bitmiş bir papatyayı kopartmadan, sıra.sıradizilmişfidanlarboyuncageceyckavuşuncaya kadar koşun. Gecc balıkçıllarındır. Boşalan sahil yolu boyunca karanl ıkta tünerler ınsan eli değmiş kayalara. Hep tetikteler. Bir ses duysunlar uçuverirler çabuk çabuk. Fark ettirmeden yaklaşmak mı, ne mümkün. Onları asla yakından göremezsıniz. üertleri, martı larlaaynı. Kursaklanna bir iki balık atabilirlerse •janslılar. Sımitdeyemiyorlar. (îece, insanlar yokken nefes çekiyorlar şehrin kirli havasından. lçerilere asla girmiyor, giremiyorlar. Taş binalar korkutuyor. Üzerine konamıyorlar. Güncşinbatmasınıbekliyorlarhergün. "Bunckuşuya?" Kanat seslcrı geliyor, sahilden uzaklaşan birkuşun. "Gıltibile." Hv kedilcri mi? Onlarhallerinden memnun, bir sömine veya soba önüne kıvrılmış sözde "Ö7gürlük"lerinin tadını çıkarıyor Proje kapsamındakl on bölge Terkos ve Kasatura arasındakı ormanlık alan ve kiyı şeridindc yabandomuzu, çakal, yaban kedisi ve büyük olasılıkla kurtlara halen rastlanıyor. Aynca y ırtıcı kuşlann vc leyleklerin göçyoluüzerinde bulunuyor. Balaban, küçük balaban, alaca balıkçıl, erguvan balıkçıl, gcce balıkçılı, kocagöz, akkanatlı sumruvesazdelicesi'ninburadakuluçkaya yattığı tahmin ediliyor. Bölgede avlanmaya izin verilmesi hayvanyaşamını tehdit cdiyor. lstanbul Boğazı'nınüstleri.göçmenkuşlar için Avrupa'nın en öncmlı darboğazlanndan biri.llkbaharvesonbaharaylarındabinlerce leylek ve kara leylek, an şahini, kara çay lak, şahin ve küçük orman kartalı bu gökyüzündengeçiyor. tstanbul'un Anadolutepelerinin batısı daaynı özelliklcre sahıp. Ancak bölge şehirselgenişlemetehlikesiylekarşıkarşıya. Ayrıcarurbalık alanlardaki su, şişeleme fabrikalan tarafından kontrolsüzce kullanılıyor. Proje kapsamındaki BüyükçekmeceGölü de Ramsar Sözleşmesi kriterlerine göre uluslararası öneme sahip bir sulakalan kabul ediliyor. Gölde, elmabaş patka başta olmak üzere, birçok su kuşu, kışı geçirir. özell ikle kışın önemli sayıda gümüş martı görülür. Bahar aylarında ise küçük martı ve Akdeniz martısınarastlayabilirsiniz. KüçükçekmeceGölü'nde ise, kışın bahri, karabatak ve gümüş martı dahil olmak üzere birçok su kuşuna rastlanıyor. Şilelinıanınıngirişindeyeralan4adacıktanoluşanŞileadaları,buradaüreyentepeli karabatak popülasyonuylaDHKDveBirdlifc lntcrnational 'ın kriterlerine uygun önem ller rastlayanı şaşırtan tstanbul çiğdemi. li kuş alanlanndan biri. Ancak şehirmerkezine ve Şile limanına yakınhğı nedeniyle her y ıl onbinlerce ziyaretçinin akınına uğruyor. Ürcycn kuşlara çok az rahatsızlık verdiği düşünülsedeziyaretçılerdenbazılannınadaya çıkmasıylakuşlarkolonisirahatsız ediliyor. İkibin bitki türü Projenin birdebotanik yönü var. istanbul 511 binhektarlıkalaniçindeyaklaşık2bin bitki türünü banndınyor. Bu rakam Hollanda ve Ingiltere'nin toplam florasından fazla. ll sınırlan içinde doğal olarak yetişen 270 bitki türü'Türkiye'ninTehlikeAltındakiNadirve Endemik Bitkileri Listesi"nde yer alıyor. Bunların 43 tanesinin dünya üzerindeki en zenginpopülasyonlannın, Istanbul'dabulunduğutespıtedılmış. Aralarındahiçbilmediğimizöylebitkiler varki... Kayışdağsoğanı.doğurazyası, lstanbul y ılan yastığı, lstanbul unlucası, Kadıköy acı çiğdemi, Sahıl sarmaşığı, Yanmburgaz Yorumsuz!